Cô gái Đan Mạch: Câu chuyện đặc biệt về người chuyển giới năm 1930

Lili Ilse Elvenes (sinh ngày 28 tháng 12 năm 1882 - mất ngày 13 tháng 9 năm 1931) được biết đến với cái tên Lili Elbe là một trong những người đầu tiên thực hiện phẫu thuật chuyển giới trên thế giới. Elbe được sinh ra tại Vejle, Đan Mạch. Cho tới giờ, người ta suy đoán rằng Elbe là người liên giới tính thậm chí một số nguồn tin ngày đó còn khẳng định là cô đã có buồng trứng thô sơ trong bụng và cô có thể đã mắc hội chứng Klinefelter dẫn tới tình trạng không phân li nhiễm sắc thể ở nam giới hay nói đơn giản là những người sinh ra có hình hài đàn ông nhưng mang gen nữ.

Thời điểm còn là nam giới, Elbe đã gặp Gerda Gottlieb khi họ còn là sinh viên của học viện Mỹ thuật hoàng gia Đan Mạch ở Copenhagen và họ kết hôn vào năm 1904 khi Gottlieb 19 tuổi và Elbe 22 tuổi. Elbe lúc đó chuyên vẽ tranh phong cảnh, và những cuốn sách và tạp chí thời trang minh họa của Gottlieb. Vợ chồng ông định cư tại Paris vào năm 1912, nơi mà Elbe có thể sống cởi mở như một người phụ nữ còn vợ ông - nữ họa sỹ Gerda Gottlieb được cho là người đồng tính nữ.

Trong những lần người mẫu nữ của vợ vắng mặt, Elbe bắt đầu mặc quần áo phụ nữ, đi tất da chân và giày cao gót để thay thế cho những người mẫu của vợ. Elbe cảm thấy rất thoải mái trong những trang phục này và bắt đầu xác định mình là phụ nữ. Theo thời gian, Gottlieb trở nên nổi tiếng nhờ những bức tranh về những người phụ nữ xinh đẹp với đôi mắt hình quả hạnh trong bộ đồ thời trang sang trọng. Vào năm 1913, công chúng bị sốc khi phát hiện ra rằng người mẫu đã truyền cảm hứng cho các bức vẽ của Gottlieb về phụ nữ trên thực tế là Elbe.

Trong những năm 1920 và 1930, Elbe thường xuyên xuất hiện dưới hình hài một người phụ nữ, tham dự nhiều lễ hội khác nhau và thậm chí tiếp khách trong nhà. Elbe đôi khi được vợ giới thiệu là em gái của mình khi cô mặc trang phục nữ. 

Năm 1930, Elbe sang Đức để phẫu thuật chuyển đổi giới tính, ông thực hiện khoảng 4 ca phẫu thuật trong khoảng thời gian hai năm. Ca phẫu thuật đầu tiên, cắt bỏ tinh hoàn, được thực hiện dưới sự giám sát của nhà tình dục học Magnus Hirschfeld ở Berlin. Phần còn lại của các ca phẫu thuật của Elbe được thực hiện bởi Kurt Warnekros, một bác sĩ tại phòng khám phụ nữ thành phố Dresden.

Sau khi Elbe chuyển giới, tòa án Đan Mạch đã vô hiệu hóa cuộc hôn nhân của vợ chồng cô và Elbe đã tìm cách thay đổi giới tính và tên của mình một cách hợp pháp, bao gồm cả việc nhận hộ chiếu là Lili Ilse Elvenes. Họa sỹ nổi tiếng này cũng dừng vẽ vì tin rằng đó là một phần của con người cũ của ông Einar. Sau khi chấm dứt cuộc hôn nhân của mình, Elbe bắt đầu mối quan hệ với một người môi giới nghệ thuật người Pháp có tên là Claude Lejeune, người mà cô muốn kết hôn và sinh con. Vào tháng 6 năm 1931, Elbe đã có một ca phẫu thuật bao gồm cấy tử cung và tạo hình âm đạo, cả hai đều là quy trình mới và thử nghiệm tại thời điểm đó. Hệ thống miễn dịch của cô đã từ chối tử cung được cấy ghép và cô bị nhiễm trùng rồi qua đời vào ngày 13 tháng 9 năm 1931, ba tháng sau cuộc phẫu thuật. Sau khi cô qua đời, cuốn tự truyện "Từ đàn ông thành đàn bà" của cô được xuất bản năm 1933 rất thành công về doanh thu và Lili Elbe đã trở thành nguồn cảm hứng, động lực cho những người có giới tính thứ ba mạnh dạn sống là chính mình trong những năm sau đó.

Lấy cảm hứng từ cuộc đời của Lili Elbe, nhà ăn người Mỹ David Ebershoff đã ra mắt cuốn tiểu thuyết Cô gái Đan Mạch vào năm 2000. Cô gái Đan Mạch đã giành nhiều giải thưởng văn học uy tín như giải  từ Học viện Nghệ thuật và Thư tín Hoa Kỳ, giải thưởng văn học Lambda, giải thưởng Young Lions của Thư viện Công cộng New York và là một cuốn sách đáng chú ý của Thời báo New York.

Năm 2015, đạo diễn Tom Hooper bắt tay vào thực hiện bộ phim Cô gái Đan Mạch với sự tham gia của Eddie Redmayne trong vai Elbe, Alicia Vikander trong vai Wegener và Sebastian Koch trong vai Kurt Warnekros, ngoài ra còn có Ben Whishaw, Amber Heard và Matthias Schoenaerts trong các vai phụ. Bộ phim được trình chiếu tại Liên hoan phim quốc tế Venice lần thứ 72 và Liên hoan phim quốc tế Toronto 2015 ngoài ra còn đạt doanh thu phòng vé gần 65 triệu USD so với kinh phí làm phim 16 triệu USD.  Bộ phim đã nhận được một số lời chỉ trích vì miêu tả không chính xác các sự kiện lịch sử, nhưng 2 ngôi sao chính Redmayne và Vikander đã được khen ngợi hết lời cho diễn xuất của mình và đề cử tại nhiều giải thưởng điện ảnh lớn. Vikander đã giành giải Oscar cho nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất và Redmayne được đề cử giải Oscar cho Nam diễn viên xuất sắc nhất. Phim cũng được đề cử tại giải BAFTA cho bộ phim Anh hay nhất.

Việc một ngôi sao "chuẩn men" và vừa giành giải Oscar như Eddie Redmayne vào vai quý cô chuyển giới Lili Elbe một cách nhuần nhuyễn khiến mọi người đều bất ngờ. Nam diễn viên điển trai này cho biết, để chuẩn bị cho vai diễn, anh đã dành nhiều thời gian gặp gỡ những người phụ nữ chuyển giới, nghe những câu chuyện của họ; tìm hiểu về giới tính và tình dục của người đồng giới cũng như các nhân vật nguyên mẫu...

Eddie Redmayne hết lời ca ngợi nhân vật đặc biệt nhất trong các vai diễn anh từng trải qua: "Điều đặc biệt ở Lili là trong một thời đại không có tiền lệ cho những gì cô ấy đã trải qua, không có người tiền nhiệm, không ai dọn đường trước cô ấy nhưng cô ấy dám thành thật với chính mình, điều đó là phi thường và cũng là một trong những điều khó khăn nhất mà con người có thể làm. Vào những năm 1920, không có người phụ nữ chuyển giới nào mà Lili biết đến, nhưng cô có bản lĩnh và sự can đảm để theo đuổi việc sống một cuộc sống đích thực. Tôi thấy thực sự thú vị khi chúng ta nghe mọi người nói: "Hãy là chính mình", nó có vẻ như là điều dễ nhất để làm nhưng nó không dễ dàng chút nào. Riêng với Lili, đó là một trận chiến lớn, rất lớn, mà cô đã thực hiện với lòng dũng cảm lớn và sau đó cô trở thành chính mình."

Alicia Vikander - diễn viên thủ vai người vợ của Lili Elbe đã trở thành sao hạng A đích thực sau khi giành giải Oscar cho vai diễn này. Diễn xuất chân thực, tự nhiên của Alicia khiến khán giả phải rơi lệ vì thương xót người vợ khốn khổ, hi sinh hết mình, ôm về mình những đau đớn để chồng được hạnh phúc. 

Alicia Vikander thừa nhận kịch bản Cô gái Đan Mạch hấp dẫn nhưng rất khó khăn để diễn xuất và cô may mắn có bạn diễn như Eddie: "Làm việc cùng Eddie Redmayne khá dễ dàng. Anh ấy có lẽ là người đàn ông đáng yêu và dịu dàng nhất, và cũng là một diễn viên đáng kinh ngạc. Khi tôi chọn kịch bản phim này, tôi đã bị Lili chinh phục. Giống như mọi người, khi nhận kịch bản, tôi lên mạng để tìm kiếm thông tin về cặp vợ chồng này nhưng không có quá nhiều thông tin... Tôi tìm đọc về hành trình của họ với tư cách là nghệ sĩ. Tôi không có ý nghĩ gì về việc tôi có thể đóng vai một người mạnh mẽ hay không, đây có thể là một người mỏng manh, thiếu sót, nhưng nếu họ có đủ chiều sâu mà bạn hiểu họ ngay cả lúc họ yếu nhất, thì đó là một nhân vật mạnh mẽ đối với tôi...."

Cinema Blend mô tả, diễn xuất của Alicia Vikander trong Cô gái Đan Mạch vô cùng đa dạng với cảm xúc đa sắc thái, cơn giận dữ và những giọt nước mắt đau khổ khiến khán giả không thể rời mắt khỏi Alicia Vikander vì sợ sẽ bỏ lỡ một khoảnh khắc đẹp. Nhiều nhà phê bình điện ảnh thì nhận xét, câu chuyện về Gerda cũng hấp dẫn về mặt cảm xúc như Lili, khi cô phải đè lên những ham muốn, mơ ước của chính mình để giải thoát cho chồng. Bộ phim có phong cách rất giống như câu chuyện về một cuộc hôn nhân đang gặp khủng hoảng, buộc phải kết thúc mặc dù tình yêu vẫn còn sâu sắc ở hai bên. Vikander hoàn thành xuất sắc vai diễn của mình, mang về tượng vàng Oscar và giờ là một trong những diễn viên nổi bật nhất của Hollywood.

Vĩnh Ngọc

(Tổng hợp)