Tinh giản môn Sinh học ở phần vận dụng, nâng cao chỉ giữ lại phần cơ bản

 PGS.TS Mai Sỹ Tuấn, Trưởng Tiểu ban điều chỉnh nội dung dạy học môn Sinh học bậc trung học cho biết, việc tinh giản nội dung dạy học môn Sinh học không chỉ đáp ứng được yêu cầu dạy học của các nhà trường và  học sinh, mà còn giúp các em hứng thú tìm hiểu về thế giới tự nhiên trong điều kiện nghỉ học do phòng dịch Covid-19.

Thông tin về việc điều chỉnh nội dung dạy học môn Sinh học ở trường trung học (THCS và THPT), PGS.TS Mai Sỹ Tuấn cho biết, nội dung dạy học môn Sinh học được điều chỉnh theo hướng tinh giản nhưng vẫn đảm bảo mục tiêu giáo dục của chương trình giáo dục phổ thông đối với cấp trung học hiện hành theo quy định của Luật Giáo dục.

Để làm được điều đó, trước hết cần phân tích chương trình môn học để tinh giản những nội dung trùng lặp, đảm bảo dạy học những kiến thức cơ bản, đồng thời tinh giản những kiến thức nâng cao, những bài thực hành đòi hỏi nhiều thiết bị thí nghiệm.

Chương trình giáo dục môn Sinh học ở trường trung học được thiết kế theo cấu trúc tuyến tính trong mỗi cấp học (Tiểu học, THCS và THPT) nhưng đồng tâm giữa hai cấp học. Do vậy, có một số lượng lớn kiến thức học sinh đã được học ở cấp học dưới sẽ được học lại ở cấp học sau.

Cụ thể có thể tinh giản những kiến thức trùng lặp giữa các cấp học như: Các bài học về quả và hạt, vai trò của thực vật,… đã học ở môn Khoa học có thể tinh giản ở lớp 6; một số kiến thức về sinh thái học và môi trường đã được học ở cấp THCS thì có thể tinh giản ở cấp THPT; các kiến thức về chu trình các chất trong thiên nhiên (nước, cacbon, oxy,…) đã được học ở môn Hoá học, Địa lí thì có thể tinh giản ở môn Sinh học.

Phần lớn các bài học được xây dựng theo cấu trúc nâng cao dần theo từng bước, đi từ cung cấp kiến thức cơ bản, tổ chức hoạt động luyện tập, đến hoạt động vận dụng và nâng cao, hoạt động thực hành,... Với các bài học đó, chủ yếu tinh giản các hoạt động vận dụng và nâng cao, hoạt động thực hành, còn giữ lại các kiến thức cơ bản, cốt lõi.

Tinh giản những nội dung mang tính lý thuyết trừu tượng và xa với thực tế (một số quá trình sinh học như chu trình Crep, đường phân,… trong Sinh học 10 thì chỉ tập trung vào nguyên liệu và sản phẩm của mỗi quá trình, những kiến thức cơ chế của mỗi quá trình sẽ được hoàn thiện ở các lớp sau).

Trong mỗi chương, sau khi tinh giản nội dung có thể tích hợp các bài gần nhau thành chủ đề học tập phù hợp với một tiết học. Ví dụ như chủ đề “Vai trò của thực vật” (Sinh học 6); “Đa dạng của lớp Thú” (Sinh học 7); “Sinh sản ở thực vật”, “Sinh sản ở động vật”  (Sinh học 11),…  

Tinh giản nội dung môn Sinh học đảm bảo tính logic của mỗi mạch kiến thức và tính thống nhất giữa các khối lớp trong môn Sinh học cấp THCS và cấp THPT. Với chương trình cấp THCS, tinh giản hầu hết các bài thực hành mổ động vật khá phức tạp trong chương trình Sinh học 7, những bài thực hành tìm hiểu ngoài thiên nhiên hoặc xem phim của Sinh học 6-7, các kiến thức và hoạt động học tập nâng cao của sinh học 8.

Môn Sinh học khuyến khích học sinh tìm hiểu thêm những kiến thức gần gũi với cuộc sống như các kiến thức về bảo vệ môi trường. Các em có thể tự xem phim về đời sống của động vật (theo nội dung của Sinh học 7), xem phim về tập tính của động vật (Sinh học 11) hay tự tìm hiểu quá trình muối dưa cà (theo nội dung về lên men vi sinh vật),

PGS.TS Mai Sỹ Tuấn cho rằng, tinh giản nội dung dạy học môn Sinh học không chỉ đáp ứng được yêu cầu dạy học của các nhà trường và học sinh, mà còn giúp các em hứng thú tìm hiểu về thế giới tự nhiên trong điều kiện nghỉ học do phòng dịch Covid-19.

Minh Thu