Pháp luật có chế tài gì để "xử" người ngoại tình?

Thời gian gần đây, mạng xã hội liên tục xôn xao các vụ vợ, chồng đăng đàn tố nửa kia ngoại tình, gây hậu quả nghiêm trọng với con cái, gia đình. Ngoại tình thực sự là vấn đề nhức nhối, gây nhiều hệ lụy xã hội.

"Lỗi" và "tội" ngoại tình 

Dưới góc nhìn pháp lý, luật sư Nguyễn Thị Bích Hạnh - Trưởng Văn phòng luật sư Hạnh Nguyễn phân tích, rất nhiều người hiện nay bị nhầm lẫn giữa 2 khái niệm "ngoại tình" và "chung sống như vợ chồng".

Theo luật sư Hạnh, trong các văn bản quy phạm pháp luật Việt Nam không có khái niệm "ngoại tình" bởi đó là khái niệm rất rộng, trong đó "chung sống như vợ chồng" với người khác khi đang trong quan hệ hôn nhân được coi là một dạng ngoại tình.

Nữ luật sư dẫn chứng, 2 người đang yêu nhau, người đàn ông trong lúc yêu cô gái này vẫn yêu thêm một hoặc vài người khác hoặc ngược lại thì đó cũng được xem là ngoại tình.

Việc ngoại tình như trong trường hợp nêu trên, theo bà Hạnh, chưa bị pháp luật điều chỉnh, chế tài. Hiện nay pháp luật chỉ bảo vệ những người trong mối quan hệ hôn nhân, bám theo luật Hôn nhân và gia đình để chiều chỉnh.

Trường hợp hai người đang trong mối quan hệ vợ chồng nhưng người chồng hoặc vợ có rung động, nhắn tin, gọi điện hay thậm chí chỉ cần có những cử chỉ, ánh mắt trìu mến với người khác giới thì cũng được xem là ngoại tình. Tuy nhiên, hành vi ngoại tình đó mới ở mức "lỗi", cũng chưa phải chế tài của pháp luật. 

"Trường hợp ngoại tình khác "nặng" hơn, hai người có quan hệ ngoài luồng đi nhà nghỉ, ăn ngủ với nhau, thì cũng khó bị xử phạt hành chính bởi hiện nay, pháp luật Việt Nam chưa quy định chế tài để xử phạt các hành vi ngoại tình mà hành vi đó chưa đến mức độ "chung sống như vợ chồng", luật sư Hạnh phân tích.

Pháp luật Việt Nam chỉ thừa nhận chế độ hôn nhân một vợ một chồng, luật quy định rõ, vợ chồng có nghĩa vụ chung thủy với nhau. Tuy nhiên, đối với người có hành vi ngoại tình "lén lút" (như không kết hôn, không chung sống cùng một nhà) thì pháp luật chưa có chế tài xử lý.

Theo luật sư Hạnh, những trường hợp nêu trên, dù pháp luật chưa quy định chế tài xử lý nhưng vẫn là hành vi vi phạm đạo đức, xã hội cần lên án.

Hiện nay pháp luật chỉ có các chế tài quy định đối với hành vi vi phạm chế độ hôn nhân một vợ, một chồng trong các trường hợp sau:

Người đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác.

Người chưa có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người mà mình biết rõ là đang có chồng, có vợ.

Trong đó, hành vi "chung sống như vợ chồng" là việc người đang có vợ, có chồng chung sống với người khác hoặc người chưa có vợ, chưa có chồng mà lại chung sống với người mà mình biết rõ là đang có chồng, có vợ một cách công khai hoặc không công khai nhưng cùng sinh hoạt chung như một gia đình.

Việc "chung sống như vợ chồng" thường được chứng minh bằng việc ở cùng nhà, có con chung, được hàng xóm và xã hội xung quanh coi như vợ chồng, có tài sản chung... và đã được gia đình cơ quan, đoàn thể giáo dục mà vẫn tiếp tục duy trì quan hệ đó.

Xử phạt hành chính

Khoản 1 điều 59 Nghị định 82/2020/NĐ-CP năm 2020 quy định về Hành vi vi phạm quy định về kết hôn, ly hôn và vi phạm chế độ hôn nhân một vợ, một chồng nêu rõ, phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:

Người đang có vợ hoặc đang có chồng mà kết hôn với người khác, chưa có vợ hoặc chưa có chồng mà kết hôn với người mà mình biết rõ là đang có chồng hoặc đang có vợ;

Người đang có vợ hoặc đang có chồng mà chung sống như vợ chồng với người khác;

Người chưa có vợ hoặc chưa có chồng mà chung sống như vợ chồng với người mà mình biết rõ là đang có chồng hoặc đang có vợ;

Người kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng giữa người đã từng là cha, mẹ nuôi với con nuôi, cha chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, cha dượng với con riêng của vợ, mẹ kế với con riêng của chồng;

Người cản trở kết hôn, yêu sách của cải trong kết hôn hoặc cản trở ly hôn.

Do đó, đối với hành vi "sống chung với người khác như vợ chồng" mà chưa gây hậu quả nghiêm trọng sẽ bị xử phạt hành chính từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng với mục đích răn đe, cảnh cáo đối với người có hành vi vi phạm.

Ngoại tình có thể bị phạt tù đến 3 năm

Luật Hôn nhân và gia đình Việt Nam quy định chế độ hôn nhân gia một vợ một chồng, vợ chồng có nghĩa vụ chung thủy với nhau. Tuy nhiên hiện nay có một số người dù đã kết hôn nhưng có hành vi quan hệ lén lút với người khác, thậm chí là chung sống như vợ chồng với người khác. Hành vi này là ngoại tình.

Ngoài ra, "người đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người đang có chồng, có vợ" là một trong các hành vi bị nghiêm cấm, nhằm bảo vệ chế độ hôn nhân và gia đình, theo quy định tại điểm c khoản 2 Điều 5 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014.

Bộ luật Hình sự năm 2015 có quy định về tội "Vi phạm chế độ một vợ, một chồng" tại Điều 182. Nội dung điều luật này: 

"Người nào đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc người chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người mà mình biết rõ là đang có chồng, có vợ thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 1 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 1 năm.

Làm cho quan hệ hôn nhân của một hoặc hai bên dẫn đến ly hôn; Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm:

Làm cho vợ, chồng hoặc con của một trong hai bên tự sát; Đã có quyết định của Tòa án hủy việc kết hôn hoặc buộc phải chấm dứt việc chung sống như vợ chồng trái với chế độ một vợ, một chồng mà vẫn duy trì quan hệ đó". 

Luật sư Nguyễn Thị Bích Hạnh phân tích, như vậy, vi phạm chế độ hôn nhân một vợ một chồng là hành vi vi phạm pháp luật hôn nhân và gia đình. Theo quy định nêu trên thì hành vi này có thể bị xử phạt vi phạm hành chính lên đến 5 triệu đồng hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức phạt tù lên đến 3 năm.