Phim về vụ bạo lực tình dục chấn động Nhật Bản nổi tiếng toàn cầu

Black Box Diaries (Nhật ký hộp đen) là câu chuyện về một vụ hiếp dâm. Thông qua lăng kính của một vụ tấn công tình dục, nhà báo Shiori Ito cho người xem thấy được thế giới của những tội ác mang tính hệ thống. Trong đó, nỗi ám ảnh của các nạn nhân là điều kinh khủng nhất. 

Bộ phim được xây dựng dựa trên Black Box, cuốn hồi ký bán chạy nhất năm 2017 của Ito. Thời điểm đó, cuốn sách thu hút sự chú ý của truyền thông quốc tế và nữ nhà báo của Nhật Bản được đưa vào danh sách 100 nhân vật ảnh hưởng trong năm của tạp chí Time vào năm 2020. 

Shiori Ito mở đầu hành trình của mình bằng dòng viết tay tiêu đề, giống như viết nhật ký. Cô cảnh báo người xem dễ xúc động trước những tổn thương hãy nhắm mắt lại và hít thở. Tiếp đó, phim xen kẽ những cảnh quay khách quan với các bản ghi âm và video. Câu chuyện cũng mô tả sự thay đổi về tâm lý của người kể chuyện. 

Câu chuyện bắt đầu vào năm 2015, khi đó Shiori Ito là thực tập sinh 26 tuổi tại hãng thông tấn Thomson Reuters. Cô đi uống rượu với phóng viên truyền hình nổi tiếng Noriyuki Yamaguchi, cựu giám đốc Văn phòng Washington (Mỹ) của Hệ thống Phát thanh Truyền hình Tokyo. Sau khi say, Ito bị đưa vào phòng khách sạn của Yamaguchi mà không có sự đồng thuận.

Tỉnh dậy trong căn phòng xa lạ và biết mình đã bị xâm hại, Ito tìm đến cảnh sát nhờ giúp đỡ. Tuy nhiên, thứ cô nhận lại được là thái độ thờ ơ. Họ giải thích với cô rằng, không đủ chứng cứ để kết luận đây là một vụ tấn công tình dục. Ito bức xúc và chỉ ra những lỗ hổng trong pháp luật, khiến những người phụ nữ giống cô không được bảo vệ. 

Không bỏ cuộc, Ito miệt mài đấu tranh. Không chỉ là nạn nhân bị tấn công tình dục, nữ nhà báo còn thể hiện sự khao khát thay đổi cái nhìn luật pháp, xã hội với những người phụ nữ giống cô.

Năm 2017, Ito công khai câu chuyện của mình, bền bỉ theo đuổi cuộc chiến pháp lý chống lại Yamaguchi và tìm nhà xuất bản cho cuốn sách Black Box. 

Trong suốt hành trình tìm sự bảo vệ cho mình, Ito phải đối mặt với sự thù địch từ giới truyền thông và công chúng, thậm chí nhận được vô số lá thư hăm dọa. Trong 5 năm đấu tranh, Ito nhiều lần bị từ chối, thậm chí bị tố ngược vì tội phỉ báng, nhưng cô không bỏ cuộc. 

Song, nữ nhà báo tin tưởng bản thân không đơn độc. Cô có sự giúp đỡ, ủng hộ từ bạn bè và những người ít ngờ tới nhất. Người gác cửa khách sạn, cũng là người chứng kiến Ito bị ép lên phòng, nói với nữ nhà báo: "Tôi sẵn sàng làm bất cứ điều gì để giúp cô. Không gì có thể so sánh được với những đau khổ mà cô chịu đựng". Sau đó, anh ta đồng ý làm chứng trước tòa.

Bộ phim Black Box Diaries được đánh giá không chỉ là bộ phim tài liệu mang chủ đề về quyền con người, mà còn thể hiện được tính nghệ thuật sâu sắc. Sự diễn biến tâm lý, hành trình tìm công lý của nhân vật chính được thể hiện một cách khéo léo, tinh tế qua từng thước phim với những dụng ý nghệ thuật. 

Tác giả sử dụng những hình ảnh mang tính biểu tượng như những cánh hoa anh đào, tàu điện ngầm đi qua hầm, những con hẻm tối tăm hay âm nhạc để kể câu chuyện của nạn nhân bạo lực tình dục một cách nhẹ nhàng, tự nhiên. 

Black Box Diaries gây tiếng vang tại Liên hoan phim quốc tế Hong Kong 2024 đang diễn ra. Phim giành chiến thắng trong hạng mục Giải Nhân quyền tại Liên hoan phim tài liệu có tầm ảnh hưởng CPH:DOX. Trước đó, phim ra mắt tại Liên hoan phim Sundance vào đầu năm và cũng nhận được nhiều lời khen của giới chuyên môn. 

"Câu hỏi dành cho tôi trong buổi trình chiếu phim lần đầu chính là phản ứng của khán giả. Họ đã rất xúc động và kết nối với câu chuyện của tôi. Đó là điều tuyệt vời nhất", Shiori Ito nói tại LHP quốc tế Hong Kong 2024.

Nữ nhà báo cũng thừa nhận rằng, 9 năm trước, khi cô quyết định lên tiếng, ngay cả người thân của cô cũng lo lắng và khuyên cô từ bỏ. Tuy nhiên, giờ đây, mọi chuyện đã khác. Cô nói : "Gia đình tôi chưa xem bộ phim nhưng họ cũng thay đổi, ủng hộ tôi hơn. Họ hạnh phúc khi tôi nhận được sự ủng hộ". 

Nhìn lại những năm tháng khó khăn, nữ nhà báo nói thêm: "Tôi không hiểu lý do nhưng có thể đây là chủ đề khó nghe, là một sự thật mà không nhiều người muốn đề cập tới. Hoặc họ chưa có cơ hội để nói. Nhưng giờ đây tôi, cảm nhận mình có thể chia sẻ điều này ở Nhật Bản với những người phụ nữ khác và điều này có thể giúp họ mở lòng hơn". 

Chizuko Ueno, giám đốc điều hành của tổ chức Hành động vì phụ nữ, khen bộ phim của nữ nhà báo Ito đã giúp những phụ nữ khác dám lên tiếng, chiến đấu và phát triển phong trào #MeToo tại Nhật. Đây là một phong trào toàn cầu nhằm kêu gọi bảo vệ, ủng hộ những phụ nữ là nạn nhân của xâm hại tình dục nơi công sở. Hiện, nữ nhà báo Ito được xem là một biểu tượng về nữ quyền tại Nhật Bản.