"Nhà sản xuất đã chết trước khi tác phẩm được bảo vệ bản quyền"

Vấn đề bản quyền là một vấn đề gây nhức nhối từ rất lâu nay, thực tế thì Việt Nam đã ký Công ước Berne từ năm 2004 nhưng bản quyền vẫn là một câu chuyện dài không có hồi kết. Theo anh thông tư 07 vừa có hiệu lực ngày 6/8 vừa qua, cùng với việc 5 đơn vị kinh doanh nhạc số cùng ký thoả thuận hợp tác thu phí này liệu có giải quyết được phần nào (chưa dám nói là dứt điểm) vấn đề nhức nhối bản quyền hay không?

Tôi cho rằng mỗi một bước tiến trong việc thực thi bản quyền đều để lại kết quả. Chứ ta không thể nói theo kiểu "thôi, chẳng đi đến đâu đâu" rồi tất cả đều bỏ mặc. Tôi có thể nói ngắn gọn như thế này, nếu bạn muốn làm ăn lâu dài, bạn phải làm đàng hoàng. Sử dụng tài sản của người khác, bạn phải trả tiền. Và tôi tin rằng các đơn vị kinh doanh đàng hoàng, ý thức nghiêm túc về sở hữu trí tuệ, chắc chắn sớm hay muộn cũng sẽ tồn tại lâu dài và tín nhiệm của người dùng.

Về vấn đề bản quyền âm nhạc trên Internet và di động, bắt đầu từ ngày 1/11, 5 mạng nghe nhạc internet sẽ chính thức thu phí tải nhạc với mức giá 1000 đồng/ 1 lần tải. Trước câu hỏi, "Đây là mức giá rẻ hay đắt?" nhạc sỹ Đức Trí chia sẻ "Dựa trên cái gì để nói là mắc hay rẻ nhỉ? Nếu dựa trên tư duy "từ xài chùa đến phải trả tiền" thì là quá mắc. Nhưng nếu so với tỉ lệ chung trên thế giới, tôi suy ra bằng cách tính thế này: giá mua nhạc số bằng khoảng 2/3 giá mua một đĩa CD (9.99USD so với 14.99USD). Giá CD trung bình của mình thấp thì 40,000Đ cao thì trên 50,000 hoặc có khi trên 100,000. Thử làm phép tính nhẩm xem rẻ hay mắc?"

 Anh đánh giá thế nào về quyết định bỏ ra số tiền rất lớn (nghe nói lên tới nhiều chục tỷ đồng) để mua độc quyền khai thác hơn 40.000 bản nhạc số trên  Internet và di động trong vòng 3 năm của Tập đoàn MV? Nhiều người nói đây là một hành động "liều lĩnh" bởi nó sẽ gặp không ít khó khăn và việc chấn chỉnh công tác bản quyền của Việt Nam hiện tại phải mất ít nhất là 10 năm nữa mới có thể tạm ổn định?

Để khởi đầu cho bất cứ việc gì, "liều lĩnh" là điều rất cần thiết. Để liều lĩnh làm một việc đúng, theo tôi phải gọi là "dũng cảm". Nếu không có người dũng cảm đi trước thì 20 năm, 30 năm nữa mọi việc vẫn nằm yên đấy chứ đừng nói chi là 10 năm. 

Anh nghĩ con số 10 năm nữa Việt Nam sẽ tuân thủ "tương đối" luật bản quyền có phải là một con số khả quan không? Hay tôi đang khách quan một cách thái quá?

Việc bao lâu nữa Việt Nam tuân thủ triệt để về bản quyền không phụ thuộc vào thông tư hay biện pháp chế tài. Mà nó nằm ở chỗ bao lâu nữa chúng ta mới bắt đầu các hoạt động giáo dục ý thức cộng đồng. Chúng ta phải làm sao để nhắc lại việc tôn trọng sản phẩm sáng tạo trong mọi người dân, hoặc có thể nó vẫn tồn tại đâu đó trong họ, nhưng xung quanh mọi người đều vi phạm, buộc lòng họ cũng bị phản ứng kéo theo. Có lẽ bao giờ người dân Việt ý thức chấp hành luật giao thông thì những "điều kỳ diệu" khác cũng sẽ xảy ra.

Nói vậy tôi nghĩ anh không lạc quan vào tình hình bản quyền ở Việt Nam trong tương lai?

Tôi không lạc quan mấy về vấn đề này. Gần đây chúng ta hay kêu gào tình trạng xuống cấp của nhạc Việt, bạn biết không, đó chính là hậu quả từ việc chúng ta không bao giờ muốn trả tiền cho việc nghe nhạc, xem nó như từ trên trời rơi xuống. Chúng ta không biết rằng các nhà sản xuất hãng đĩa gần như dừng hẳn từ bao năm nay. Ngay cả những khách hàng nhờ tôi làm đĩa với đầu tư cao, đôi khi tôi phải khuyên họ dành tiền đó làm ăn gì khác thậm chí mua nhà mua đất đi, lợi hơn. Người làm nghề không sống được bằng nghề, gợi ý thu phí bản quyền là bị phản đối ngay, có nên lạc quan không?

 

Thống kê cho thấy có tới 150 trang web kinh doanh âm nhạc trực tuyến trong khi chỉ có 5 trang web ký vào bản thoả thuận là một con số quá chênh lệch, anh nghĩ sao về thực tế này? Điều này cho thấy viễn cảnh của nền công nghiệp âm nhạc Việt Nam hãy còn đen tối lắm?

Tôi nghĩ thế này, một khi đa số các nhà kinh doanh lớn ủng hộ một xu hướng, việc bạn không tham gia vào tức đồng nghĩa với việc tự tách mình ra khỏi cộng đồng, và có thể là tự đào thải mình.

Là nhà sản xuất âm nhạc, chắc hẳn anh không lạ gì với thực trạng hiện tại là con số ca sĩ có thể bán được đĩa rất ít, còn có khá nhiều ca sĩ (nổi tiếng) thậm chí phải trả phí để được các trang web đăng tải sản phẩm âm nhạc mới của mình bởi nguồn thu chủ yếu của họ chủ yến đến từ cát xê biểu diễn. Vậy nên họ đang không mặn mà với việc "được bảo vệ" này và có không ít ca sĩ sẵn sàng cung cấp miễn phí sản phẩm của mình cho khán giả, dẫn đến việc cạnh tranh thiếu công bằng?

À, việc phải trả tiền để PR và việc trả bản quyền là hai việc khác nhau. Ở Mỹ cũng vậy, nghệ sĩ muốn bài của mình phát trên Radio, MTV hay trang web, đương nhiên phải trả tiền PR và thường họ thông qua công ty PR hoăc bộ phận PR của hãng ghi âm lớn. Nhưng song song đó, những nơi (được trả tiền) để phát những bản nhạc đó vẫn phải trả tiền bản quyền ngược lại cho người sáng tác và hãng ghi âm. Có nhiều lúc, cộng trừ nhân chia xong tiền thu về ít hơn tiền PR, nên thông thường, chúng ta thấy người ta chỉ PR một hoặc hai bài trong một album. 

Phan Anh