Dự thảo bằng tốt nghiệp đại học: Không công bằng nếu không ghi xếp loại và hình thức đào tạo

Tại Điều 38 về văn bằng giáo dục đại học trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học chỉ quy định “Văn bằng giáo dục đại học thuộc hệ thống giáo dục quốc dân gồm bằng cử nhân, bằng thạc sĩ, bằng tiến sĩ. Người học hoàn thành chương trình đào tạo, đạt chuẩn đầu ra của một trình độ đào tạo theo quy định, hoàn thành các nghĩa vụ, trách nhiệm của người học thì được hiệu trưởng cơ sở giáo dục đại học cấp bằng ở trình độ đào tạo tương ứng”.

Như vậy, không còn có sự phân biệt về bằng cấp giữa các hình thức đào tạo. Văn bằng hệ đào tạo đại học chính quy so với các hệ đào tạo vừa học vừa làm hay còn gọi là tại chức, từ xa... có giá trị tương đương nhau.

Theo dự thảo về văn bằng tốt nghiệp mới của Bộ GD&ĐT mới công bố thì trên bằng không ghi loại hình đào tạo, xếp loại  đã khiến dư luận không đồng tìng, không sát thực tế. 

Các trường đại học chưa có sự tương đồng về chất lượng

GS.TS Trần Văn Chứ, Hiệu trưởng trường ĐH Lâm Nghiệp cho rằng, việc thay đổi này là phù hợp với xu thế thế giới vì hiện nay các nước tiên tiến trên thế giới không có sự phân biệt về loại hình đào tạo và xếp loại.

Xét ở góc độ xây dựng văn bản thì Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học được xây dựng dựa trên nền tảng phát triển giáo dục đại học của các nước trên thế giới.

Mặc dù, dự thảo có ghi rõ, tiếp tục cho phép các trường được bổ sung thêm thông tin trên bằng (ngoài các mục quy định). Tuy nhiên, xét về thực tế nước ta hiện nay có quá nhiều trường đại học, công tác tuyển sinh thực trạng đào tạo có sự chênh rất lớn giữa các hệ không chính quy với chính quy.

Theo GS.TS Trần Văn Chứ, thực tế về tuyển sinh, đào tạo và chuẩn “đầu ra” giữa người học ở các loại hình đào tạo gồm chính quy, tại chức và từ xa hiện nay ở Việt Nam đang không có sự tương đồng về chất lượng cho dù là giảng dạy cùng một chương trình, cùng giảng viên, cùng các điều kiện cho tiếp nhận kiến thức,...

Về chương trình đào tạo thì hầu hết chương trình của các trường đều giống nhau giữa các loại hình chính quy, không chính quy.

Tuy nhiên quá trình đào tạo thì khác nhau và khâu đánh giá cũng có việc bản thân các thầy, bản thân người học cũng quan niệm là hệ vừa học vừa làm nên trong đánh giá cũng không được khắt khe như của hệ đại học chính quy.

“Nếu thực sự chúng ta muốn coi trọng hai bằng cấp này tương đương thì phải siết chặt các công đoạn, các quy trình từ khâu tuyển sinh cho đến khâu đào tạo và đến khâu đánh giá” – GS Chứ nhấn mạnh.

Khó san bằng khoảng cách giữa chính quy và tại chức 

Theo quy định của pháp luật thì bằng cấp có giá trị như nhau dù học theo hình thức đào tạo nào: chính quy, vừa làm vừa học, từ xa. Việc này để tránh phân biệt đối xử và khuyến khích việc học suốt đời của người dân. Về mặt lý thuyết chất lượng đào tạo của các hình thức phải tương đương nhau.

PGS.TS Lê Hữu Lập, Học viện Công nghệ Bưu chính viễn thông cho biết, thực tế là các hình thức đào tạo từ xa, vừa làm vừa học chất lượng đào tạo chưa thể bằng đào tạo chính quy được và chắc chắn rất khó để san bằng khoảng cách này trong thời gian dài nữa.

Thực tế thì chất lượng đào các hình thức phi chính quy không bao giờ có thể tương đương với chính quy được, vì đầu vào, thời gian học tập, điều kiện học tập là không thể so sánh. Việc không ghi xếp loại là không ổn.

Luật là hướng đến sự tiến bộ và lâu dài nhưng thông tư hướng dẫn là chi tiết hướng đến thực tại, không nên máy móc, và đặc biệt không gây khó cho người tuyển dụng nhân lực do vàng thau lẫn lộn.

“chắc tới đây các trường chỉ đánh giá 2 mức: đạt, không đạt, đỡ phải cho điểm nữa, giống như mẫu giáo, tiểu học” – PGS.TS Lê Hữu Lập hóm hỉnh nói.

Văn bằng tốt nghiệp phải ghi xếp loại tốt nghiệp

GS.TS Trần Văn Chứ cho rằng, dự thảo văn bằng, không phân biệt hình thức đào tạo, điều này phù hợp với Luật GD ĐH song do hiện nay cách thức tổ chứa đào tạo và chất lượng đào tạo giữa các trường khác nhau nên cần phải có giải pháp giám sát chặt chẽ hơn nữa quá trình tổ chức đào tạo các hình thức đào tạo.

Thông thường các đơn vị tuyển dụng cán bộ thì phân biệt thì ngoài bằng tốt nghiệp ra thì sẽ có bảng điểm, trong bảng điểm sẽ có thông tin chi tiết về khóa học, ngành học và hình thức đào tạo. Các doanh nhiệp muốn kiểm tra xem học theo hình thức gì thì có thể kiểm tra kèm cùng với bảng điểm tốt nghiệp.

Theo GS Chứ, nếu không ghi hạng bằng (xuất sắc, giỏi,...) rất dễ kéo theo sự cào bằng giữa người học, điều này có thể vô tình làm giảm động lực phấn đấu của người học. 

Tuy hệ đào tạo nào cũng không quan trọng với các công ty tư nhân, công ty có vốn đầu tư nước ngoài bởi các công ty này thì họ quan trọng là nhân sự họ tuyển có làm được việc, có đáp ứng được yêu cầu vị trí việc làm hay không mà thôi.

"Bây giờ, khi các loại văn bằng đại học có giá trị như nhau thì chắc sẽ có nhiều người sẽ "đủ chuẩn" để tuyển dụng và bổ nhiệm chức vụ nhằm đảm nhận nhiều công việc trong các cơ quan, doanh nghiệp nhà nước. Dù vẫn biết, khi mọi cơ sở pháp lý đã có hiệu lực thì các văn bằng này có giá trị như nhau nhưng có lẽ khoảng cách về trình độ của các loại hình đào tạo này vẫn còn xa nhau nhiều lắm" - GS Chứ cho hay.

Để giá trị của bằng tốt nghiệp đại học theo hình thức chính quy và hình thức tại chức thực sự có giá trị ngang nhau như quy định của Luật, GS Chứ cho rằng, điều quan trọng là các trường đại học phải có trách nhiệm hơn, không đào tạo dàn trải; không nên tuyển sinh bằng mọi giá để đủ chỉ tiêu, số lượng mà phải có sự chọn lọc.

“Với thực tế ở Việt Nam hiện nay và 5 năm tới vẫn còn nhiều trường đại học tổ chức đào tạo chạy theo lợi nhuận, người học chỉ cần bằng cấp mà không coi trọng kiến thức thì xã hội cũng khó có thể coi trọng hai bằng cấp của hai hệ đào tạo khác nhau là chính quy và tại chức có chất lượng tương đương” – GS Chứ nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, PGS.TS Lê Hữu Lập cho rằng, với thực tế hiện nay thì  trên văn bằng tốt nghiệp đại học vẫn phải ghi hình thức đào tạo và loại tốt nghiệp.

Việc này sẽ giúp cho các nhà tuyển dụng nhân sự thuận lợi trong việc sơ tuyển hồ sơ đầu vào, mặt khác cũng động viên sinh viên trong suốt quá trình học tập tại trường phấn đấu để đạt kết quả khá giỏi, và ghi nhận trên tấm bằng của mình.

"Với trình độ thạc sỹ và tiến sỹ trong quy định không có đánh giá khá giỏi và chỉ có một hình thức đào tạo là chính quy thì trên bằng không ghi kết quả và hình thức" - PGS Lập nói.

Hồng Hạnh