Vì sao 45 năm qua Thanh Kim Huệ luôn từ chối vai diễn trong “Lan và Điệp”?

Lan và Điệp là một chuyện tình hư cấu nổi tiếng ở Việt Nam trong nhiều thập kỷ. Chuyện tình này được nhiều người ví như chuyện tình của Romeo và Juliet hay Lương Sơn Bá - Chúc Anh Đài phiên bản Việt Nam.

Câu chuyện được giới thiệu lần đầu tiên vào năm 1933 qua tiểu thuyết “Tắt lửa lòng” của nhà văn Nguyễn Công Hoan. Câu chuyện nói về mối tình lãng mạn, đầy trắc trở của cô gái tên Lan và chàng trai tên Điệp.

Do mắc mưu của ông quan Phủ ở tỉnh lẻ, Điệp - học sinh nghèo phải phụ tình vị hôn thê là Lan để cưới Thúy Liễu, con gái ông Phủ. Lan ôm mối tình tuyệt vọng bỏ nhà đến chùa để cắt tóc đi tu. Cao trào của câu chuyện là khi Điệp tìm được ngôi chùa mà Lan đang tá túc thì cũng đúng lúc nàng trút hơi thở cuối cùng. Tác phẩm “Tắt lửa lòng” nhanh chóng thu hút được sự chú ý của công chúng và được các nghệ sĩ chuyển thể ra nhiều hình thức khác nhau.

Năm 1936, soạn giả Trần Hữu Trang đã viết chuyển thể từ nguyên tác thành kịch bản cho vở cải lương “Lan và Điệp”. Một số nghệ sĩ thành danh với vở kịch bản này như nghệ sĩ Năm Phỉ. Đặc biệt, năm 1954, khi nghệ sĩ Năm Phỉ đã 47 tuổi, nhưng bà vẫn vào vai cô Lan 18 tuổi rất thành công. Sau nghệ sĩ Năm Phỉ, có nghệ sĩ Thanh Nga cũng được đánh giá rất cao cho vai diễn Lan.

Năm 1974, soạn giả Loan Thảo dựng lại với các giọng ca: Chí Tâm (Điệp), Thanh Kim Huệ (Lan), Tú Trinh (Thúy Liễu), Hữu Phước (ông Tú - ba của Lan)... Đây được xem là bản thu thanh chuẩn mực nhất của tác phẩm này từ trước đến nay.

Thời điểm đó, Thanh Kim Huệ còn là cô bé 14 tuổi sở hữu giọng kim sắc bén, trong vắt và truyền cảm. Tuy nhiên, vì quá trẻ nên nữ nghệ sĩ chưa biết tiết chế cảm xúc và cũng bởi vậy mà vở tuồng này phải thu thanh tới mấy ngày mới xong.

Cứ đến cảnh xúc động là Thanh Kim Huệ lại bật khóc, không thể hát nổi, nhất là đoạn Lan hay tin Điệp cưới vợ. Mỗi lần như thế, soạn giả Loan Thảo lại phải dừng việc thu thanh cho Thanh Kim Huệ khóc, khi cảm xúc lắng xuống mới thu âm tiếp. Không ngờ, khi đĩa tuồng “Lan và Điệp” phát hành, khán giả khắp nơi mê mệt.

Tên tuổi Chí Tâm - Thanh Kim Huệ nổi như cồn. Từ những nghệ sĩ triển vọng thành những giọng ca hạng nhất trong thập niên 70 của thế kỷ trước. Không chỉ nổi tiếng ở trong nước, “Lan và Điệp” của Thanh Kim Huệ và Chí Tài còn nức danh ở hải ngoại với bản thu âm của hãng đĩa Việt Nam. Tên hai nhân vật đã được dùng để gọi Chí Tâm - Thanh Kim Huệ kể từ ngày ấy. Tuy nhiên, kể từ đó đến nay, nghệ sĩ Thanh Kim Huệ tuyệt nhiên không bao giờ nhận lời đóng Lan trên sân khấu.

Bà chia sẻ rằng, trong 45 năm qua, bà nhận được rất nhiều lời mời diễn vai Lan nhưng đều từ chối. Cứ hễ ai gọi điện đến mời bà đóng Lan là bà đều khước từ ngay. Theo nữ nghệ sĩ, bà từ chối diễn lại vai này vì nhiều nguyên nhân. Thứ nhất là sợ sức mình không kham nổi những trường đoạn dài. Bên cạnh đó, bà vẫn yêu đến tha thiết cái cảm xúc lần đầu thể hiện vai diễn này ở tuổi 14 nên muốn giữ lại vẹn nguyên cảm xúc đó.

Thế nhưng khi danh hài Gia Bảo - cháu nội danh hài Bảo Quốc muốn dựng lại vở “Lan và Điệp” và ngỏ lời mời thì bà và nghệ sĩ Chí Tâm đã đồng ý ngay. Bởi bà thấy Gia Bảo từng làm các vở diễn kinh điển thành công và gây tiếng vang nên rất yên tâm.

“Hơn nữa, điều Gia Bảo thuyết phục tôi hoàn toàn chính là làm ra vở diễn có thể lưu truyền cho thế hệ về sau”, Thanh Kim Huệ nói.

Nhận lời trở lại với sân khấu nhưng nghệ sĩ Thanh Kim Huệ vẫn có nhiều nỗi đắn đo. Bà nói vui rằng, khoảng cách giữa tuổi 64 (thời điểm hiện tại) và tuổi 14 (thời điểm đóng vai Lan) xa tới nửa thế kỷ nên rất khó để có thể thăng hoa cảm xúc được như ngày xưa. Tuy vậy, bằng bản lĩnh của một nghệ sĩ gạo cội, bà vẫn mong có thể đẩy được cảm xúc lên cao nhất.

Thanh Kim Huệ nổi tiếng từ khi còn rất trẻ, nhưng cũng chịu không ít lận đận trong nghề. Nhắc đến bà là nhắc đến “giọng ca không tuổi” khi nghe lại những đoạn băng cách đây mấy chục năm với bây giờ. Nữ nghệ sĩ diễn cải lương không quá nhiều nhưng hầu như vai diễn nào cũng trở thành kinh điển. Trên sân khấu, người ta vẫn nhớ mãi hình ảnh của bà trong các vai Thị Hến trong “Ngao sò ốc hến”, Thủy Cúc trong “Đường gươm Nguyên Bá”, Sa Rết trong “Nàng Sa Rết”…

Theo Thanh Kim Huệ, từ khi thu thanh vở diễn này cho đến nay, đã 45 năm trôi qua, nhưng bà chỉ nghe vở diễn này một lần duy nhất, sau đó không hề nghe lại. Lý do nữ nghệ sĩ đưa ra là vì câu chuyện vở diễn nhiều bi thương, nghe là khóc. 

Danh hài Gia Bảo cho biết, anh biết nghệ sĩ Thanh Kim Huệ luôn nói lời từ chối mỗi khi ai đó mời bà đóng lại vai Lan. Vì thế, anh không dám ngỏ lời trực tiếp với bà mà thông qua NSƯT Thanh Điền chồng bà rồi nhờ ông tác động. Biết tin nữ nghệ sĩ nhận lời đóng Lan trở lại, anh mừng không thể tả.

NSƯT Thanh Thanh Hiền cho biết, từ khi còn là cô bé 6 tuổi, vở cải lương đầu tiên chị nghe là vở “Lan và Điệp”. Chị nghe nhiều đến nỗi thuộc nằm lòng từng phân đoạn, từng lời ca… Nhiều lần, chị đã bị mẹ giấu đài casset vì cái tội vừa ăn cơm, vừa bật đài nghe “Lan và Điệp” rồi khóc sướt mướt. Mẹ chị cũng nhiều lần mắng yêu con gái “Mày bi luỵ thế này rồi đời mày sẽ khổ thôi con ạ”.

Lần này, khi được diễn viên Gia Bảo mời đóng vai người dẫn chuyện và thể hiện các ca khúc kinh điển của vở diễn, NSƯT Thanh Thanh Hiền rất vui. Chị nhận lời ngay mà không hề đắn đo suy nghĩ bởi được tham gia vở diễn là một hạnh phúc lớn của người làm nghề.

Vở “Lan và Điệp” sẽ tái ngộ khán giả Hà Nội vào ngày 23/11 tới đây tại Trung tâm nghệ thuật Âu Cơ. Vở diễn do Gia Bảo dàn dựng, NSƯT Thanh Điền cố vấn nghệ thuật.

Ngoài hai nghệ sĩ Thanh Kim Huệ và Chí Tâm đóng Lan - Điệp, vở diễn có sự tái xuất của dàn nghệ sĩ tên tuổi NSND Hồng Vân, NSƯT Thanh Điền, Hồng Nga, Thanh Hằng, Trọng Phúc, Vũ Luân, Tú Sương, danh hài Minh Nhí, Thanh Thanh Hiền, danh hài Gia Bảo, ca sĩ Quốc Đại… Đặc biệt, chương trình có sự tham gia của 2 vị khách mời đặc biệt là NSND Minh Vương cùng với ngôi sao ca nhạc Hoài Lâm, đánh dấu sự kiện ca sĩ Hoài Lâm lần đầu tiên đóng cải lương.

Hà Tùng Long