2 nữ sinh nhận học bổng toàn phần vào VinUni nhờ ý tưởng thùng rác thông minh

Thành tích để hai nữ sinh Trường THPT Huỳnh Thúc Kháng, Nghệ An vào thẳng Đại học VinUni là giải vô địch cuộc thi tranh biện Tiếng nói Xanh.

Trà My và Hiền Anh tìm hiểu về cuộc thi tranh biện này từ năm 2023, nhưng khi ấy Trà My mới lớp 9, không đủ tuổi tham dự.

Tới năm 2024, ngay khi cuộc thi phát động, hai chị em dành nhiều ngày trao đổi, bàn bạc sẽ làm gì. Đúng ngày mở đơn đăng ký, Trà My gặp tai nạn gãy xương bánh chè. Ở phòng cấp cứu, em vẫn nghĩ về cuộc thi và bảo với mẹ: "Nhất định con phải tham gia".

Đề tài mà hai nữ sinh lựa chọn là thùng rác thông minh. Ý tưởng này nảy sinh sau khi cả hai xem thời sự, đọc báo về Nghị định 45 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Theo đó, vứt rác không đúng nơi quy định và không phân loại rác thải sẽ bị phạt tiền.

"Chúng em quan sát thấy rằng, ở trường học, phần đông học sinh không phân loại rác. Vì vậy, chúng em lên ý tưởng về một dự án giúp giáo dục nhận thức cho học sinh về phân loại rác, từ đó thay đổi thói quen vứt rác bắt đầu từ trong nhà trường", Hiền Anh nói.

Trà My và Hiền Anh bắt tay vào xây dựng dự án Hệ thống thùng rác thông minh kết nối toàn cầu từ tháng 10/2024. Hai em thiết kế một loại thùng rác tích hợp công nghệ AI nhận diện.

Phần cảm biến có chức năng chỉ mở nắp thùng rác khi rác đã được phân loại đúng. Trong khi phần camera sẽ giúp giám sát việc vứt rác của học sinh.

Toàn bộ dữ liệu xử lý rác được lưu lại trong một ứng dụng được kết nối đồng bộ trên toàn cầu.  Từ ứng dụng này, các trường học tại Việt Nam nói riêng và trên thế giới nói chung sẽ có sự so sánh và thi đua về tỷ lệ xử lý rác thành công cũng như đề xuất các ý tưởng thiết kế mở rộng đối với sản phẩm.

Chi phí mà hai nữ sinh dự toán là khoảng 3 triệu đồng cho 1 thùng rác và 40 triệu đồng cho việc thiết kế và vận hành ứng dụng.

Hai nữ sinh đưa ra nhiều bằng chứng, số liệu và lập luận thuyết phục chứng minh tính khả thi của dự án giáo dục thay đổi hành vi thông qua sản phẩm thùng rác thông minh này. Dự án hướng đến quy mô quốc tế chứ không chỉ ứng dụng trong phạm vi nhỏ, với mục tiêu kết nối mạng lưới giáo dục xanh toàn cầu.

Trong phần tranh biện, Trà My và Hiền Anh nhận 2 câu hỏi phản biện khó: Liệu dự án này có quá tốn kém? Phân loại rác đã có chính sách bắt buộc theo kế hoạch của nhà nước thì việc thực hiện dự án này có phải là đã quá cũ và không cần thiết?

Đáp lại, hai nữ sinh khẳng định, dự án đề xuất hình thức đầu tư hợp tác công - tư nên sẽ không tốn kém với các trường học. Đồng thời, dự án mang tính giáo dục nhận thức nên không bao giờ là quá cũ. Bởi hành vi, thói quen chỉ thay đổi khi nhận thức thay đổi.

Trước câu hỏi chất vấn của chuyên gia về thách thức đối với tính khả thi của dự án, hai nữ sinh cho hay, thách thức lớn nhất là công nghệ. Tuy nhiên, các em cho rằng điều này có thể giải quyết được thông qua hợp tác công - tư.

Chính phủ đặt mục tiêu về chuyển đối số quốc gia, trong đó có chuyển đổi số về giáo dục, do đó các đơn vị trường học có cơ sở để thực hiện dự án. Ngoài ra, hai nữ sinh cũng tính toán đến nguồn thu từ việc bán dữ liệu về phân loại rác cho các tổ chức về môi trường.

Ý tưởng độc đáo và có tính thực tiễn cao của hai nữ sinh đã giành 5/5 phiếu từ hội đồng giám khảo "Tiếng nói Xanh".

Cả hai đều bất ngờ và hạnh phúc trước kết quả đạt được cũng như phần thưởng. Hiền Anh chia sẻ: "Chúng em vốn chỉ tham gia với mục tiêu học hỏi các bạn bè tài giỏi trên khắp cả nước, chứ không nghĩ đến việc sẽ giành ngôi vị quán quân. Đây là lần đầu tiên chúng em cọ xát với một cuộc thi tranh biện".

Hiền Anh dự định sẽ theo học ngành kinh tế trong khi Trà My mong ước vào viện giáo dục khai phóng.

Cuộc thi hùng biện - tranh biện Tiếng nói Xanh do Quỹ Vì tương lai xanh của Tập đoàn Vingroup tổ chức từ năm 2023 dành cho học sinh THPT toàn quốc.

Nội dung hùng biện - tranh biện dựa trên 10 chương trình hành động trọng điểm của Quỹ Vì tương lai xanh, bao gồm: di chuyển xanh, năng lượng xanh, văn phòng xanh, tiêu dùng xanh, lối sống xanh, đô thị xanh, du lịch xanh, giáo dục xanh, y tế xanh và thể thao xanh.

Cuộc thi năm nay thu hút 3.000 thí sinh tham dự, trong đó tỷ lệ học sinh đến từ các trường chuyên chiếm số đông. Các thí sinh thi đấu ở hai bảng tiếng Việt và tiếng Anh. Ở bảng tiếng Anh, giành ngôi vô địch là hai nữ sinh: Phạm Quỳnh Anh - Trường THPT chuyên Phan Bội Châu và Từ Minh Anh - Trường Greenfield.

Hai nữ sinh đề xuất ý tưởng về mô hình Eco-Token dựa trên blockchain hướng đến du lịch xanh, giải quyết các vấn đề ô nhiễm và phá hủy hệ sinh thái do du lịch quá mức.

Du khách sẽ nhận ví điện tử kết nối với ứng dụng, tích lũy điểm qua các hoạt động bảo vệ môi trường như trồng cây, giảm rác thải, sử dụng phương tiện xanh và có thể đổi lấy mã giảm giá, hoạt động du lịch sinh thái hoặc tham gia dự án phục hồi môi trường.