GS Nguyễn Minh Thuyết: Nên quy định giá “trần” và “sàn” cho SGK mới

Theo kế hoạch, Ban phát triển chương trình giáo dục phổ thông đã hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông 2018 và được Bộ trưởng Bộ GD&ĐT thông qua vào tháng 12/2018.

Sau khi có chương trình, các nhà xuất bản (NXB) tập hợp tác giả để viết sách giáo khoa (SGK) lớp 1. Hiện có 5 bộ sách được Hội đồng quốc gia thông qua để áp dụng.

Đây là những kết quả rất tốt đẹp nhưng theo GS Nguyễn Minh Thuyết, mới đạt nhiều lắm khoảng 30% Nghị quyết 88/2014/QH13 của Quốc hội. Phía trước còn rất nhiều việc quan trọng. Nếu không tổ chức tốt các công việc trước mắt, tác dụng của chương trình mới và SGK sẽ hạn chế.

Giáo viên “chăm chăm” đợi tập huấn SGK

Chia sẻ với PV Dân trí, GS Nguyễn Minh Thuyết cho hay, hiện Bộ GD&ĐT đang tập huấn giáo viên về chương trình trên quy mô toàn quốc.

Nếu trước đây, chúng ta tập huấn dạy các cuốn SGK cụ thể thì hiện nay, chương trình mới quan trọng và là cái gốc - trên thế giới cũng như thế. SGK chỉ là tài liệu tham khảo.

“Từ trước đến nay, chúng ta chỉ có một bộ SGK do NXB Giáo dục ấn hành. Do đó, cuốn SGK bị “thổi” vai trò quá lớn nên “át” luôn chương trình, thi cử hoặc kiểm tra đánh giá cũng theo SGK nên giáo viên chỉ biết đến SGK.

Hiện, giáo viên đang được Bộ GD&ĐT tập huấn về chương trình. Tuy nhiên, tôi được biết, hiện tâm lý của giáo viên là chờ đợi tập huấn SGK, không chú ý đến tập huấn chương trình”, GS Thuyết cho hay.

Cũng theo vị Tổng chủ biên này, giáo viên dạy theo đúng SGK đã đạt “sàn” của chương trình mới. Tuy nhiên, về lâu dài, nếu chỉ có thế thì rất khó đẩy chất lượng giáo dục lên.

“Vì vậy, tôi mong muốn các báo cáo viên đả thông tư tưởng của giáo viên phải năng động chứ không như trước đây nữa”, GS Thuyết đề xuất.

Tránh “chỉ đạo ngầm” trong lựa chọn SGK

Sở dĩ GS Thuyết nhấn mạnh việc “khách quan, công bằng” trong lựa chọn SGK bởi hiện có 5 bộ SGK. Vì thế, địa phương phải được giới thiệu kĩ về các bộ SGK, để nghiên cứu.

Tổng chủ biên Chương trình Giáo dục phổ thông mới cho rằng, Nghị quyết 88 giao quyền lựa chọn SGK cho các trường phổ thông là rất đúng và chính xác. Ở nước ngoài, quyền này được đưa đến từng giáo viên. Muốn làm được điều này, họ phải có thông tin, hạn chế cầm tay chỉ việc của các cơ quan quản lý giáo dục.

“Trước hết phải thay đổi quan điểm về SGK. Khi kiểm tra chuyên môn, các nhà quản lý cần đánh giá theo chương trình chứ không phải dò theo từng chữ trong SGK. Quan niệm ấy cổ lắm rồi, bởi giờ quản lý đầu ra chứ không phải đầu vào. Có những bài đáng ra dạy 3 tiết nhưng học sinh ở đó quá rành nên chỉ dạy một tiết và ngược lại”, GS Thuyết cho hay.

Việc giao các trường và giáo viên lựa chọn SGK là có lý, tôn trọng quyền dân chủ nhưng làm được việc này, theo GS Thuyết, các SGK phải đến tay giáo viên. Chẳng hạn, các Sở Giáo dục mua sách hoặc các NXB đưa chế bản SGK lên mạng nếu kinh phí quá eo hẹp.

Thứ hai, các Sở Giáo dục giới thiệu từng bộ sách, tổ chức hội thảo cho các nhà trường để phân tích và đánh giá các bộ SGK phù hợp với địa phương. Trên cơ sở đó, các trường sẽ có cách lựa chọn phù hợp.

Ngoài ra, các NXB phối hợp để sớm lên giá cho từng bộ sách, thấp nhất bao nhiêu, cao nhất bao nhiêu, tránh việc cạnh tranh kiểu “cá lớn nuốt cá bé”. Cần có chỉ đạo xử lý nghiêm các trường hợp chỉ đạo ngầm, hoặc xử lý vận động hành lang khi lựa chọn sách.

Cực hiếm giáo viên ngoại ngữ

Để triển khai thành công chương trình phổ thông mới, đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất rất quan trọng.

Mặc dù vài năm tới chúng ta mới dạy môn Ngoại ngữ bắt buộc nhưng khó khăn lớn nhất, hiện giáo viên ngoại ngữ cực hiếm.

Nguyên nhân không phải các đại học đào tạo thiếu mà theo GS Nguyễn Minh Thuyết, do lương của ngành giáo dục không hấp dẫn được người có ngoại ngữ.

“Người có tiếng Anh không thiếu việc nhưng thử nghĩ xem, họ vào trường để dạy lấy lương 3 triệu hay đi làm công ty du lịch lương mười mấy triệu?” - GS Thuyết băn khoăn.

Ngoài ra theo chuyên gia này, không chỉ giáo viên Ngoại ngữ mà giáo viên Tin học cũng sẽ khó khăn. Như vậy, làm thế nào để đủ biên chế giáo viên cho dạy 2 buổi/ngày?

Tỉ lệ học sinh trên lớp quá tải - nhất là trường điểm, sẽ rất khó cho việc dạy chương trình mới.

Sớm đổi mới thi cử

Và cuối cùng, theo GS Thuyết, để đảm bảo chương trình mới thành công, phải nghiên cứu đổi mới thi cử vì nếu thi cử như hiện nay, chương trình mới rất khó thành công.

Chương trình mới đòi hỏi học sinh thực hành, phải trải nghiệm thực tế. Do đó, cô trò phải khảo sát thực tế xem tình hình ô nhiễm ra sao, người ta giải quyết thế nào.

“Nhưng thi như hiện nay chỉ trên giấy, nghĩa là chỉ có thể kiểm tra kiến thức và kĩ năng làm bài tập của các em. Điều này khiến giáo viên chỉ tập trung dạy kiến thức kĩ năng giải bài tập để ứng phó với các đề thi lắt léo nên khó theo chương trình thực hành”, GS Thuyết lo ngại.

Mỹ Hà