Sửng sốt trước tiết mục kể về “vẻ đẹp của sự cân bằng”

Đây là một tiết mục khó gọi tên, một dạng trình diễn nghệ thuật cân bằng rất hiếm gặp, vì mỗi người thực hiện đều phải là một nghệ nhân của sự cân bằng, bản thân họ phải tuyệt đối tĩnh tâm dù bị đặt trong bất cứ bối cảnh nào.

Trên thế giới, chỉ có một số nghệ sĩ thực hiện thành công tiết mục cân bằng đỉnh cao này, trong đó, nữ nghệ sĩ người Nhật Miyoko Shida được biết đến nhiều nhất ở Châu Á. Những phần trình diễn của bà luôn chứa đựng vẻ đẹp thẩm mỹ, sự giản đơn, sự điêu luyện và một triết lý ẩn sâu đằng sau mỗi động tác, mỗi ánh mắt, đó chính là vẻ đẹp và sức mạnh của sự kiên nhẫn.

Để tìm hiểu về cội rễ của dạng tiết mục cân bằng này, người ta phải tìm tới thầy của bà - nghệ sĩ người Thụy Sĩ - ông Maedir Rigolo (59 tuổi), sống ở thị trấn Wattwil (Thụy Sĩ).

Sau khi học nghệ thuật trình diễn tại Paris (Pháp) trong 3 năm, đến năm 1978, ông Rigolo thành lập gánh xiếc Rigolo hoạt động trên đường phố Thụy Sĩ. Khác với những gánh xiếc truyền thống biểu diễn tạp kỹ, Rigolo chuyên về nghệ thuật trình diễn thị giác với những tiết mục mới lạ và sáng tạo.

Năm 1995, lần đầu tiên ông thử đưa cát và cành cọ vào trong tiết mục của mình, khi “va chạm” với những cành cọ, ông đã phát hiện ra một vài điều đặc biệt và từ đó sự nghiệp biểu diễn của ông thay đổi vĩnh viễn.

Rigolo bắt đầu sáng tạo tiết mục cân bằng giữa lông chim và cành cọ với những biến tấu dần được hoàn thiện, từ biểu diễn nhóm thành biểu diễn solo, từ sử dụng chỉ một cành cọ thành hơn một chục cành… Tiết mục này đã phải mất tới 15 năm hoàn thiện, để từ một khám phá thử nghiệm tình cờ, trở thành một tiết mục trứ danh.

Đằng sau vẻ đẹp của tiết mục này, người xem luôn “gán” cho nó những ý nghĩa đẹp đẽ, điều đó nằm ngoài kỳ vọng của người sáng tạo - ông Rigolo.

Về nguyên vật liệu chuẩn bị cho tiết mục, cần có một chiếc lông chim nặng dưới 20 gram và những cành cọ khô có kích thước tăng dần. Cành to nhất thường có khối lượng vào khoảng 1,5kg. Hiện tại số lượng cành cọ tham gia vào tiết mục này đang dừng ở mức 13 cành, tổng khối lượng vào khoảng hơn 10kg.

Khi những cành cọ được gá thêm vào nhau, toàn bộ cấu trúc dài ra, cao lên, nặng hơn. Trong toàn bộ tiết mục, bàn tay nghệ sĩ chính là điểm mấu chốt của sự điều khiển cân bằng. Thời lượng tiết mục vào khoảng gần 10 phút đòi hỏi người nghệ sĩ phải có sức mạnh thể chất và một tinh thần tập trung cao độ.

Theo nghệ sĩ Rigolo, tỉ lệ thực hiện thành công tiết mục cân bằng này của ông lên tới 98%, đối với các nghệ sĩ khác theo học ông, mức độ thành công của họ phụ thuộc vào tinh thần của chính họ. Ngoài ra, bất cứ nghệ sĩ nào, ngay cả ông, cũng phải chấp nhận rủi ro đến từ địa điểm biểu diễn. Chỉ cần có một chút gió lùa, khiến cọng lông chim rơi xuống, tiết mục hỏng ngay.

Thêm nữa, để nghệ sĩ có sự tập trung, người xem cũng cần hợp tác, họ không thể quá ồn ào, phấn khích. Bí mật mà Rigolo truyền đạt cho học trò của mình, chính là điều tiết hơi thở, ông thường khuyên học trò tìm tới yoga. Với ông Rigolo, ông thường dùng micro để phóng đại nhịp thở của mình, khiến người xem hòa nhịp với ông.

Còn nữ nghệ sĩ Miyoko Shida, bà thường dùng những bản nhạc có tiết tấu chậm. Điểm thú vị nằm ở lúc nghệ sĩ đã thực hiện xong hoàn tất cấu trúc: một cọng lông chim nằm cân bằng trên 13 cành cọ khô, nghệ sĩ từ từ rút cọng lông ra, bất ngờ toàn bộ cấu trúc đổ sụp khiến người xem như choàng tỉnh.

Rigolo không đi tìm ý nghĩa sâu xa trong tiết mục của mình, ông chỉ liên tưởng nó với nghệ thuật thiền, mỗi lần ông biểu diễn là một lần ông “thiền”, đó là lý do tại sao ông đã biểu diễn và truyền dạy lại tiết mục này không biết bao nhiêu lần nhưng chưa bao giờ thấy chán suốt gần hai thập kỷ qua.

Hiện tại, ông Rigolo vẫn biểu diễn nhưng đã hạn chế nhiều về tần suất, bởi ông chuyển sang lĩnh vực đạo diễn các chương trình biểu diễn nghệ thuật. Ông đi tìm những thách thức mới với những vật liệu mới. Rigolo có nhiều học trò, ông khuyến khích mỗi học trò đưa vào một phong cách trình diễn riêng với tiết mục trứ danh do ông sáng tạo ra.

Trong số các học trò của ông, nữ nghệ sĩ Miyoko Shida vốn là một vũ công kiêm biên đạo múa, bà lựa chọn đưa vào tiết mục những ý niệm của Phật giáo phương Đông. Các đồng môn khác của bà, người lựa chọn khai thác khía cạnh năng lượng, người vừa hát vừa biểu diễn…

Trong số các nghệ sĩ theo học thầy Rigolo, Miyoko Shida là một tài năng Châu Á hiếm hoi có thể trình diễn thành công tiết mục này. Cách trình diễn của Miyoko nhấn vào vẻ đẹp và sức mạnh của sự kiên nhẫn, thông qua các động tác và biểu cảm.

Khi biểu diễn tiết mục này, nghệ sĩ nào cũng phải chú trọng vào nội tâm, nhưng cách thể hiện ra ngoài của họ lại rất khác nhau. Cách biểu diễn của Miyoko khiến người xem cảm thấy choáng ngợp, như thể bà đang tồn tại trong một thế giới riêng biệt lập, đang sống trong nội tâm của chính mình và không gì xung quanh còn có thể tác động tới bà.

Trong tiết mục của Miyoko, chiếc lông chim trắng được đặt nhẹ nhàng trên một cành cọ tượng trưng cho sự bình ổn, cân bằng của tinh thần. Khi tinh thần được giữ cho cân bằng giữa cuộc sống hỗn loạn, bạn sẽ thấy trong nội tâm mình vẻ đẹp và sức mạnh kỳ diệu, nhưng nếu bạn đánh mất sự cân bằng ấy, tất cả sẽ sụp đổ, như khoảnh khắc tất cả các thanh cọ cùng rơi xuống.

Bích Ngọc
Theo Huffington Post/CCTV