Đêm Giao thừa, cả làng chạy thật nhanh đưa “lửa Thánh” về nhà

Xin “lửa Thánh” đêm giao thừa là một phong tục truyền thống có từ lâu đời của người dân làng nghề mây tre đan xuất khẩu thôn Cát Đằng, xã Yên Tiến, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định. Điều đó không chỉ có ý nghĩa một năm mới ấm no hạnh phúc, an khang thịnh vượng, người người gặp nhiều may mắn mà nó còn thể hiện lòng thành kính của người dân nhớ đến Tổ tiên, nhớ đến công ơn của người có công lao khai mở đất nước bờ cõi.

Tục truyền, lễ xin “lửa Thánh” có từ đời vua Đinh, khi Đinh Tiên Hoàng từ cố đô Hoa Lư cách Cát Đằng 20km, kéo quân về đây tập trận. Sau đó, dân làng tôn Đinh Tiên Hoàng là Thánh và thờ tại đình của làng. Lễ xin "lửa Thánh" này là để tri ân công lao khai mở đất nước của Đinh Tiên Hoàng.

Kể từ đó, cứ vào thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, người dân làng Cát Đằng lại tổ chức lễ xin "lửa thánh" để tưởng nhớ đến vị vua đáng kính cũng như mong muốn một năm mới đủ đầy, hạnh phúc. Ngoài ra, tục xin lửa đêm Giao thừa ở làng Cát Đằng còn để tưởng nhớ đến người đã có công mang nghề mới đến cho dân.

Vào chiều 30 Tết, khi mọi người trong gia đình bận rộn dọn dẹp gọn gàng sạch sẽ nhà cửa, làm cơm cúng trời đất và gia tiên… thì các thanh niên trai tráng lại dành nhiều thời gian cho một công việc hệ trọng là làm đuốc. Đuốc được làm từ gỗ dài hoặc tre, làm sao vừa tay cầm, đầu cán cắm que sắt chắc chắn, trên đầu que sắt quấn vải tẩm dầu hỏa.

Đến gần thời khắc giao thừa, một số thanh niên khỏe mạnh trong làng sẽ khiêng một chiếc kiệu đẹp có trang trí hoa, rước người Tế chủ ra đình làng. Người được bình chọn là Tế chủ phải là người đàn ông cao niên nhưng có vợ còn sống khỏe mạnh, cả hai vợ chồng đều sống đức độ, con cái phương trưởng, biết làm kinh tế tạo ra đời sống khá giả, các thành viên trong gia đình không có ai vi phạm chính sách và pháp luật. 

Tới đình làng thì hạ kiệu. Lúc này cũng là lúc các thanh niên của mọi gia đình trong làng đã tề tựu đông đúc ở sân đình. Vị Tế chủ trịnh trọng bước lên thềm mở cửa đình, đúng thời khắc Giao thừa thắp hương lễ Thánh. Sau đó, Tế chủ lấy lửa hương đó đưa vào một vạc đựng dầu để ở sân đình, mở đầu cho lễ xin lửa của Thánh.

Khi chuông đổ đúng 12h đêm, lửa ở vạc dầu bừng sáng trong sân đình. Người xin “lửa Thánh” chen nhau đưa cây đuốc của mình vào lấy được lửa rồi giơ cao đuốc lửa đó, tỏa vội ra các ngõ xóm, chạy thật nhanh về nhà mình, bằng lửa đó thắp hương ở ban thờ thờ gia tiên và nhóm lửa đó ở bếp gia đình, đồng thời cầm đuốc lửa khua khắp nhà để đuổi những xúi quẩy của năm trước.

Theo quan niệm, gia đình nào có người lấy được "lửa Thánh" đưa về nhà nhanh nhất, sớm nhất làng thì được coi như cả năm mới sẽ gặp may mắn trong cuộc sống. Còn những gia đình không có người đi xin “lửa Thánh” thì hàng xóm láng giềng đem lửa của nhà mình lấy từ đình làng sang xông nhà, mừng tuổi cho gia đình để có “lửa Thánh” thắp hương bàn thờ và nổi lửa ở bếp trong 4 ngày Tết.

Đức Văn - Việt Cường