Toàn văn bài phát biểu chia tay xúc động của ông Obama (phần 2)

Về biến đổi khí hậu, trong 8 năm qua, chúng ta đã không còn phụ thuộc vào dầu mỏ của nước ngoài, tăng gấp đôi năng lượng tái tạo và dẫn dắt thế giới tới một thỏa thuận trong đó nhấn mạnh tới cam kết bảo vệ hành tinh. Tuy nhiên, nếu không có sự đoàn kết giữa các quốc gia, con em của chúng ta sẽ không có thời gian để tranh luận về tác động của biến đổi khí hậu, thay vào đó chúng sẽ phải đối đầu với những hậu quả của vấn đề này như các thảm họa môi trường, gián đoạn kinh tế và làn sóng người tị nạn bị ảnh hưởng vì môi trường.

Giờ đây, chúng ta có thể và nên tranh luận về cách tốt nhất giải quyết vấn đề trên. Tôi cho rằng quan điểm phủ nhận vấn đề biến đổi khí hậu không chỉ phản bội các thế hệ tương lai mà còn phản bội tinh thần thiết yếu của quá trình đổi mới và cách giải quyết thiết thực vấn đề mà các thế hệ trước đã hướng dẫn. Đó là tinh thần, vốn thuộc về sự giác ngộ, đã giúp chúng ta trở thành cường quốc kinh tế. Đó cũng là tinh thần giúp nghiên cứu ra các loại thuốc chữa bệnh và thu nhỏ những chiếc máy tính vừa gọn trong túi quần.

Đó là tinh thần, dựa trên niềm tin vào lý trí và khát khao thực hiện, cũng như tính ưu việt của quyền về sức mạnh, đã cho phép chúng ta chống lại sự cám dỗ của chủ nghĩa Phát Xít và độc tài trong thời kỳ Đại suy thoái, và xây dựng một trật tự trên thế giới sau Thế Chiến II với các nền dân chủ khác. Đó là một trật tự không chỉ dựa trên sức mạnh quân sự hoặc các đảng phái quốc gia mà còn cả các nguyên tắc như pháp trị, nhân quyền, tự do tôn giáo, tự do ngôn luận, tự do hội họp và tự do báo chí.

Tuy nhiên, trật tự đó đang bị thách thức. Đầu tiên, sự thách thức tới từ những tín đồ bạo lực, những kẻ tuyên bố rằng chúng đại diện cho Hồi giáo. Tiếp đó, những người coi thị trường tự do, dân chủ tự do và coi bản thân xã hội dân sự là mối đe dọa tới quyền lực của họ. Những thách thức đó đặt ra các vấn đề cho nền dân chủ của chúng ta hơn cả một vụ đánh bom xe hay tấn công tên lửa. Tôi cho rằng điều đó cho thấy tâm lý sợ thay đổi hay đó là nỗi lo ngại khi có người nói quan điểm khác hoặc cầu nguyện theo cách khác, cũng như đó là quan điểm coi thường pháp trị - điều luôn giúp giới lãnh đạo phải suy tính tới trách nhiệm bản thân khi đưa ra các hành động. Đâu đó vẫn còn quan điểm không chấp nhận những người bất đồng ý kiến hay có tư tưởng tự do, cũng như việc coi súng đạn hay bộ máy tuyên truyền là phương pháp tối thượng giúp giới cầm quyền xác định cái gì đúng và điều gì chính xác.

Nhờ vào sự quả cảm tuyệt vời của các lực lượng thuộc quân đội Mỹ, các cơ quan tình báo, lực lượng thực thi pháp luật và những nhà ngoại giao, không tổ chức khủng bố nước ngoài nào lên kế hoạch thành công và tiến hành tấn công khủng bố trên lãnh thổ Mỹ trong 8 năm qua, dù các vụ tấn công ở Boston và Orlando đã nhắc nhở chúng ta về mức độ nguy hiểm của quá trình cực đoan hóa con người. Có thể nói các cơ quan thực thi pháp luật của chúng ta đã hoạt động hiệu quả và thận trọng hơn bao giờ hết. Chúng ta đã tiêu diệt được hàng trăm nghìn tên khủng bố, trong đó có cả Osama bin Laden. Liên minh quốc tế mà Mỹ dẫn đầu chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) đã tiêu diệt được giới lãnh đạo của nhóm này và giành lại được khoảng một nửa lãnh thổ mà chúng từng kiểm soát. Tôi tin rằng IS sẽ bị tiêu diệt và không ai đe dọa nước Mỹ có thể an toàn. Tôi muốn nhắn với tất cả những người làm việc trong các lực lượng an ninh rằng tôi cảm thấy tự hào khi được trở thành Tổng tư lệnh của các bạn trong 8 năm qua.

Tuy nhiên, cách bảo vệ cuộc sống của chúng ta đòi hỏi nhiều hơn sức mạnh của quân sự. Nền dân chủ có thể bị ảnh hưởng khi chúng ta sợ hãi. Do vậy, những công dân Mỹ hãy duy trì cảnh giác trước mối nguy tấn công từ bên ngoài, chúng ta cần phải phòng vệ trước sự suy yếu những giá trị vốn đã giúp chúng ta có được ngày hôm nay. Đó là lý do tại sao, trong 8 năm qua, tôi đã nỗ lực triển khai cuộc chiến chống khủng bố trên một cơ sở pháp lý vững chắc. Đó là lý do tại sao chúng ta đã chấm dứt những cuộc tra tấn, đóng cửa nhà tù ở Vịnh Guantanamo và cải cách các đạo luật về giám sát để bảo vệ sự riêng tư và nhu cầu tự do dân sự. Đó là lý do tại sao tôi từ chối phân biệt đối xử với những người Mỹ theo đạo Hồi. Đó là lý do tại sao chúng ta không thể rút khỏi các cuộc chiến đấu để mở rộng nền dân chủ và tập trung cho quyền của con người, quyền phụ nữ và quyền của người đồng tính. Tôi cho rằng cuộc chiến chống chủ nghĩa cực đoan và chủ nghĩa bè phái là một phần trong cuộc chiến chống lại chủ nghĩa độc tài và xâm lược dân tộc. Nếu phạm vi của tự do và sự tôn trọng đối với pháp trị bị thu hẹp trên thế giới, khả năng xảy ra chiến tranh ở trong và giữa các nước sẽ gia tăng, và nền tự do của chúng ta cuối cùng cũng sẽ bị đe doạ. Vì vậy, hãy cảnh giác, chứ đừng sợ hãi. IS luôn tìm cách sát hại thường dân vô tội song chúng không thể đánh bại nước Mỹ, trừ khi chúng ta phản bội Hiến pháp và các nguyên tắc của chúng ta trong cuộc chiến.

Những đối thủ của Mỹ như Nga hay Trung Quốc sẽ không thể bắt kịp được ảnh hưởng của chúng ta trên thế giới, trừ khi chúng ta từ bỏ những gì mà chúng ta đã ủng hộ lâu nay và tự biến bản thân trở thành một nước lớn khác chuyên đi bắt nạt các nước láng giềng nhỏ hơn.

Trong suốt 8 năm qua, tôi đã nhìn thấy những gương mặt tràn đầy hy vọng của các cử nhân, những sĩ quan mới gia nhập…Tôi thấy các nhà khoa học giúp một bệnh nhân đã liệt toàn thân lấy lại được cảm giác, và giúp các cựu binh của chúng ta có thể đi lại được. Tôi thấy các bác sĩ, các tình nguyện viên giúp tái thiết các khu vực bị ảnh hưởng bởi động đất hay dịch bệnh. Tôi thấy những em thơ nhắc nhở chúng ta về nghĩa vụ chăm sóc cho những người tị nạn.

Tôi đã đặt cả niềm tin đó vào sức mạnh đổi mới của người dân Mỹ và niềm tin đó đã được đền đáp theo cách mà chính tôi cũng không thể hình dung ra. Tôi hy vọng các bạn cũng có niềm tin này.

Các bạn không phải là người duy nhất (tôi muốn nói lời cảm ơn). Michelle, cô gái đến từ phía Nam. Suốt 25 năm qua, em không chỉ là vợ, là mẹ của các con anh mà còn là người bạn thân thiết của anh. Em tự nguyện gánh vác trọng trách mà em không bắt buộc phải làm với sự tao nhã, phong cách và hài hước riêng. Em đã khiến Nhà Trắng trở thành nơi thuộc về tất cả mọi người. Và một thế hệ mới sẽ đặt mục tiêu cao hơn bởi họ lấy em làm hình mẫu tiêu biểu. Tôi tự hào về em, đất nước cũng tự hào về em.

Malia và Sasha, các con đã trở thành những cô gái tuyệt vời, thông minh và xinh đẹp, nhưng quan trọng hơn các con là những cô gái nhân hậu, chín chắn và đầy ắp khát vọng. Các con đã dễ dàng vượt qua những áp lực đối với vai trò người của công chúng. Một trong những điều tự hào nhất trong đời cha là được làm cha của các con.

Với Joe Biden, người đã trở thành con trai yêu quý của bang Delaware: Ông là lựa chọn đầu tiên khi tôi đề cử và là người tốt nhất. Không chỉ vì ông là một phó tổng thống tuyệt vời, mà còn vì tôi đã có được một người anh em. Chúng tôi yêu quý ông và phu nhân Jill như gia đình và tình bạn của chúng ta là một trong những điều tuyệt vời nhất trong đời chúng tôi.

Với các nhân viên của tôi: Trong suốt 8 năm qua, các bạn đã truyền năng lượng cho tôi và tôi cố gắng phản ánh lại những gì các bạn thể hiện hàng ngày: nhiệt huyết, nghị lực và lý tưởng. Tôi dõi theo các bạn trưởng thành, lập gia đình, sinh con và bắt đầu những hành trình mới của riêng các bạn. Ngay ở những thời điểm khó khăn và mệt mỏi, các bạn cũng không bao giờ để Washington khiến bạn đánh mất bản thân. Điều duy nhất khiến tôi tự hào hơn cả những điều tốt đẹp mà chúng ta đã làm đó là nghĩ về những điều tuyệt vời các bạn sẽ làm được sau này.

Với tất cả các bạn, những nhà tổ chức, những tình nguyện viên đã gõ cửa từng nhà, những người trẻ tuổi lần đầu tiên bỏ phiếu bầu, những người dân Mỹ sống và cảm nhận nỗ lực thay đổi, các bạn là những người ủng hộ, những nhà tổ chức tuyệt vời nhất mà bất cứ ai cũng mong muốn, và tôi sẽ mãi ghi nhớ điều này. Bởi vì các bạn đã thay đổi thế giới.

Đó là lý do tại sao tôi rời bục sân khấu này đêm nay lạc quan về đất nước hơn khi tôi nhận nhiệm sở. Bởi vì tôi biết rằng, công việc của chúng ta không những giúp cho nhiều người Mỹ, mà còn tạo nguồn cảm hứng cho họ, đặc biệt là những người trẻ ngoài kia tin rằng các bạn có thể làm nên sự khác biệt, để cố gắng cống hiến cho điều gì đó lớn lao hơn bản thân mình.

Hỡi đồng bào Mỹ, được phục vụ các bạn là niềm vinh hạnh cả đời tôi. Tôi sẽ không dừng lại, thực tế tôi sẽ vẫn ở đây cùng với các bạn với tư cách một công dân trong những ngày tháng còn lại. Giờ đây, nếu các bạn là người trẻ hay có tâm hồn trẻ trung, tôi có một đề nghị cuối cùng với tư cách là tổng thống của các bạn, cũng giống điều mà tôi đã đề nghị khi các bạn cho tôi cơ hội cách đây 8 năm. Tôi muốn các bạn có niềm tin. Không phải tin tưởng vào khả năng mang lại thay đổi của tôi mà là của chính các bạn. Tôi muốn các bạn giữ vững đức tin đã được viết trong văn bản lập quốc này.

Đúng, chúng ta có thể. Chúng ta đã làm được.

Minh Phương - Ngọc Anh

(Lược dịch)