Tránh hiện tượng đùn đẩy trách nhiệm trong quản lý lễ hội

Chiều 18/1, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch (VH,TT&DL) tổ chức Hội nghị triển khai công tác quản lý và tổ chức lễ hội năm 2019. Nhiều địa phương cũng thông báo các phương án tổ chức nhằm bảo đảm lễ hội diễn ra đúng tinh thần an toàn, văn minh.

Vẫn còn những điểm “nóng”

Theo dự thảo báo cáo Cục Văn hóa cơ sở (Bộ VH,TT&DL), năm 2018, công tác quản lý, tổ chức lễ hội trong cả nước đã có nhiều chuyển biến tích cực, từng bước đi vào nề nếp.

Điển hình là lễ hội Đền Sóc, xã Phù Linh (Sóc Sơn, Hà Nội) không còn hiện tượng tranh giành cướp lộc; hội làng Sơn Đồng (lễ hội Giằng Bông), huyện Hoài Đức (Hà Nội) rút ngắn thời gian giằng bông, không tổ chức trò chơi chọi gà nhằm loại trừ hiện tượng cờ bạc trá hình; BTC lễ  hội đền Bà Chúa Kho (Bắc Ninh) vận động tuyên truyền khách thập phương hạn chế đốt vàng mã; BTC lễ hội Đền Trần (Nam Định) đã niêm yết giá vé trông giữ xe công khai theo quy định, lập đường dây nóng tiếp nhận ý kiến của người dự hội, lắp thêm camera để kiểm soát an ninh và khắc phục hiện tượng “đưa tiền lấy ấn”; lễ hội Đúc Bụt (Vĩnh Phúc) đã tổ chức nghi lễ cướp chiếu thiêng với phương án bảo đảm an toàn, an ninh, trật tự; lễ hội chọi trâu Đồ Sơn (Hải Phòng) tổ chức theo đúng Đề án đổi mới công tác tổ chức quản lý…

Tuy nhiên, bên cạnh những chuyển biến tích cực mùa lễ hội năm 2018 vẫn còn một số vấn đề “nổi cộm”. Ví dụ như vẫn còn xảy ra những hiện tượng tranh cướp, chen lấn, xô đẩy, giành lộc tại một số lễ hội: Lễ hội Làm chay tại đình Tân Xuân, Linh Phước tự, chùa Ông và chợ Tầm Vu (Châu Thành, Long An), Lễ hội Đúc Bụt tại thôn Phù Liễn, xã Đồng Tĩnh, huyện Tam Dương (Vĩnh Phúc); Hội Phết Hiền Quan xã Hiền Quan, huyện Tam Nông (Phú Thọ)...

Hiện tượng đốt đồ mã, vàng mã vẫn còn nhiều tại các di tích, đền, phủ, gây ô nhiễm môi trường, lãng phí, nguy cơ hỏa hoạn. Việc Khai ấn, phát ấn không đúng với nguồn gốc lịch sử, hồ sơ của di tích.  Hiện tượng bày và đổi tiền hưởng chênh lệch vẫn diễn ra ở một số di tích lễ hội như Đền Sóc, Chùa Hương (thành phố Hà Nội), đền Bà Chúa Kho (Bắc Ninh). Một số lễ hội, di tích vẫn để xảy ra tình trạng bán hàng rong, ăn xin, gây ảnh hưởng tới mỹ quan di tích...

Theo bà Ninh Thị Thu Hương, Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở (Bộ VH, TT&DL) thì nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do một số lễ hội chỉ chú trọng đầu tư đến hình thức, quy mô và chưa đảm bảo về nội dung giá trị văn hóa truyền thống của lễ hội.

“Việc chậm đổi mới hình thức tổ chức đối với một số lễ hội còn duy trì tập tục chứa đựng những yếu tố bạo lực, phản cảm không phù hợp với xu thế của thời đại. Một số lễ hội lễ hội còn xảy ra hiện tượng chen lấn xô đẩy, vi phạm nếp sống văn minh trong lễ hội”, bà Hương chia sẻ thêm nguyên do dẫn đến tình trạng chưa tích cực trên.

Cũng theo bà Hương, hiện nay công tác tuyên truyền, hướng dẫn cho nhân dân về giá trị văn hóa truyền thống của lễ hội còn hạn chế. Nếp sống văn minh của người tham gia lễ hội chưa được nâng cao, nhu cầu tham gia lễ hội của đông đảo nhân dân ngày một tăng, không gian tổ chức lễ hội trật hẹp nên đã dẫn đến tình trạng khó kiểm soát, mất an ninh, trật tự tại một số lễ hội lớn.

Bà Hương nói: “Nguyên nhân lớn hiện nay là chưa quy định cụ thể về quyền và trách nhiệm của người tham gia lễ hội; trách nhiệm của cơ quan, đơn vị tổ chức lễ hội; trách nhiệm của BTC lễ hội. Chưa phân định cụ thể trách nhiệm quản lý nhà nước về lễ hội của các bộ, ngành và UBND các cấp”. 

Tránh hiện tượng “đùn đẩy trách nhiệm”

Tại hội nghị, đại diện các địa phương cũng thông báo nhiều đổi mới trong cách thức tổ chức lễ hội năm 2019, để lễ hội có thể hạn chế hơn nữa những thiếu sót, đặc biệt là những lễ hội có màu sắc bạo lực.

Là một trong những địa phương có nhiều “điểm nóng” về lễ hội như: Lễ hội cướp phếp Hiền Quan, lễ hội cầu trâu, lễ hội Đúc Bụt, ông Nguyễn Việt Chung, Phó Giám đốc Sở VH,TT&DL  tỉnh Phú Thọ cho biết, trong lễ hội cầu trâu, địa phương cương quyết không tổ chức đập đầu trâu phản cảm mà chỉ tổ chức theo hình thức mô phỏng. Việc này vừa bảo đảm người dân vẫn vui vẻ dự hội, vừa không gây phản cảm, bức xúc.

Với lễ hội phết Hiền Quan, ông Nguyễn Việt Chung nói, đã xây dựng xong đề án tổ chức. Theo đó, năm nay, Ban tổ chức sẽ thực hiện hoạt động cướp phết tại khu vực có diện tích 1000m2, được bố trí 4 lớp hàng rào kiên cố. Sẽ chỉ có 50 người thay vì 100 người như mọi năm. Thanh niên tham gia tranh phết phải là người xã Hiền Quan, mặc trang phục phân làm hai màu xanh và đỏ để cướp phết.

Ông Quảng Đức Hạnh, Phó Giám đốc Sở VH,TT&DL tỉnh Vĩnh Phúc cũng khẳng định, năm nay địa phương cam đoan tổ chức lễ hội chọi trâu Hải Lựu đúng tinh thần chỉ đạo của Bộ VH,TT&DL, không bán vé thu tiền mà chỉ nhận công đức của người dân.

Trong mùa lễ hội 2019, BTC lễ hội chọi trâu Hải Lựu vẫn duy trì 16 cặp trâu (32 con) nhưng từ năm 2020, BTC sẽ giảm xuống còn 10 cặp đấu. Trâu chọi sẽ có đường đi riêng, khán đài được rào chắn cẩn thận để người dân không vào được khu vực chọi.

Với lễ hội Đúc Bụt (cướp chiếu), một trong những lễ hội được xem là thường để xảy ra tình trạng chen lấn, xô đẩy, ông Quảng Đức Hạnh cũng cho biết, năm nay Sở quán triệt địa phương phải thay đổi cách tổ chức. Những chiếc chiếu được sử dụng trong lễ hội sẽ được đặt may đơn giản, dễ rút để tránh việc người dân lao vào tranh giành, giằng co.

Với Lễ hội đền Trần (Nam Định), ông Nguyễn Đức Bình, Trưởng Ban quản lý Lễ hội đền Trần bày tỏ, năm nay BTC lễ hội vẫn thực hiện theo đúng đề án mặc dù BTC có nhận được nhiều ý kiến muốn quay trở lại thời gian phát ấn theo truyền thống, tức là vào 24h đêm...

Trước những phương án của các địa phương, theo Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở, Ninh Thị Thu Hương lưu ý: “Theo Nghị định 110 mới ban hành cũng đã phân định rõ trách nhiệm của các ngành. Chủ tịch UBND các cấp phải chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ về quản lý và tổ chức lễ hội tại địa phương. Do đó, các địa phương khi tổ chức lễ hội cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền đáp ứng, giới thiệu về nguồn gốc, nhận diện đúng giá trị lễ hội. Bởi thực tế việc phân cấp quản lý và tổ chức lễ hội sẽ góp phần nâng cao vai trò, trách nhiệm của các cấp chính quyền các địa phương...”

Kết luận tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ VH,TT&DL Trịnh Thị Thuỷ nhấn mạnh rằng, mùa lễ hội 2019 chuẩn bị khai hội, các địa phương phải thật tập trung để tổ chức tốt theo đúng đề án và chủ trương của Bộ VH,TT&DL. Ngoài ra, các địa phương cũng cần phải tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền để người dân dự hội hiểu hơn giá trị truyền thống, bản sắc văn hoá của các lễ hội, tránh có những hành động phản cảm, thiếu hiểu biết.

“Hiện nay, vẫn có tình trạng “đùn đẩy trách nhiệm”, vì vậy, các địa phương, BTC các lễ hội phải phân cấp quản lý chặt chẽ, rõ người rõ việc”, thứ trưởng Trịnh Thị Thuỷ nói.

Nguyễn Hằng