Tuân thủ luật pháp quốc tế, duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông

Phóng viên (PV): Đề nghị Bộ trưởng cho biết mục đích và ý nghĩa của Cuộc gặp không chính thức giữa Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc với Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN tại Bắc Kinh lần này?

Bộ trưởng Phùng Quang Thanh: Đây là Cuộc gặp không chính thức giữa Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc với Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN với mục đích Trung Quốc muốn thể hiện là một đối tác chiến lược của ASEAN, triển khai trên thực tế các hoạt động hợp tác về lĩnh vực quốc phòng để giữ gìn môi trường hoà bình, ổn định, hợp tác và phát triển giữa ASEAN và Trung Quốc. Thứ hai là Trung Quốc muốn thể hiện vai trò, trách nhiệm của nước lớn trong việc duy trì hoà bình ở khu vực, tìm kiếm các giải pháp để cùng nhau hợp tác về lĩnh vực quốc phòng, nhằm tăng cường duy trì hòa bình ở khu vực.

Cuộc gặp lần này có ý nghĩa quan trọng bởi Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN và Trung Quốc đã có đến 5 cuộc gặp nhưng trước đây đều diễn ra ở các địa bàn thuộc ASEAN, đây là lần đầu tiên gặp tại Bắc Kinh, Trung Quốc. Tại Cuộc gặp, các Bộ trưởng Quốc phòng không chỉ đưa ra những ý tưởng, quan điểm, chủ trương mà đã bàn biện pháp để biến chúng thành hành động hợp tác trên thực tế giữa ASEAN và Trung Quốc.

PV: Đề nghị Bộ trưởng cho biết, những nội dung chính của Cuộc gặp lần này là gì? Tại cuộc gặp Trung Quốc đã đề xuất những nội dung hợp tác cụ thể nào và quan điểm của Việt Nam cũng như các thành viên ASEAN được bày tỏ ra sao ?

Bộ trưởng Phùng Quang Thanh: Trung Quốc có đưa ra một số đề xuất. Thứ nhất, Trung Quốc thừa nhận trong quan hệ giữa Trung Quốc và ASEAN vẫn tồn tại tranh chấp chủ quyền lãnh thổ trên Biển Đông và đề xuất phải duy trì môi trường hoà bình, ổn định trên Biển Đông.

Thứ hai, Trung Quốc tôn trọng các nước ASEAN với tinh thần là vai trò trung tâm, chủ đạo trong các cơ chế hợp tác. ASEAN và Trung Quốc sẽ tăng cường các cuộc diễn tập về tìm kiếm cứu nạn, phòng chống thiên tai, thảm hoạ và hỗ trợ nhân đạo, cùng các vấn đề an ninh phi truyền thống khác trên Biển Đông. Trung Quốc cũng đề xuất tăng cường tuần tra chung,  phối hợp trong các hoạt động gìn giữ hoà bình của Liên Hợp quốc, hợp tác quân y và các lĩnh vực khác với các nước ASEAN. Trung Quốc thống nhất phải tôn trọng tự do, an ninh, an toàn hàng hải, hàng không trên Biển Đông. Trung Quốc cũng bàn với các nước ASEAN để tìm kiếm cơ chế quản lý xung đột. Vấn đề nào trước mắt chưa giải quyết được thì phải có cơ chế quản lý để không xảy ra xung đột, trong tương lai lâu dài sẽ tìm  các biện pháp giải quyết.

Đặc biệt, trong Cuộc gặp lần này, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc cũng nêu lại ý kiến của lãnh đạo cấp cao Trung Quốc rằng, dù Trung Quốc có phát triển lớn mạnh đến đâu cũng không xâm lược các nước láng giềng trong khu vực. Điều đó thể hiện trách nhiệm của một nước lớn, một thành viên thường trực của Hội đồng bảo an LHQ. Chúng ta hy vọng Trung Quốc sẽ “nói đi đôi với làm”. Đó sẽ là điều kiện thuận lợi cho ASEAN.

Về những đề xuất của Trung Quốc, hầu hết các nước ASEAN cũng đồng tình, Việt Nam cũng ủng hộ. Một khi những tuyên bố đó được biến thành hiện thực thì Trung Quốc sẽ phát huy vai trò của một nước lớn, đang phát triển hòa bình và có quan hệ hữu nghị với các nước và đóng góp vào việc duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực.

PV: Những vấn đề còn khác biệt giữa ASEAN và Trung Quốc đặc biệt là tranh chấp chủ quyền lãnh thổ trên Biển Đông đã được các bên đề cập như thế nào? Bộ trưởng có thể cho biết, quan điểm và thái độ của các nước?

Bộ trưởng Phùng Quang Thanh: Về vấn đề này, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc cũng trao đổi trong hội nghị, đó là trên thực tế Trung Quốc vẫn tồn tại vấn đề tranh chấp chủ quyền trên biển với một số nước  ASEAN. Trung Quốc cũng thống nhất phải tôn trọng luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982 (UNCLOS 1982), tôn trọng tự do an ninh an toàn hàng hải và hàng không, thực hiện nghiêm túc DOC và tiếp tục tích cực tham vấn để xây dựng COC. Về phía Việt Nam, chúng ta cũng phát biểu khẳng định việc các bên phải tuân thủ luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982, thực hiện nghiêm túc DOC và sớm hoàn thành COC, duy trì môi trường hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không trên Biển Đông.

PV: Theo Bộ trưởng, trong thời gian tới, những kết quả đạt được tại các Cuộc gặp không chính thức và Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng  các nước ASEAN mở rộng (ADMM+) lần thứ 3 sắp tới tại Ma-lai-xi-a sẽ được triển khai như thế nào?

Bộ trưởng Phùng Quang Thanh: Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng lần thứ 3 sẽ diễn ra tại Cu-a Lăm-pơ vào tháng 11 tới. Các cơ quan cấp tham vấn sẽ trao đổi với nhau sau đó sẽ có những đề xuất lên Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng để có cơ chế hợp tác với Trung Quốc cũng như các nước đối tác, đối thoại khác của ASEAN. Cơ chế này là cơ chế mở và luôn luôn có trao đổi, bàn bạc để đi đến thống nhất, đồng thuận để giải quyết những vấn đề giữa ASEAN với các nước đối tác, đối thoại.

Mặc dù, hợp tác quốc phòng được triển khai muộn hơn so với các lĩnh vực khác, nhưng việc các Bộ trưởng Quốc phòng các nước ngồi lại với nhau để trao đổi, tăng cường xây dựng lòng tin là điều hết sức cần thiết. Thứ hai là qua trao đổi có thể thấy rằng việc giữ gìn hòa bình ổn định trên Biển Đông và trong khu vực là nguyện vọng chung của các nước ASEAN cũng như các nước đối tác, đối thoại. Lãnh đạo các nước cũng tuyên bố như vậy, các Bộ trưởng Quốc phòng cũng đã tuyên bố như vậy. Điều quan trọng là chúng ta phải từng bước có những cơ chế hợp tác để hiện thực hóa những tuyên bố đó, không chỉ dừng lại ở lời nói mà cả hành động trên thực tế

Thứ ba là các cuộc gặp và Hội nghị đã góp phần tăng cường các hoạt động trên thực tế. Đã có những cuộc diễn tập hỗ trợ nhân đạo và cứu trợ thảm họa giữa các nước ASEAN với nhau và giữa các nước ASEAN với các nước đối thoại, ví dụ như cuộc diễn tập ở Bru-nây, In-đô-nê-xi-a và Việt Nam. Năm 2013, Việt Nam đã tổ chức diễn tập chung ARDEX tại Sơn Tây. Trong thực tế, Việt Nam đã cứu được nhiều ngư dân nước bạn bị nạn trên biển cũng như bắt một số vụ cướp biển, được các ASEAN đánh giá cao.

Thứ tư là các Bộ trưởng đã thống nhất phải xây dựng Bộ quy tắc để đi đến quản lý các xung đột và đã từng bước thiết lập những đường dây liên lạc trực tiếp. Ví dụ như Việt Nam và Trung Quốc đã thiết lập đường dây nóng trực tiếp giữa Bộ trưởng hai nước. Hải quân Việt Nam và Hải quân Trung Quốc, Cảnh sát biển Việt Nam và Cảnh sảnh biển Trung Quốc đã thực hiện tuần tra chung ở Vịnh Bắc Bộ. Hải quân Việt Nam cũng đã tiến hành tuần tra chung với Hải quân Thái Lan, Hải quân Cam-pu-chia. Dự kiến, trong thời gian tới Việt Nam sẽ có thêm các cuộc tuần tra chung với một số nước khác trong ASEAN. Bên cạnh đó, Việt Nam và Trung Quốc cũng có những cuộc giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới. Năm 2016, hai nước dự kiến sẽ tổ chức Giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới lần thứ 3 tại Lạng Sơn.

Có thể thấy, những ý tưởng, chủ trương được trao đổi tại các cuộc gặp, hội nghị đã  từng bước trở thành hành động trong thực tế cuộc sống. Như vậy, tôi cho rằng việc hợp tác này mang lại hiệu quả thiết thực.

PV: Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!

Theo Bảo Trung
Báo Quân đội nhân dân