Thanh Hóa: Di tích đền cổ hơn 400 năm có nguy cơ thành phế tích

Ngôi đền cổ độc đáo

Đền thờ Thái phó Nguyễn Văn Nghi - thầy dạy học của vua Lê Anh Tông và Lê Thế Tông tại xã Đông Thanh, huyện Đông Sơn, là một trong những ngôi đền cổ lâu đời và độc đáo đã được Nhà nước xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa Quốc gia vào năm 1990. Đây là một công trình nghệ thuật điêu khắc đá ở thế kỷ 17.

Đền thờ được xây dựng năm 1617, niên hiệu Hoàng Định thứ 18 đời vua Lê Kính Tông (1600-1619). Là ngôi đền cổ với tuổi đời hơn 400 năm. Đền thờ có lối kiến trúc độc đáo với diện tích hơn 26.000 m2, có 2 vòng thành khép kín: thành đất (thành ngoại) ở ngoài thành đá (thành nội) phía trong.

Khu ngoài đường đi vào đền chính dài hơn 200m, lát đá, phiến đá rộng 0.5m, có bia đá, ghi công tích Nguyễn Văn Nghi và công tích người con trai là Đăng quận Công Nguyễn Khải. Bên trong thành nội có nhà thờ chính thờ cụ Nguyễn Văn Nghi.

Đền thờ còn có nhóm tượng chầu bằng đá như chó, voi, ngựa... được tạc khắc theo lối tả thực rất sinh động; tượng võ sĩ, bia đá, thành giếng... đặc biệt là cặp Rồng ổ (Rồng ấp) trên nóc cổng nginh môn.

Theo ông Hoàng Trung Kiên, chuyên viên phòng Văn hóa huyện Đông Sơn thì di tích đền thờ Thái phó Nguyễn Văn Nghi không chỉ là di tích thờ người có công mà còn là di tích kiến trúc nghệ thuật độc đáo. Với những tượng chầu bằng đá mang phong cách kiến trúc thời Nguyễn.

Nguy cơ thành phế tích

Trải qua bao thăng trầm lịch sử và những biến cố của thời gian, cùng những bất cập trong công tác quản lý, bảo tồn, trùng tu, tôn tạo, do đó đã làm cho đền thờ bị xuống cấp nghiêm trọng. Điện thờ chính đã xuống cấp, các hạng mục như nghi môn, tượng chầu, bia đá, giếng đá để “rêu phong, mốc meo”, thậm chí sứt mẻ... các hạng mục khác như bái đường, sân lễ, tiền điện, hậu điện, nghi môn ngoại, thành nội, thành ngoại và các công trình phụ trợ khác, chỉ còn lại nền móng hoặc đã hoàn toàn mất dấu vết.

Mái hiên với những hàng ngói vẩy rồng cổ đang bị võng xuống, các thanh xà không còn khả năng chống đỡ. Toàn bộ phần mái khu vực chính điện bị hư hỏng nặng. Đầu nối giữa các kèo, cột bị bung chốt, há mộng; trụ cột chống đỡ cho ngôi đền bị mối xông vào tận lõi… Nhiều hạng mục chỉ còn lại nền móng, bị cỏ dại phủ kín.

Bà Thiều Thị Hồng, người dân xã Đông Thanh cho biết: “Đền thờ này bây giờ xuống cấp trầm trọng. Tôi là người trong coi ở đây 20 năm, tôi làm theo cái tâm, không có lương hay thù lao của nhà nước. Tôi chỉ quét tước, dọn dẹp trong nhà ra sân, thỉnh thoảng thắp nén hương”.

Được biết, trước tình trạng trên, cách đây hơn 5 năm, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có đề án hỗ trợ trùng tu, phục dựng. Ngày 11/9/2014, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 2973/QĐ-UBND phê duyệt dự án tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị Khu di tích lịch sử - văn hóa, kiến trúc nghệ thuật đền thờ Nguyễn Văn Nghi với tổng mức đầu tư dự kiến là 52,625 tỷ đồng. Thế nhưng sau 5 năm được phê duyệt, dự án vẫn nằm “trên giấy”, còn di tích ngày càng xuống cấp.

“Di tích chủ yếu là đá và gỗ nên cần nguồn kinh phí rất lớn. Hiện trạng của đền hiện giờ, gỗ thì mối mọt, hệ thống đường, thành đá, nền xập xệ. Trước đây, đền có 4 bức tường đá như Thành nhà Hồ bao trọn xung quanh nhưng hiện đã sập hết chỉ còn 1 bức. Bức này trước có 7 lớp đá thì hiện chỉ còn 3-4 lớp. Mong muốn của địa phương là cấp trên quan tâm hỗ trợ để trùng tu, bảo tồn di tích này để xứng với công trạng của cụ Nguyễn Văn Nghi cũng như xứng với giá trị nghệ thuật vốn có của ngôi đền” - ông Hoàng Trung Kiên, chuyên viên phòng Văn hóa huyện Đông Sơn chia sẻ.

Ông Phạm Duy Phương, Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa cho biết: “Dự án do sở làm chủ đầu tư, trong năm nay Trung ương hỗ trợ về cho địa phương được hơn 1 tỉ đồng để trùng tu. Do dự án trùng tu có nguồn vốn lớn, tuy nhiên hiện nguồn bố trí chưa có nên dự án vẫn chưa triển khai được”.

Bình Minh