CHIÊM NGƯỠNG BẢO VẬT QUỐC GIA MỚI: KIỆT TÁC CỬU PHẨM LIÊN HOA CHÙA BÚT THÁP

Tòa Cửu phẩm liên hoa tại chùa Bút Tháp (Thuận Thành, Bắc Ninh) là một trong 3 tòa tháp đẹp nhất của Việt Nam hiện tại. Mang trên mình hàng chục bức họa chạm khắc đa dạng, được cho là đạt đến mức hoàn hảo mang giá trị mỹ thuật cao, đây xứng đáng là một bảo vật tiêu biểu cho vùng đất giàu truyền thống văn hiến.

Tòa Cửu phẩm liên hoa (còn được gọi Cối kinh) được đặt chính giữa trong Tích thiện am, là kiến trúc đặc biệt nhất của chùa Bút Tháp. Được kết cấu theo kiểu chồng diềm, với hàng cột ở giữa cao, to, chạy suốt từ tầng 1 lên tầng 3, các vì kèo được làm theo kiểu chồng rường, những đầu đao của 3 tầng mái cong vút.

Cối kinh - "Cửu phẩm liên hoa" hình bát giác, cao 7,8m, xếp 9 tầng theo kiểu tòa sen, thể hiện 9 kiếp tu của đức Thích Ca Mâu Ni.

Chín tầng Cối kinh tạc hàng trăm tượng Phật, hoa lá, chim muông, tập trung chủ đề khuyến thiện trừ ác, giới thiệu hành trang các vị tổ Thiền tông, các đại sư, các cấp độ thăng hoa trên đường lên cõi Niết bàn.

Cách chạm đục tinh xảo, ngẫu hứng, bố cục người và cảnh vật như bức họa hoàn hảo.

Tòa Cửu phẩm liên hoa là tháp gỗ 8 mặt, 9 tầng, được đỡ bởi các hàng chấn song con tiện. Tám mặt của 9 tầng có gắn phù điêu mang biểu tượng của Phật giáo.

Trên tất cả các mặt của tòa cửu phẩm liên hoa có chạm các bức phù điêu về lịch sử Phật giáo như: Điểu thụ diễn pháp, Thất trùng bảo thụ, Hoa tạng thế giới, Sa bà thế giới, Thất bảo liên trì, Thích ca thuyết pháp, Kim địa lạc hoa, Tín thụ tác lễ, Thượng hữu lâu các...

Hình tượng Phật giáo trong các họa tiết điêu khắc được sơn son thiếp vàng.

Đục chạm tinh xảo, sắp xếp hoàn hảo người vật, tòa Cửu phẩm liên hoa chùa Bút Tháp là một trong ba tòa tháp ở Việt Nam, đều nằm trong địa bàn phát triển của dòng thiền Trúc Lâm Yên Tử.

Chùa Bút Tháp và các di sản kiến trúc bên trong hiện tại là một điểm tham quan văn hóa hấp dẫn du khách của tỉnh Bắc Ninh.

Hình tượng Cửu phẩm liên hoa trong kiến trúc Phật giáo Việt Nam chính là sự phát triển ở mức độ đỉnh cao của tín ngưỡng Tịnh Độ tông. Tuy nhiên tư tưởng này không chỉ đến thế kỷ XVII mới khởi phát khi loại hình kiến trúc này trở nên thịnh hành, nó là một quá trình vận động phát triển lâu dài từ trước đó.

Tháp mang ý nghĩa cửu phẩm vãng sinh về thế giới cực lạc của đức Phật A Di Đà. Theo nghi thức Phật pháp Mật tông nguồn gốc Tây Tạng, tháp quay có mục đích nhân lời tụng lên nhiều lần (3.542.400 lần khi quay một vòng tháp), từ đó con người càng chóng chứng quả Phật pháp hơn.

Cận cảnh các chi tiết điêu khắc ở tầng chín của tòa Cửu phẩm liên hoa.

Các bức chạm khắc hoa tàng thế giới, Sa bà thế giới ở tầng một.

Các bức chạm khắc được phân chia như sau: Tầng một : Hoa tàng thế giới, Sa bà thế giới. Tầng hai : A-nan kết tập, Di Đà thuyết pháp. Tầng ba : Tín thụ tác lễ, Cực lạc thế giới. Tầng bốn : Thiền sư, Lục tổ. Tầng năm - tầng tám : 8 vị Phật, tổng cộng 32 vị. Tầng chín : 4 tượng Di Đà và hai hàng chữ : Cửu phẩm liên hoa, A Di Dà Phật.

Cùng với tòa Cửu phẩm liên hoa, bộ tượng Phật Tam thế, Hương án là ba hiện vật của chùa Bút Tháp được công nhận là bảo vật quốc gia. Chùa Bút Tháp là đỉnh cao của một công trình kiến trúc nghệ thuật, tiêu biểu cho phong cách mỹ thuật thời Lê Trung Hưng, thế kỷ XVII.