Nhà thơ Xuân Quỳnh không có tên ở Giải thưởng Hồ Chí Minh: Gia đình nói gì?

Đại diện gia đình của cố thi sĩ Xuân Quỳnh gồm: PGS Lưu Khánh Thơ (em chồng cố thi sĩ Xuân Quỳnh), anh Lưu Tuấn Anh và Lưu Minh Vũ đã gửi thư chia sẻ những suy nghĩ của gia đình về sự việc vừa qua. Chúng tôi xin đăng nguyên văn bức thư này.

“Mấy hôm nay, thông tin về việc nhà thơ Xuân Quỳnh không có tên trong danh sách được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh đã gây băn khoăn, bức xúc không nhỏ trong suy nghĩ của nhiều văn nghệ sĩ và dư luận xã hội.

Nhiều người đã lên tiếng chính thức trên các phương tiện truyền thông. Một số phóng viên báo chí đã hỏi ý kiến gia đình chúng tôi về việc này.

Về phía gia đình, chúng tôi cũng rất bất ngờ vì quá trình xét Giải thưởng trong gần một năm qua, ở mỗi vòng xét chọn, bỏ phiếu, chúng tôi được biết nhà thơ Xuân Quỳnh đều đạt số phiếu quy định (trên 90%).

10g sáng ngày 30-3-2016, một cán bộ của văn phòng Hội nhà văn Việt Nam, gọi điện cho tôi (Lưu Khánh Thơ, em chồng cố thi sĩ Xuân Quỳnh và là người trực tiếp kê khai hồ sơ) yêu cầu phải bổ sung ngay Giấy thừa kế hợp pháp, chậm nhất là lúc 13h30 cùng ngày.

Mặc dù thời gian rất gấp nhưng chúng tôi cũng đã đáp ứng kịp thời Giấy thừa kế với người đứng tên là anh Lưu Tuấn Anh, con đẻ nhà thơ Xuân Quỳnh.

Sau đó khoảng 10 ngày, họ lại thông báo cùng hàng thừa kế với anh Lưu Tuấn Anh còn có anh Lưu Minh Vũ, nên yêu cầu phải có Giấy ủy quyền của anh Vũ. Tuấn Anh và Minh Vũ đã ra công chứng thực hiện thủ tục Ủy quyền theo quy định của pháp luật.

Tháng 4/2016, hồ sơ của nhà thơ Xuân Quỳnh đã vượt qua ba vòng xét duyệt và có tên trong danh sách các hồ sơ đủ điều kiện (chúng tôi nhấn mạnh) mà Bộ VHTTDL trình Hội đồng cấp Nhà nước xét tặng giải thưởng Hồ Chí Minh và giải thưởng nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2016.

Danh sách này cũng được đăng tải công khai trên cổng thông tin điện tử Bộ VHTTDL để lấy ý kiến rộng rãi nhân dân trước khi trình Hội đồng cấp nhà nước.

Chiều ngày 16/1/2017, gia đình chúng tôi đã đến gặp nhà thơ Hữu Thỉnh, Chủ tịch Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam để hỏi lý do. Nhà thơ Hữu Thỉnh cho biết, ông cũng không hiểu vì sao và cũng không được thông báo gì.

Ông còn cho chúng tôi biết thêm, ở vòng xét thứ 3, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Ngọc Thiện là Chủ tịch Hội đồng và ông là một trong số bốn Phó Chủ tịch Hội đồng thì nhà thơ Xuân Quỳnh vẫn đạt số phiếu bầu cao trên 90%.

Nhà thơ Xuân Quỳnh được Bộ VH-TT&DL đề nghị xét tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật với hai tập thơ là Lời ru trên mặt đất và Bầu trời trong quả trứng (Giải thưởng chính thức về Văn học thiếu nhi của Hội nhà văn Việt Nam năm 1982 - 1983).

Người thân của chúng tôi mất đã gần 30 năm, gia đình không tìm được Giấy chứng nhận Giải thưởng, nhưng Hội nhà văn Việt Nam đã có công văn xác nhận Giải thưởng và trong tập Kỷ yếu Nhà văn Việt Nam hiện đại, phần về nhà thơ Xuân Quỳnh (trang 1240) cũng hiển thị điều này.

Nhà thơ Xuân Quỳnh cũng như những người sáng tạo khác, không kì vọng viết ra để đạt giải này hay giải kia. Bằng tâm huyết và tài năng của mình, họ lặng lẽ góp phần vào thành tựu chung của nền văn học nước nhà.

Tác phẩm của nhà thơ Xuân Quỳnh đã được người đọc nhiều thế hệ và đồng nghiệp ghi nhận, đánh giá cao.

Vì tất cả những điều trên, chúng tôi mong muốn nhận được sự trả lời chính thức từ các cơ quan có thẩm quyền về lý do nhà thơ Xuân Quỳnh không có tên trong danh sách được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt 2016, nhằm giải tỏa những băn khoăn bức xúc của gia đình, của giới văn nghệ sĩ và dư luận xã hội”.

Chúng tôi sẽ tiếp tục thông tin về sự việc này.

Hà Tùng Long