Ô Quan Chưởng - Dấu ấn Hà Nội xưa

Theo như sử sách ghi lại, vào đời vua Lê Thái Tông (1740-1786) kinh thành Thăng Long có rất nhiều cửa ô như: ô Cầu Giấy, ô Chợ Dừa, ô Cầu Dền hay ô Quan Chưởng. Mỗi cửa ô đều được xây dựng như một chiếc cổng, ngày mở, đêm đóng và có rào, có tuần đi canh phòng nhằm ngăn ngừa đạo chích, canh chừng hỏa hoạn.

 Toàn cảnh cửa ô Quan Chưởng

Được xây dựng từ năm 1749 đến năm 1817, ô Quan Chưởng hay còn gọi là ô Đông Hà (tức cửa phường Đông Hà) nằm ở phía Đông tòa thành đất bao quanh kinh thành Thăng Long. Nhằm ghi nhớ sự hi sinh của viên Chưởng cơ và binh lính nhà Nguyễn, chiến đấu chống Pháp khi chúng đánh thành Hà Nội nên cửa ô đã được gọi là ô Quan Chưởng.

Cánh cửa chính của ô Quan Chưởng nhìn ra hướng cầu Long Biên

Ô Quan Chưởng gồm 2 tầng và được xây dựng theo kiểu vọng lầu - một kiểu kiến trúc đặc trưng thời nhà Nguyễn; tầng thứ nhất có 3 cửa, cửa chính nằm ở giữa, cao và rộng khoảng 3m, hai cửa phụ nằm ở hai bên, rộng khoảng 1,65m, cao 2,5m. Điểm đặc biệt là cả 3 cửa đều được thiết kế theo kiểu vòm cuốn; tầng thứ 2 có vọng lầu 4 mái, thu nhỏ ngay tại vị trí nóc cửa chính, xung quanh có lan can trang trí các hình lục lăng, tứ giác, hoa thị.

Giữa phần trên nóc cửa chính và vọng lầu là một khung hình chữ nhật, cao gần 1m, rộng khoảng 3m, có đắp nổi ba chữ Hán “Đông Hà Môn”. Tường phía bên trái cửa chính có gắn một tấm bia đá do Tổng đốc Hoàng Diệu cho đặt năm 1881 ghi lệnh cấm người canh gác không được sách nhiễu nhân dân mỗi khi qua lại cửa ô.

Phía trên của ô Quan Chưởng có đắp nổi ba chữ Hán “Đông Hà Môn”

Cửa ô Quan Chưởng nằm trên con phố cùng tên, nơi tập trung buôn bán nhiều mặt hàng đa dạng và từng ngày, từng giờ đều nhộn nhịp người qua lại. Đối với những người dân sinh sống lâu năm trên con phố này, ô Quan Chưởng đã trở nên gần gũi và gắn bó không thể tách rời.

Tấm bia đá của Tổng đốc Hoàng Diệu

Là cửa ô duy nhất còn lại của Hà Nội, ô Quan Chưởng không chỉ ghi đậm dấu ấn của kinh thành Thăng Long mà còn là một bằng chứng tinh thần đấu tranh bất khuất của nhân dân trong việc chống giặc ngoại xâm và gìn giữ di sản văn hóa dân tộc.

Những cô gánh hàng rong thường xuyên lựa chọn ô Quan Chưởng là nơi dừng chân

Trải qua bao thăng trầm lịch sử cùng sự biến đổi của thời tiết, cửa ô Quan Chưởng phải trùng tu, sửa chữa lại nhiều lần. Do vậy, những lớp rêu phong và nét cổ kính xưa ít nhiều đã bị mai một, xong nơi đây vẫn là một trong những “dấu ấn Hà Nội xưa”.