“Mơ rồng” thử nghiệm và thách thức rối nước truyền thống

"Mơ rồng", vở múa rối nước pha trộn nhiều loại hình sân khấu khác nhau là một cuộc thử nghiệm sân khấu thú vị của đạo diễn Lê Quý Dương và Nhà hát Múa rối nước Thăng Long. Nội dung kể lại giấc mơ của một nghệ sỹ tạo hình các nhân vật rối trong một đêm làm việc và sáng tạo miệt mài, mệt quá đã ngủ thiếp đi giữa những nhân vật rối đang dần hoàn thiện của mình.

 Đó là câu chuyện của Tễu và Rồng bay trên hành trình vòng quanh trái đất với những đồng cảm, chia sẻ và tìm cách giải quyết các vấn đề nóng bỏng của nhân loại hôm nay: biến đổi khí hậu; bắt cóc trẻ em; rác thải công nghệ; bệnh tật đói nghèo; xung đột quyền lực; tranh chấp đại dương...

 Theo đạo diễn vở “Mơ rồng”, Lê Quý Dương đây là một cuộc thử nghiệm sân khấu thú vị nhưng cũng đầy thách thức trong việc mở rộng không gian và khả năng diễn tả, của nghệ thuật múa rối nước truyền thống, một di sản sân khấu quý báu đã hình thành và được gìn giữ suốt hơn mười thế kỷ tại Việt Nam".

Không gian múa rối nước không chỉ là bể nước. Bể nước là nơi xuất hiện các tích trò rối nước cổ và buồng trò nơi giấu các diễn viên điều khiển các nhân vật rối, cũng như nhà Thủy Đình và toàn bộ không gian của nhà hát đã được chủ động khai thác đa dạng, năng động và mới lạ.

Vở diễn cũng đồng thời là một cuộc thử nghiệm đầy mạo hiểm khi kết hợp giữa kỹ thuật biểu diễn của diễn viên rối nước thành những diễn viên trên cạn. Đây là một thách thức không nhỏ và đòi hỏi phải tập luyện, đầu tư kỹ lưỡng để các nghệ sĩ hóa thân. Những người vốn chỉ thầm lặng đứng sau tấm mành tre để điều khiển các nhân vật rối truyền thống, trở thành những diễn viên tràn đầy năng lượng và cảm xúc, với kỹ thuật biểu diễn hình thể hiện đại.

 Cũng theo đạo diễn, vở diễn đồng thời là cuộc thử nghiệm kết hợp táo bạo dòng âm nhạc và hiệu ứng âm thanh hiện đại của nhạc sỹ nổi tiếng người Úc, Darin Verhagen với nghệ thuật biểu diễn múa rối nước truyền thống của Việt Nam. Dùng âm nhạc và hiệu ứng âm thanh hiện đại làm nền tảng cho tiết tấu, tạo dựng không gian và khơi dậy nguồn cảm hứng cho diễn viên biểu diễn với nhiều loại hình rối kết hợp như rối nước, rối dây, rối lốt và rối que.

 NSƯT Lê Thu Huyền gắn bó với nhà hát 20 năm nay nói đây là vở diễn đầu tiên mang lại cảm xúc đặc biệt cho mình. “Chúng tôi phải lồng ghép ngôn ngữ hình thể với biểu diễn rối trong nền âm nhạc hiện đại nêu bật thông điệp Việt nam là đất nước của hòa bình”, chị nói. Nghệ sĩ phải mang trang phục tạo hình rồng đất nặng hơn 10kg, vừa diễn trên cạn vừa diễn dưới nước mà không có bảo hộ.

 NSƯT Lê Trí Kiên, Phó đạo diễn vở “Mơ rồng” cho biết: "Việc kết hợp rối nước truyền thống của Việt Nam với âm nhạc hiện đại của Úc đã tạo cho Mơ Rồng có một bản phối rất tinh tế, vừa cổ điển nhưng vừa hiện đại, nhờ sự kết hợp nhuần nhuyễn văn hóa Đông - Tây, 60 phút không có thoại, chỉ có âm nhạc và hình thể, điều này đã xóa đi những rào cản về ngôn ngữ và rào cản về ngôn ngữ và rào cản dân tộc với thế giới".

Ông Tobias Biancone, Giám đốc Học viện Sân khấu thế giới nhận xét, với việc tập hợp các nghệ sỹ tài năng tham gia vở diễn, Nhà hát Múa rối Thăng Long đã cho ra đời một tác phẩm sân khấu bắt nguồn từ truyền thống việt Nam nhưng được thể hiện theo lối hiện đại và sáng tạo. Đối với ông, đó là một hình thức thể hiện xuất sắc trong nghệ thuật sân khấu, đồng thời thể hiện bản sắc văn hóa dân tộc.

“Mơ rồng” sẽ  khai mạc Festival các trường Nghệ thuật sân khấu Khu vực châu Á-Thái Bình Dương vào 24-28/9 tại Hà Nội, trước khi tham gia Liên hoan Sân khấu Thử nghiệm Quốc tế Hà Nội 2019 do Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam tổ chức 4-13/10.

Nguyễn Hằng

Ảnh: Lê Bích