Mở rộng địa giới Hà Nội không phải là “phép cộng”

Hà Nội rất quá tải do hệ thống giáo dục, y tế: hệ thống 65 trường đại học, cao đẳng, cộng thêm cả những trường dạy nghề, 56 vạn học sinh, sinh viên trên đất HN. Bên cạnh đó là 31 bệnh viện trung ương. Từ năm 2005, HN đã xác định chuyển dịch kinh tế theo hướng dịch vụ - công nghiệp - nông nghiệp, nhưng đến bây giờ chưa đạt được mục tiêu. 14 cụm công nghiệp vừa và nhỏ được phê duyệt nhưng không “đạt”, khu công nghiệp mang tính chất công nghệ cao triển khai rất chậm. Đáng lẽ sau khi có quy hoạch chung năm 1998 là phải có quy hoạch giao thông nhưng đến nay quy hoạch này vừa mới được Bộ Xây dựng hoàn thiện trình Chính phủ. Nhiều dự án hạ tầng như đường giao thông, cầu… chậm tiến độ, tạo nên nhiều bất cập.

Mở rộng không phải là phép cộng

Vấn đề chưa được nhiều người nói đến là mô hình thủ đô bền vững là mô hình gì(?). Lúc trước chúng ta chọn mô hình thủ đô có đô thị trung tâm và có vành đai xanh xung quanh. Nhưng thực chất diễn biến những năm qua, do khai thác lợi thế của thủ đô, do yếu tố tạo nguồn động lực phát triển của các tỉnh trong khi thiếu một cơ chế quản lý theo vùng, 6 hướng tiếp cận với Hà Nội đã mất đi mô hình này, mất đi vành đai xanh cho HN. Vậy đô thị chuỗi không gian xanh, chùm đô thị hay mô hình phát triển nào là hợp lý(?)

Một vấn đề quan trọng nữa là mối quan hệ giữa phát triển và bảo tồn. Thực tế cho thấy mối quan hệ này chưa cân đối và HN có những “vấn đề” trong phát triển bền vững. Kinh tế phát triển, đô thị hóa nhanh nhưng phố cổ có chủ trương bảo tồn bao lâu nay có gì ngoài hai ngôi nhà cổ được tu bổ. Rất nhiều chuyên gia nước ngoài đã khẳng định không đâu có được một đô thị có quá trình phát triển như HN với gần 1.000 năm lịch sử, với các di tích quý giá. Nhưng thực tế, do chậm triển khai dự án bảo tồn, tu bổ, từ 500 hộ dân sống trong khu vực Cổ Loa giờ đã phát sinh thành 1.300 hộ…

Phải có định hướng phát triển chung

Trả lời cho câu hỏi, HN sẽ phải đối diện với những khó khăn nào khi mở rộng địa giới, ông Nghiêm cho rằng, khó nhất trong công tác quy hoạch, quản lý đô thị sau mở rộng là phải có định hướng phát triển chung cho thành phố mới. Định hướng phát triển không gian của thành phố mới bao gồm cả không gian kinh tế, văn hóa, xã hội. Xây dựng thủ đô mới không phải là phép cộng, lắp ráp HN cũ với các khu vực mới mà phải tạo ra một cơ thể thống nhất. Phải rà soát lại cả khu vực HN cũ và các khu vực sáp nhập vào HN để tạo ra một mô hình thủ đô mới cho cân đối - đây là vấn đề khó. Việc này không thể chỉ do Hà Nội, hay Bộ Xây dựng làm mà cần có sự tham gia của các bộ, ngành, có sự chỉ đạo của Chính phủ. Quy hoạch chỉ đi trước chứ quy hoạch không phải là quyết định toàn bộ để khớp nối không gian của HN và các khu vực mới. Kế thừa gì của Hà Tây và các khu vực sáp nhập vào HN, những gì HN cần điều chỉnh, không triển khai nữa là việc cần tính đến. Đơn cử như, các công viên lớn, sân golf mà HN đã có kế hoạch dự kiến xây dựng thì có cần triển khai trong lòng HN nữa không? Hơn một chục sân golf trong lòng HN, rồi thêm cả sân golf ở HàTây, có cần và có nên đầu tư nhiều sân golf đến vậy? Dự án hai bên bờ sông Hồng có cần phải di dời hàng vạn hộ dân để xây dựng các công trình hay chỉ cần chú trọng xây dựng cảnh quan hai bên sông, giảm bớt áp lực cho dự án trong lòng HN?…

Bắt đầu từ việc xem xét, đánh giá lại hiện trạng để vạch ra mục tiêu cho HN sau mở rộng. HN cần mạnh dạn nhìn nhận và đề xuất mục tiêu phát triển của HN, đơn cử thủ đô có nhất thiết phải là đầu tàu về kinh tế? Lấy ý kiến rộng rãi của các chuyên gia trong nước và nước ngoài là cần thiết. Không nên đặt ra vấn đề mở rộng HN gấp 3 lần thì có quản lý nổi hay không - ông Nghiêm khẳng định. Vì từ nhu cầu khách quan sẽ có con người và bộ máy thích hợp, bên cạnh đó là cơ chế hỗ trợ quản lý của vùng. Sớm nghiên cứu mô hình không gian cho HN mới là điều cần làm nhưng ai là người đứng ra làm, chính là HN chứ không phải một cơ quan nào khác.

LTS Dân trí - Trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, việc mở rộng địa giới hành chính của thủ đô Hà Nội là một yêu cầu tất yếu. Đấy không chỉ là yêu cầu thiết thân đối với Hà Nội và nhân dân thủ đô, mà còn là yêu cầu phát triển của đất nước trong thời kỳ mới, là nguyện vọng của nhân dân cả nước. Nhưng vấn đề đặt ra ở đây là cần có con mắt nhìn tổng thể và tầm nhìn chiến lược để bảo đảm cho thủ đô mở rộng luôn phát triển hài hòa, cân đối như một chỉnh thể thống nhất, xứng đáng là thủ đô hiện đại, văn minh của một đất nước vốn có truyền thống hàng nghìn năm văn hiến.

Nhằm đạt được mục tiêu đó, bài viết trên đây đề cập nhiều vấn đề cần bàn và xác định rõ như mục tiêu phát triển của thủ đô mở rộng, định hướng phát triển cũng như lựa chọn mô hình phát triển, giải quyết thỏa đáng mối hệ giữa bảo tồn và phát triển, v.v. nhằm bảo đảm cho việc mở rộng thủ đô không phải là sự “lắp ráp” cơ học giữa Hà Nội cũ và các khu vực mới mà trở thành một chỉnh thể thống nhất, tạo tiền đề cho thủ đô phát triển hài hòa và bền vững. Thiết nghĩ, đấy là những vấn đề hệ trọng, cần có sự tham gia ý kiến của các chuyên gia trong nhiều lĩnh vực học thuật có liên quan.