Nhiều dự án hỗ trợ người dân tộc thiểu số bảo tồn di sản văn hóa

Ngày 1/12 tại Hà Nội, Cục Di sản Văn hóa phối hợp với Hội đồng Anh tổ chức Hội thảo Di sản văn hóa sống và phát triển bền vững: Từ cách tiếp cận lấy con người làm trung tâm.

Sự kiện là hoạt động cụ thể của việc thực hiện dự án 6 của Chương trình mục tiêu quốc gia dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn I: 2021- 2025 về bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch.

Hội thảo đã điểm lại các dự án đã thực hiện và khám phá sự giao thoa giữa di sản phi vật thể và phát triển bền vững tại Việt Nam.

Chia sẻ tại sự kiện, bà Lê Thị Thu Hiền - Cục trưởng Cục Di sản văn hóa - cho biết, di sản văn hóa phi vật thể, hay "di sản sống", tạo cơ hội cho cộng đồng và cá nhân ý thức về bản sắc và sự kế tục.

Theo đó, di sản có thể thúc đẩy sự gắn kết xã hội, tôn trọng sự đa dạng văn hóa và tính sáng tạo của con người và giúp các cộng đồng, cá nhân kết nối với nhau ở cấp độ địa phương và với thế giới rộng lớn hơn.

Theo bà Hiền, năm 2001, lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể ở Việt Nam đã được luật hóa. Năm 2005, Việt Nam cũng là một trong 30 quốc gia thành viên sớm tham gia Công ước 2003 của UNESCO về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể.

Tới nay, sau 20 năm tham gia Công ước, Việt Nam luôn nỗ lực thể hiện là thành viên tích cực và có trách nhiệm trong việc thực hiện và thúc đẩy sự phát triển của Công ước tại Việt Nam.

Việt Nam vinh dự 2 lần trúng cử là thành viên Ủy ban Liên chính phủ Công ước 2003 và có 15 di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh. Việt Nam đã thực hiện bài bản việc bảo vệ và phát huy theo các chương trình hành động quốc gia bảo vệ di sản đã cam kết sau khi được ghi danh.

"Di sản văn hóa phi vật thể đã khẳng định vai trò trong đời sống văn hóa - xã hội, góp phần phát triển kinh tế, du lịch và phát triển bền vững. Được nắm giữ, thực hành và trao truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, di sản văn hóa phi vật thể được cộng đồng không ngừng tái tạo để thích nghi với môi trường, hình thành trong họ ý thức về bản sắc và sự kế tục, qua đó khích lệ sự tôn trọng đa dạng văn hóa và tính sáng tạo.

Vì vậy, để bảo vệ "di sản sống", trước hết chúng ta phải coi cộng đồng, chủ thể nắm giữ di sản là trung tâm. Việc bảo vệ di sản sống, bảo vệ con người nắm giữ di sản, đó là điều quan trọng để xây dựng xã hội toàn diện, khả năng phục hồi và bền vững cho tương lai", bà Hiền chia sẻ.

Ông Iain Frew - Đại sứ Anh tại Việt Nam - đánh giá cao những giá trị di sản văn hóa vật thể và phi vật thể tại Việt Nam. Ông cho rằng, Việt Nam ngày càng có nhiều di sản văn hóa được công nhận trong nước và quốc tế. Việt Nam cũng đang tìm cách tận dụng tối đa những giá trị này, đồng thời đảm bảo rằng di sản văn hóa sẽ trở thành trung tâm của việc phát triển bền vững.

Bà Donna McGowan - Giám đốc Hội đồng Anh Việt Nam - cho rằng, Việt Nam sở hữu một kho tàng di sản văn hóa phi vật thể, như các sản phẩm thủ công truyền thống, nghi lễ, hình thức biểu diễn nghệ thuật tri thức bản địa.

Thông qua hội thảo, các đại biểu cùng nhìn nhận chiến lược phù hợp, thách thức và cơ hội trong việc tận dụng di sản phi vật thể để đạt được các mục tiêu phát triển bền vững; vinh danh sự đóng góp của cộng đồng, khẳng định tầm quan trọng và vai trò trung tâm của họ trong quá trình chuyển biến này.

Bà Donna McGowan cho rằng, người dân ở nhiều địa phương Việt Nam vẫn có suy nghĩ việc bảo tồn di sản văn hóa là điều gì đó "xa vời," chủ yếu là trách nhiệm của các cơ quan nhà nước hoặc tổ chức phi chính phủ.

Từ năm 2021 đến 2023, Hội đồng Anh đã tài trợ cho các dự án cộng đồng, hỗ trợ người dân tộc thiểu số ở hai địa phương Ninh Thuận và Gia Lai để họ có thể chủ động tham gia vào việc bảo tồn di sản văn hóa, cụ thể là nghề làm gốm, dệt vải, tạc tượng gỗ truyền thống…

Cùng với hội thảo, Ban Tổ chức giới thiệu một số sự kiện bên lề nhằm mở ra thảo luận, đóng góp của cộng đồng vào việc bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể, phát triển bền vững ở Việt Nam.

Đó là chương trình giới thiệu Kết nối di sản diễn ra từ ngày 1 - 7/12 tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám, trong đó có giới thiệu âm nhạc truyền thống của người Ba Na và người Chăm.