Vì sao nhạc sĩ Thuận Yến, Đinh Ngọc Liên bị trượt giải thưởng Hồ Chí Minh?

Gia đình hai vị nhạc sĩ gửi “tâm thư”

NSƯT Thanh Hương - phu nhân của nhạc sĩ Thuận Yến bày tỏ, cả cuộc đời nhạc sĩ Thuận Yến chỉ biết sáng tác và cống hiến cho âm nhạc nước nhà. Từ 15 tuổi ông đã tham gia cách mạng tới 83 tuổi về với trời. Những tác phẩm của ông như: Mỗi bước ta đi, Người mẹ miền Nam tay không bắt giặc, Gửi em ở cuối sông Hồng, Con gái mẹ đã thành chiến sỹ, Màu hoa đỏ… có sự lan tỏa, sức sống trường tồn qua thời gian. Một số ca khúc khác viết về Bác Hồ: Người về thăm quê, Bác Hồ một tình yêu bao la, Miền Trung nhớ Bác… là những ca khúc nổi tiếng và được nhân dân yêu thích.

Về giải thưởng, cố nhạc sĩ từng được nhà nước đánh giá qua Giải thưởng Nhà nước trao năm 2001, một Huân chương Lao động hạng ba, hai Huân chương Lao động hạng Hai, một Huân chương Lao động hạng Nhất. Gia đình nhạc sĩ Thuận Yến mong muốn được gặp gỡ và giải thích cho gia đình lý do nhạc sĩ không được xét Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt này.

Trước đó, bà Đinh Tuyết Lan, con gái nhạc sĩ – NSND Đinh Ngọc Liên cũng có “tâm thư” gửi Thủ tướng Chính phủ, sau khi biết cố nhạc sĩ không có tên trong danh sách các tác giả được giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật đợt V.

“Khi ông còn sống cũng như khi đã mất, chưa bao giờ gia đình tôi đòi hỏi cái gọi là “bản quyền” mà các tác phẩm của ông đến bây giờ vẫn được sử dụng, chỉ lấy đó làm niềm tự hào của gia đình. Khi ba tôi được Hội đồng xét duyệt đề nghị tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, cả gia đình đều thầm cảm ơn Hội đồng xét duyệt và những người làm nghề biết ông và đã không quên ông. Nhưng cho đến hôm nay, danh sách được trao giải lại không có tên ông… Những tác phẩm của ông là những trang ghi chép lịch sử Cách mạng Việt Nam qua các thời kỳ. Gia đình chúng tôi chỉ mong muốn nhận được sự công bằng, ghi nhận những cống hiến và tài năng, những sáng tác có giá trị tư tưởng, nghệ thuật cao đóng góp cho nền âm nhạc nước nhà của ba tôi – NSND Đinh Ngọc Liên”, tâm thư viết.

Không cứng nhắc trong xét tặng giải thưởng

Mới đây, Văn phòng Chủ tịch nước vừa có công văn gửi Ban Thi đua - Khen thưởng Trung ương, Bộ VHTT&DL về việc thông báo ý kiến của Chủ tịch nước giải quyết các thắc mắc liên quan tới việc xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật (VHNT) năm 2016.

Cụ thể, công văn nêu rõ Chủ tịch nước nhận được kiến nghị của Bộ VHTT&DL, Hội Nhà văn Việt Nam, Hội Nhạc sĩ Việt Nam và đơn của bà Đinh Tuyết Lan (con của tác giả Đinh Ngọc Liên) liên quan đến việc xét tặng xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về VHNT năm 2016.

Theo báo cáo của Bộ VHTT&DL thì đây là những trường hợp có tác phẩm chưa được tặng giải theo giải theo quy định tại Điều 9, Điều 10 Nghin định số 90/2014/NĐ-CP ngày 29/9/2014 của Chính phủ.

Các cấp Hội đồng đều đã đưa vấn đề này ra thảo luận và nhất trí đánh giá các tác phẩm có giá trị rất cao về nội dung tư tưởng, hình thức nghệ thuật, có tác dụng to lớn phục vụ sự nghiệp cách mạng, nâng cao trình độ thẩm mỹ của nhân dân, ảnh hưởng rộng lớn và lâu dài trong đời sống xã hội, góp phần đáng kể vào việc thay đổi nhận thức của nhân dân trong sự nghiệp phát triển văn học, nghệ thuật Việt Nam, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nên đã đưa vào danh sách bỏ phiếu và đều đạt tỷ lệ từ 90% trở lên đồng ý ở cả 3 cấp Hội đồng.

Công văn này cho rằng, việc lấy tiêu chí đạt giải thưởng tại các cuộc thi, liên hoan, triển lãm… làm tiêu chuẩn chung cho tất cả các tác phẩm hình thành qua các giai đoạn cách mạng khác nhau, có bối cảnh lịch sử khác nhau, từ kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ trước đây đến thời kỳ đổi mới hiện nay, là chưa thật phù hợp với thực hiện.

Thực hiện ý kiến của Chủ tịch nước, Văn phòng Chủ tịch nước đề nghị Ban Thi đua - Khen thưởng Trung ương phối hợp với Bộ VH-TT&DL khẩn trương tham mưu, đề xuất với cấp có thẩm quyền để giải quyết vấn đề này.

Trước đó, chiều 1/3, tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 2, Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Ngọc Thiện đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ về những bất cập trong lần đầu tiên xét "Giải thưởng Hồ Chí Minh", "Giải thưởng Nhà nước" về VHNT theo Nghị định số 90/2014/NĐ-CP được ban hành từ năm 2014. Theo đó, 7 hồ sơ chưa được xem xét tặng “Giải thưởng Hồ Chí Minh” đợi này, trong đó có hồ sơ của nhạc sĩ Thuận Yến, Đinh Ngọc Liên vì không có giải thưởng trong các cuộc thi hay liên hoan chuyên nghiệp theo Khoản 3, Điều 9 của Nghị định này.

Về vấn đề này, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã giao Bộ VHTT&DL sớm sửa đổi, bổ sung quy trình để Hội đồng xét tặng các giải thưởng này có thể báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét các trường hợp đặc biệt (có đóng góp lớn lao cho nền văn học, nghệ thuật của đất nước, được xã hội, được lịch sử và được công chúng ghi nhận) trước khi trình Chủ tịch nước quyết định.

Thủ tướng nêu rõ, những người đặc biệt có đóng góp xuất sắc được xã hội, dân tộc và cuộc kháng chiến của dân tộc ghi nhận thì cần có trách nhiệm phải làm rõ.

Thủ tướng đề nghị Bộ VH-TT&DL sớm sửa đổi, bổ sung quy trình để Hội đồng xét tặng các giải thưởng này có thể báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét các trường hợp đặc biệt (có đóng góp lớn lao cho nền văn học, nghệ thuật của đất nước, được xã hội, được lịch sử và được công chúng ghi nhận) trước khi trình Chủ tịch nước quyết định.

Hà Tùng Long