Chuyện về Quý phi soạn thảo 10 kế trị vì đất nước, có công cứu vua
(Dân trí) - Đền thờ Quý phi Nguyễn Thị Bích Châu - người hy sinh vì cứu vua Trần Duệ Tông, tồn tại đã hơn 6 thế kỷ tại vùng biển Kỳ Anh, Hà Tĩnh. Đến đây chiêm bái, du khách sẽ được tìm hiểu về cuộc đời của bà.
Nằm ngay cửa biển, đền thờ Chế thắng Phu nhân Nguyễn Thị Bích Châu, thuộc địa phận thôn Tam Hải 2, xã Kỳ Ninh, thị xã Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh. Địa điểm tâm linh nổi tiếng này cách Quốc lộ 1A khoảng 8km về phía đông.
Theo sử sách, Nguyễn Thị Bích Châu quê ở huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định. Bà là con gái đầu của đại thần Nguyễn Tướng Công, nổi tiếng thanh liêm. Cô gái Bích Châu càng khôn lớn, càng đẹp người, đẹp nết, văn võ song toàn.
Năm 1373, vua Trần Duệ Tông chọn người hiền tài, con gái từ 16 đến 18 tuổi đều phải hồi triều dự thi. Bích Châu trúng tuyển kỳ thi vào bậc nhất, được phong "Tả cung Quý phi".
Chuyện về Quý phi soạn thảo 10 kế trị vì đất nước, có công cứu vua (Thực hiện: Dương Nguyên).
Sống trong cung vua, chứng kiến nhà Trần sa sút, Quý phi Bích Châu đã soạn thảo "Kê Minh Thập Sách" (10 kế sách trị nước). Đây là những nội dung ngắn gọn, súc tích, phù hợp với đường lối quân sự, chính trị, văn hóa thiết thực, trọng yếu của giai đoạn lịch sử lúc bấy giờ.
Năm 1377, bà hộ giá vua Trần Duệ Tông đem quân đánh Chiêm Thành. Trong cuộc chiến này, bà vì bảo vệ vua nên bị trúng tên độc và hy sinh vào ngày 11/2. Ba ngày sau, vua Duệ Tông vì thua trận, một phần cũng vì thương nhớ Quý phi Bích Châu nên lâm bệnh và băng hà.
Lúc bấy giờ, vua Trần Phế Đế lên ngôi và lệnh đưa linh cữu của Quý phi Bích Châu về triều bằng đường biển để mai táng. Tuy nhiên, lúc đến vùng biển Ô Tồn, thuộc Châu Hoan (Vũng Áng, huyện Kỳ Anh ngày nay), thuyền gặp phải mưa to, gió lớn nên không thể đi tiếp. Vua liền xuống chiếu cho an táng thi hài bà tại đây và lập miếu thờ tại cửa biển Kỳ Hoa (nay thuộc xã Kỳ Ninh, Kỳ Anh) để người dân thờ phụng, hương khói.
Hơn 90 năm sau, niên hiệu Hồng Đức thứ nhất 1470, vua Lê Thánh Tông trên đường đi đánh quân Chiêm Thành, đến cửa biển Kỳ Hoa phát hiện ngôi miếu. Vua liền dò hỏi dân chúng địa phương rồi vào dâng hương và viết bốn chữ "Nữ Trung Hào Kiệt" dán lên bài vị.
Vua nói: "Tiền triều người là bậc cứu quốc anh hùng vì nước, vì vua mà bị vong thân. Nay, ta cũng vì nước bảo toàn bờ cõi mà đi dẹp giặc, có linh thiêng thì giúp trẫm kì khai đắc thắng, mã đáo thành công. Khi bản sứ về triều, trẫm sẽ khởi công lập miếu phong tặng".
Ngay đêm đó được mộng lành, vua Lê Thánh Tông liền cho xuất quân lên đường dẹp giặc. Khi thắng trận trở về, vua cho quân cùng dân chúng địa phương xây dựng lại lăng mộ với ba tòa điện lớn và quy mô hơn như bây giờ.
Để ghi nhớ công ơn của liệt nữ Nguyễn Thị Bích Châu, vua ban chiếu sắc phong cho đền là Chế Thắng Phu nhân. Đền Nguyễn Thị Bích Châu được xây dựng vào thế kỷ thứ XIV, tọa lạc trên một cồn cát cao và khá rộng với diện tích hơn 26.000m2. Trải qua hàng trăm năm tồn tại với bao biến cố của lịch sử, chiến tranh và thiên tai, kiến trúc của ngôi đền phần nào bị mai một. Song, đây vẫn là một di tích lịch sử đồ sộ mang nhiều ý nghĩa to lớn.
Cổng tam quan với đường vào có bậc cấp lên xuống. Cổng có hai cột cách nhau 3,3m, trên đỉnh được chạm trổ tượng hai con nghê chầu.
Trước cổng tam quan được xây dựng hai nhà để khánh đá và chuông lớn.
Đi qua cổng tam quan sẽ tới khu vực điện thờ chính Quý phi Bích Châu. Đó là ba tòa hạ điện, trung điện và thượng điện, nối liền nhau.
Trước thềm hạ điện có đặt một lư hương cao gần 1m. Cạnh bên có hai chú voi chầu, toát lên sự trang nghiêm, cổ kính.
Nhà hạ điện khá bề thế, rộng 3 gian với hệ thống mặt tiền trang trí cầu kỳ và công phu.
Phía bên trái nhà thượng điện là nhà sắc phong, gồm 2 tầng với cấu trúc cầu kỳ và cổ kính. Tầng trên hình chóp, tầng dưới hình vuông, cửa hình vòm. Trên vòm cửa chính là ô đắp nổi hình rồng phượng, ôm cuốn thư khắc 3 chữ "Tư Cảnh Phúc". Tầng 2 là nơi thờ và cất giữ sắc phong qua các triều đại.
Hàng năm, vào tháng 2 Âm lịch, người dân xa gần hành hương về ngôi đền dâng hương, tế lễ, tưởng nhớ ngày mất của Chế Thắng phu nhân. Mỗi dịp Tết đến Xuân về, khu di tích đón hàng trăm ngàn du khách trong và ngoài tỉnh về dâng lễ, thắp hương, cầu xin bình an và may mắn trong năm mới.
Ngày nay, tên bà được đặt cho nhiều trường học và con đường. Tháng 8/1991, đền thờ Nguyễn Thị Bích Châu được công nhận là Di tích lịch sử và Danh lam thắng cảnh cấp Quốc gia. Năm 2019, UBND tỉnh Hà Tĩnh công nhận nơi đây là điểm du lịch cấp tỉnh.
Theo lãnh đạo UBND xã Kỳ Anh, đền thờ Chế Thắng phu nhân Nguyễn Thị Bích Châu là một điểm đến giàu giá trị văn hóa, lịch sử. Địa phương đang xúc tiến quảng bá, kêu gọi đầu tư để xây dựng thành khu du lịch tâm linh, sinh thái, trải nghiệm làng nghề và nghỉ dưỡng.
"Kê Minh Thập Sách" (10 kế sách trị nước) của Chế Thắng phu nhân Nguyễn Thị Bích Châu được đánh giá có giá trị to lớn đối với các thế hệ sau này, gồm:
- Một, năng giữ cỗi gốc của nước, trừ hà bạo thì lòng người yên vui.
- Hai, giữ nếp cũ, bỏ phiền nhiễu thì kỷ cương không rối.
- Ba, nén chặt kẻ quyền thần để ngăn ngừa chính sự mục nát.
- Bốn, thải bớt những kẻ nhũng lạm để trừ tệ khoét đục của dân.
- Năm, xin cổ động nho phong, khiến cho lửa bó đuốc cùng với ánh mặt trời cùng soi sáng.
- Sáu, mở đường cho người nói thẳng, để cho cửa thành cùng với đường can gián mở toang.
- Bảy, cách kén quân nên chú trọng vào dũng lực hơn là cao lớn.
- Tám, chọn tướng nên cầu người thao lược mà không căn cứ vào thế gia.
- Chín, khí giới quý hồ bền chắc, không chuộng hình thức.
- Mười, trận pháp cốt cho chỉnh tề, cần chi điệu múa.
