Quảng Nam đi tìm nguồn gốc “Dinh trấn Thanh Chiêm” và chữ Quốc ngữ

Ông Lê Văn Thanh - Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam – thông tin, đây là hội thảo khoa học có quy mô lớn từ trước đến nay với gần 70 tham luận và báo cáo nghiên cứu liên quan đến chữ Quốc ngữ cùng Dinh trấn Thanh Chiêm sẽ diễn ra vào ngày 24/8 tới.

Đây là sự kiện có ý nghĩa và góp phần làm sáng tỏ vai trò, ý nghĩa của Dinh trấn Thanh Chiêm đối với sự phát triển ngôn ngữ, văn hóa học của xứ Đàng trong và ý nghĩa trong việc phát triển chữ Quốc ngữ tại Việt Nam.

Theo ban tổ chức cho hay, năm Nhâm Dần (1602), chúa Tiên Nguyễn Hoàng thành lập Dinh trấn Quảng Nam (còn gọi là Dinh trấn Thanh Chiêm), ban đầu tại xã Cần Húc, sau dời về xã Thanh Chiêm, huyện Điện Bàn (nay thuộc xã Điện Phương, thị xã Điện Bàn, Quảng Nam).

Dinh trấn Thanh Chiêm được coi là thủ phủ thứ hai ở Đàng Trong. Dưới thời các Chúa Nguyễn, Thanh Chiêm là nơi thực tập việc quản lý, điều hành của đất nước của các “thế tử”.

Về quân sự, do nằm bên bờ sông lớn, nối biển Đông với Trường Sơn, cách Cửa Đại khoảng 10km và trên trục đường Thiên lý Bắc – Nam nên thuận lợi giao thông cả đường thủy và đường bộ.

Nơi đây từng là căn cứ thủy quân hùn mạnh (chiến thắng hạm đội Hà LAN năm 1644, đánh bại 7 cuộc tấn công quy mô của quân Trịnh…), là bàn đạp để tiến hành cuộc Nam Tiến.

Tại Thanh Chiêm – Hội An, từ năm 1617 – 1625, linh mục Francisco de Pina đã học tiếng Việt, truyền đạo bằng tiếng Việt và dạy cho hai giáo sĩ Alexandre de Rhodes, người Pháp và Antonio Fonte (người Bồ Đào Nha). Francisco de Pina đồng thời viết tài liệu giảng dạy: “ Phương pháp Latinh hóa tiếng Việt” và Ngữ pháp tiếng Việt”. Chính linh mục F.de Pina đã thừa nhận: Kẻ Chiêm (Thanh Chiêm) là nơi học tiếng Việt tốt nhất, vì là trung tâm của triều đình.

Tại Thanh Chiêm còn có trường dạy chữ Quốc ngữ đầu tiên, do Cha Bề Trên và là thầy dạy F.de Pina đảm trách.

Nhằm khẳng định và làm sáng tỏ vài trò, vị trí và quá trình phát triển của Dinh trấn Thanh Chiêm trên phương diện văn hóa – lịch sử và khảo cổ học, qua đó góp phần xác định vai trò của Dinh trấn Thanh Chiêm trong quá trình hình thành chữ Quốc ngữ.

Đồng thời để tôn vinh, phát huy giá trị lịch sử - văn hóa của di tích Dinh trấn Thanh Chiêm và sự ra đời của chữ Quốc ngữ gắn kết với phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Nam.

Ông Lê Văn Thanh - Phó Chủ tịch tỉnh Quảng Nam - cũng cho hay, để làm rõ vai trò của Dinh trấn Thanh Chiêm và làm rõ chữ Quốc ngữ thực sự do ai sáng tạo ra thì UBND tỉnh phối hợp với Bộ VH-TT&DL, Bộ KH&CN, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam, Hội Khoa học lịch sử Việt Nam tổ chức hội thảo khoa học này.

Công Bính