Blockchain là gì mà được xem là công nghệ đột phá của thời đại mới?
(Dân trí) - Blockchain đã được nhắc đến rất nhiều trên các phương tiện truyền thông trong những năm gần đây. Nhưng chắc hẳn không phải ai trong chúng ta cũng đã biết rõ về công nghệ được xem là bước đột phá này.
Blockchain là gì?
Trong thời đại số hóa, một công nghệ đã âm thầm xuất hiện làm thay đổi cách thức chúng ta giao dịch, lưu trữ thông tin trên Internet, đó chính là blockchain.
Blockchain là một hệ thống cơ sở dữ liệu phân tán, hoạt động trên cơ chế chuỗi khối (blockchain), trong đó thông tin được lưu trữ trong các khối (block) và liên kết chặt chẽ với nhau thành một chuỗi (chain) liên tục, với các thông tin được mã hóa bằng thuật toán phức tạp.
Blockchain là các khối dữ liệu được mã hóa và kết nối với nhau thành một chuỗi (Ảnh minh họa: Adobe).
Cách thức hoạt động của blockchain dựa trên nguyên tắc phi tập trung (decentralization), trong đó dữ liệu không được lưu trữ trên một máy chủ trung tâm mà được phân tán trên nhiều nút (node) trong mạng lưới. Nút là một thiết bị (thường là máy tính) tham gia vào mạng lưới blockchain và sẽ lưu giữ một phần hoặc bản sao đầy đủ của chuỗi khối.
Điều này sẽ giúp tăng cường độ tin cậy và giảm nguy cơ dữ liệu bị tấn công hoặc mất mát. Ưu điểm của công nghệ blockchain là tính minh bạch, bảo mật và không thể chỉnh sửa hoặc xóa các dữ liệu đã được xác nhận.
Để thêm một dữ liệu mới vào blockchain, các nút phải đạt được sự đồng thuận. Điều này đảm bảo rằng chỉ có những dữ liệu hợp lệ mới được thêm vào chuỗi.
Một khi dữ liệu đã được ghi vào blockchain, việc thay đổi các dữ liệu này là điều gần như không thể thực hiện được, ngoại trừ một người có thể kiểm soát hơn 51% sức mạnh tính toán của toàn bộ mạng lưới. Đây là kịch bản khó có thể xảy ra trong các mạng lưới blockchain lớn.
Ví dụ dễ hiểu để mô tả về blockchain
Để có thể dễ hình dung, blockchain như một cuốn sổ được viết bằng bút mực không thể tẩy xóa. Cuốn sổ này sẽ được sao chép hàng ngàn lần và lưu giữ ở nhiều nơi khác nhau. Mọi người đều có thể xem nội dung của cuốn sổ nhưng không ai được phép thay đổi nội dung đã viết, mà chỉ có thể viết thêm với điều kiện tất cả mọi người đều đồng ý.
Một ví dụ khác về blockchain. Hãy tưởng tượng một nhóm bạn cùng chơi trò ghi điểm. Mỗi người sẽ ghi số điểm của mình lên tờ giấy và tất cả mọi người cùng ký tên xác nhận. Sau đó tờ giấy sẽ được photo để mỗi người giữ một bản.
Nếu có người cố tình gian lận và sửa lại số điểm trên giấy, những bản sao khác sẽ không trùng khớp và hành vi gian lận sẽ bị bại lộ.
Blockchain cũng có mô hình hoạt động giống như vậy. Thay vì số điểm trên giấy, blockchain sẽ ghi lại số tiền giao dịch (chẳng hạn như tiền điện tử), thông tin hợp đồng, quyền sở hữu một vật phẩm ảo nào đó… để những thông tin này không thể làm giả.
Chẳng hạn khi bạn gửi đi 1 Bitcoin, giao dịch này sẽ được ghi lên blockchain và hàng ngàn khối trong chuỗi sẽ cùng xác nhận và không ai có thể giả vờ rằng giao dịch đó không hề xảy ra.
Ai là người phát minh ra công nghệ blockchain?
Như trên đã đề cập, blockchain là công nghệ đã âm thầm xuất hiện bởi lẽ ngay đến bây giờ, danh tính của người phát minh ra công nghệ này vẫn còn gây nhiều tranh cãi.
Nhiều thông tin cho rằng, Satoshi Nakamoto chính là người đầu tiên đã ứng dụng blockchain vào thực tế. Satoshi Nakamoto là biệt danh của một cá nhân hoặc tập thể bí ẩn, người đã phát hành Bitcoin - đồng tiền điện tử đầu tiên được xây dựng trên công nghệ blockchain - vào năm 2008.
Đến hiện tại, danh tính thực sự của Satoshi Nakamoto vẫn là một điều bí ẩn.
Tuy nhiên, trước Satoshi, đã có nhiều người nêu lên ý tưởng tiền đề cho blockchain.
Chẳng hạn vào năm 1991, hai nhà khoa học máy tính người Mỹ Wakefield Scott Stornetta và Stuart Haber đã cùng nhau giới thiệu về một chuỗi các khối dữ liệu được liên kết bằng mã hóa nhằm bảo đảm tính toàn vẹn của tài liệu số theo thời gian. Đây được xem là tiền thân của blockchain.
Năm 1998, nhà khoa học máy tính người Mỹ Nick Szabo đã đề xuất ý tưởng về "bit gold", một dạng tiền kỹ thuật số phi tập trung có nhiều điểm tương đồng với blockchain. Tuy nhiên, bit gold chưa được triển khai và không bao giờ trở thành hiện thực.
Danh tính của Satoshi Nakamoto, "cha đẻ" của Bitcoin và là người đầu tiên ứng dụng blockchain vào thực tế, đến thời điểm hiện tại vẫn là một điều bí ẩn (Ảnh minh họa: AI).
Satoshi Nakamoto dường như là người đã kết hợp các ý tưởng kể trên để tạo ra blockchain như chúng ta đã biết ngày nay, với Bitcoin chính là ứng dụng đầu tiên.
Chính việc danh tính của Satoshi vẫn là một điều bí ẩn càng khiến cho đồng Bitcoin nói riêng và công nghệ blockchain nói chung càng trở nên hấp dẫn.
Những ứng dụng của blockchain trong cuộc sống ngày nay
Nhắc đến blockchain, nhiều người sẽ nghĩ rằng công nghệ này chỉ được ứng dụng trong lĩnh vực tiền mã hóa. Tuy nhiên, trên thực tế, công nghệ blockchain đang được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau nhờ tính minh bạch, bảo mật và không thể thay đổi của nó.
Dưới đây là một số ứng dụng thực tế mà bạn có thể thấy trong cuộc sống ngày nay:
Tiền điện tử và tài chính phi tập trung (DeFi)
Đây là lĩnh vực nổi bật và giúp nhiều người biết đến blockchain nhất. Bitcoin hay Ethereum… là những ví dụ điển hình cho các loại tiền điện tử đang được giao dịch có giá trị lớn trên thị trường.
Bitcoin và tiền điện tử được xem là ứng dụng nổi tiếng và thành công nhất của blockchain (Ảnh: Getty).
Công nghệ blockchain cho phép giao dịch tiền kỹ thuật số nhanh chóng, không cần trung gian như ngân hàng, giúp giảm chi phí và tăng tốc độ xử lý.
Lĩnh vực Tài chính phi tập trung (DeFi) cũng đang phát triển mạnh mẽ nhờ blockchain, cung cấp các dịch vụ tài chính như cho vay, tiết kiệm và giao dịch mà không cần đến các trung gian truyền thống.
Y tế và quản lý hồ sơ sức khỏe
Blockchain giúp lưu trữ các hồ sơ y tế một cách an toàn và bảo mật, cho phép bệnh nhân kiểm soát hồ sơ sức khỏe của mình và chia sẻ thông tin với các bác sĩ mà không lo bị rò rỉ dữ liệu.
Quản lý chuỗi cung ứng và truy xuất nguồn gốc
Blockchain đang cách mạng hóa quá trình quản lý chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp bằng cách cung cấp tính minh bạch và khả năng truy xuất nguồn gốc các mặt hàng.
Blockchain hiện được ứng dụng vào chuỗi cung ứng giúp đảm bảo chất lượng và chống hàng giả (Ảnh: Pinterest).
Các công ty như Walmart hay IBM đã triển khai công nghệ blockchain để theo dõi sản phẩm từ nguồn gốc đến tay người tiêu dùng. Điều này giúp đảm bảo chất lượng, chống hàng giả và tăng niềm tin của người tiêu dùng.
Quản lý hợp đồng thông minh
Trong bất động sản hoặc pháp lý, blockchain hỗ trợ tạo ra các hợp đồng tự động thực thi khi các điều kiện được đáp ứng, ví dụ như chuyển giao quyền sở hữu nhà mà không cần bên thứ ba hay quản lý bản quyền (tự động trả tiền cho nghệ sĩ khi tác phẩm được sử dụng)…
Ứng dụng blockchain vào bầu cử
Một số quốc gia đã thử nghiệm ứng dụng blockchain để tổ chức bầu cử trực tuyến, đảm bảo phiếu bầu không bị thay đổi và quá trình minh bạch hơn, có thể kể đến Mỹ, Estonia, Thụy Sĩ, Nga…
Xác thực quyền sở hữu tài sản số
Token không thể thay thế (NFT) là một ứng dụng nổi bật của công nghệ blockchain trong lĩnh vực nghệ thuật và sở hữu kỹ thuật số. NFT cho phép xác thực quyền sở hữu của các tài sản kỹ thuật số như tác phẩm nghệ thuật, âm nhạc, vật phẩm trong game…
Tác phẩm "Everydays: The First 5000 Days" của nghệ sĩ Beeple đánh dấu sự "bùng nổ" của NFT (Ảnh: NYT).
Năm 2021, thế giới chứng kiến sự bùng nổ của thị trường NFT khi tác phẩm "Everydays: The First 5000 Days" của nghệ sĩ Beeple được bán với giá 69 triệu đô la, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong việc công nhận giá trị của nghệ thuật kỹ thuật số.
Tương lai của blockchain
Từ một ý tưởng được giới thiệu bởi một nhân vật bí ẩn, blockchain đã phát triển thành một công nghệ trên toàn cầu và có khả năng tái định hình nhiều ngành công nghiệp.
Công nghệ này được kỳ vọng sẽ còn được cải thiện và kết hợp với trí tuệ nhân tạo trong tương lai, giúp tạo nên một cuộc cách mạng trong thời đại kỹ thuật số và làm thay đổi cuộc sống của con người.
