Lòng tham trên thị trường chứng khoán

Với sự bùng nổ của thị trường chứng khoán kể từ tháng 4/2020, VN-Index từ vùng 650 điểm có lúc tăng lên trên ngưỡng 1.420 điểm đã khiến kênh đầu tư này trở nên "nóng bỏng" và thu hút một lượng lớn nhà đầu tư cá nhân tham gia thị trường. Một phiên tăng trần của cổ phiếu với biên độ 7% đến 15%, có kênh đầu tư nào theo nổi?

Theo thống kê do Trung tâm lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD), lũy kế 8 tháng đầu năm, nhà đầu tư trong nước mở mới 842.405 tài khoản chứng khoán, lớn hơn tổng số tài khoản mở mới trong 3 năm 2018-2020 cộng lại là 837.345 tài khoản.

Đáng nói là trong điều kiện giãn cách xã hội, hoạt động sản xuất kinh doanh tại nhiều địa phương bị đóng băng, tê liệt thì số tài khoản chứng khoán vẫn gia tăng. Nhiều nhà đầu tư F0 (lần đầu tham gia thị trường) nói với người viết rằng, dịch giã không làm được gì, tiền vào chứng khoán càng mạnh.

Trong lực lượng nhà đầu tư mới, có những cá nhân là cán bộ hưu trí, công viên chức, người lao động làm công ăn lương, lại cũng có những nhà đầu tư tổ chức là các doanh nghiệp có nguồn tiền nhàn rỗi lớn. Vốn tham gia có khi chỉ vài chục triệu đồng cho đến hàng chục, hàng trăm tỷ đồng.

Thị trường chứng khoán trở thành "cánh đồng màu mỡ" để nhà đầu tư cày cuốc, kiếm tìm lợi nhuận. Với hơn 1.000 mã cổ phiếu, sự lựa chọn đối với nhà đầu tư cũng vô cùng lớn. Cổ phiếu tốt - xấu, lớn - nhỏ "thượng vàng hạ cám". Có mã gắn với thương hiệu tên tuổi, lại có những doanh nghiệp rất ít tiếng tăm, giá chỉ vài nghìn đồng.

Nghịch lý là cổ phiếu của doanh nghiệp tốt chưa hẳn đã mang đến lợi nhuận bằng cổ phiếu đầu cơ. Thế mới có những trường hợp doanh nghiệp thua lỗ nhưng cổ phiếu tăng hàng chục lần trong năm như đã đề cập ở trên. Sự phi lý trở nên… hợp lý bởi giá cổ phiếu được quyết định bởi kỳ vọng và dòng tiền chứ chưa hẳn mang tính định giá doanh nghiệp. Đó là sự khác nhau của "giá cả" và "giá trị" của cổ phiếu.

Thị trường liên tục xuất hiện các mã cổ phiếu mang "họ A", "họ B", rồi những tin đồn về "game" này, đội lái nọ. Các "room phím hàng", các diễn đàn, group trao đổi tin tức… mọc lên như nấm sau mưa trên các trang mạng xã hội, từ Facebook đến Zalo, Telegram. Người "chơi" chỉ cần có tiền, kể cả không có kiến thức phân tích hay thông tin về doanh nghiệp nhưng chỉ cần được "phím" là mua, cũng có người thắng lớn, được coi là thành công trên tư cách "nhà đầu tư" hoặc "nhà đầu cơ".

Song, nếu ai cũng thắng thì ai là người thua? Câu trả lời là, rất nhiều người thua và có thể số người thua còn nhiều hơn số người thắng. Thị trường tăng mạnh, tỉ lệ thắng có thể cao, còn khi thị trường điều chỉnh và phân hóa, hòa vốn cũng đã là may mắn, thậm chí có người mất sạch thành quả đầu tư trong cả năm chỉ trong ít ngày thị trường lao dốc. Kiếm lãi là một chuyện, giữ được lãi và không bị thua lỗ không thể thiếu được kiến thức và khả năng quản trị tài sản.

Đã là đầu tư hiển nhiên có lòng tham, nhưng nếu không tiết chế lòng tham và đầu tư theo tâm lý đám đông, sợ mất phần thì sẽ rất nguy hiểm.

Vài ngày trở đây, nhiều cổ phiếu tăng nóng đã bị bán tháo, giảm sàn liên tục, nhà đầu tư mua giá cao bị kẹt hàng, muốn bán cũng không bán nổi. Có người dồn hàng tỷ đồng vào cổ phiếu nóng để "đánh quả", nhưng giàu đâu chưa thấy, tài khoản đã "bốc hơi" chóng mặt. Không ai khác, nhà đầu tư phải chịu trách nhiệm trước hết với vốn, với tài sản của họ!

Đại diện Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, các cổ phiếu có dấu hiệu bất thường đều được "quan tâm đặc biệt", đồng thời khẳng định sẽ kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp làm giá, thao túng chứng khoán. Nhà đầu tư phấn khởi vì tuyên bố cứng rắn của cơ quan quản lý, song vẫn kỳ vọng vào những hành động cụ thể để làm sạch thị trường, đảm bảo quyền lợi chính đáng của nhà đầu tư.

Chỉ khi tạo được một môi trường đầu tư lành mạnh và minh bạch, giá cả xoay quanh giá trị cổ phiếu thì cả doanh nghiệp và nhà đầu tư mới có lợi, thị trường mới không méo mó và lợi ích không chảy vào túi tiền của một nhóm người. Khi đó mới mong chứng khoán Việt Nam được nâng hạng.