Vấn đề pháp lý từ vụ 4,3ha đất nông nghiệp bị "hô biến" ở Hà Nội

Liên quan tới vụ việc 4,3ha đất nông nghiệp tại Hà Nội bất ngờ "biến mất" thuộc địa bàn phường Mễ Trì Thượng (quận Nam Từ Liêm, Hà Nội), theo ghi nhận của phóng viên Dân trí, phần diện tích này đã bị "hô biến" thành 45 khu đất phục vụ cho các hoạt động kinh doanh như buôn bán sắt vụn, trạm cân hay làm sân bóng đá... 

Theo lãnh đạo phường Mễ Trì, các vi phạm tồn tại đã lâu, xuất phát từ việc một số đối tượng gom đất của người dân rồi cho thuê, thuê lại nhiều lần, dẫn tới việc quản lý gặp khó khăn. Lãnh đạo phường đã chỉ đạo di dời và sẽ lập hồ sơ xử lý, khắc phục hậu quả. 

Chủ tịch UBND TP Hà Nội cũng có văn bản giao UBND quận Nam Từ Liêm chủ trì, phối hợp rà soát trách nhiệm của các tập thể, cá nhân liên quan nếu để xảy ra sai phạm và báo cáo kết quả trước ngày 28/3. 

Với những diễn biến như trên, nếu kết quả kiểm tra phát hiện sai phạm, những tổ chức, cá nhân nào có thể phải chịu trách nhiệm trước pháp luật? 

Những vấn đề cần làm rõ

Luật sư Quách Thành Lực (Giám đốc Công ty Luật Pháp trị, Đoàn Luật sư TP Hà Nội) đánh giá đây là sự việc phức tạp, liên quan tới nhiều chủ thể. Việc kiểm tra, xử lý cần thực hiện cẩn trọng, căn cứ các hồ sơ, tài liệu liên quan tới nguồn gốc đất, chủ sử dụng đất và việc cho thuê, thậm chí chuyển nhượng quyền sử dụng đất (nếu có) diễn ra như thế nào. 

Trong đó, ông Lực cho rằng có 3 nhóm chủ thể cần tập trung làm rõ trách nhiệm, đó là những người có quyền sử dụng đất, những người thuê lại quyền sử dụng đất và cán bộ quản lý có thẩm quyền. Đối với mỗi nhóm chủ thể, cần làm rõ nhiều vấn đề pháp lý để xác định trách nhiệm của họ. Cụ thể: Nhóm có quyền sử dụng đất; Nhóm thuê, thuê lại quyền sử dụng đất và nhóm cán bộ quản lý có thẩm quyền.

Từ toàn bộ các căn cứ pháp lý nêu trên, các cơ quan có thẩm quyền sẽ đưa ra kết luận về việc có tồn tại dấu hiệu sai phạm hay không và xem xét chuyển hồ sơ tới cơ quan điều tra nếu nghi ngờ có dấu hiệu tội phạm. 

Cũng theo dõi sự việc, luật sư Trần Hoàng Linh (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) đặt ra câu hỏi về việc với những thông tin hiện có, có hay không dấu hiệu hình sự đối với sự việc trên. 

"Theo thông tin hiện có, diện tích đất bị "hô biến" là đất nông nghiệp, tức không được hoạt động sản xuất, kinh doanh hoặc nếu muốn thực hiện các hoạt động thương mại thì cần phải được cơ quan có thẩm quyền cấp phép, chuyển đổi mục đích sử dụng. Tuy nhiên, với việc hàng loạt lô đất bị sử dụng sai mục đích, cần đặt ra nghi vấn về việc có hay không vi phạm trong việc sử dụng đất của chủ đất, người thuê và thuê lại quyền sử dụng đất. 

Theo Điều 228 Bộ luật Hình sự 2015, người nào lấn chiếm, chuyển quyền sử dụng hoặc sử dụng đất trái quy định của pháp luật, đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm thì bị xử lý về tội Vi phạm các quy định về sử dụng đất đai. Mức phạt áp dụng là phạt tiền 50-500 triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm. Trường hợp hành vi có tổ chức, tái phạm nguy hiểm hoặc phạm tội từ 2 lần trở lên, mức phạt cao nhất có thể lên tới 7 năm tù.