Hành trình nữ nhà báo 3 năm đi dọc chiều dài nước Mỹ để sống như một du dân

Ngày 18/6, Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam đã tổ chức sự kiện "Báo chí là bản nháp đầu tiên của lịch sử" - Hành trình của một phóng viên qua "Cõi người dưng".

Sự kiện thuộc khuôn khổ "Tuần lễ sách của người làm báo", giới thiệu đến độc giả cuốn sách Cõi người dưng - Nomadland của nữ nhà báo Mỹ Jessica Bruder.

Năm 2014, Jessica Bruder được đặt hàng viết bài về sự gia tăng của tầng lớp thu nhập thấp ở Mỹ, những "nomad - du dân". Họ sống trên các "di động sản" (xe hơi, xe van, RV - dòng xe kích thước lớn), làm các công việc thời vụ để đổi lấy một chỗ cắm trại miễn phí và ít tiền công bèo bọt.

Tháng 8/2014, tạp chí Harper's đăng bài viết của Jessica Bruder - "The End of Retirement - When you can't afford to stop working" (Kết thúc của nghỉ hưu - Khi ta không thể ngừng lao động).

Bài báo ngay lập tức thu hút sự chú ý của công chúng. Nhưng tác giả không muốn trở thành "một nhà báo bất chợt "nhảy dù" vào buổi chiều để đưa tin", vì những người như thế hiếm khi nào đến đủ gần để bóc tách được những hình thái của sự thật.

Do đó, cô đã bỏ ra 3 năm ròng rã, lúc còn khá trẻ (37 tuổi), từ giã New York tiện nghi, đi hết 24.000km (suốt cả chiều dài nước Mỹ, sang tới tận biên giới Mexico và Canada). Cô chu du khắp các nẻo đường nước Mỹ để sống cùng những du dân và "sống như một du dân".

Sau khi được xuất bản năm 2017, Cõi người dưng - Nomadland trở thành hiện tượng của báo chí Mỹ.

Cuốn sách ngay lập tức xuất hiện trong danh sách "best-seller" (bán chạy nhất) và được The New York Times gọi tên trong hạng mục "Notable Book" (Cuốn sách đáng chú ý).

Tác phẩm nhận được nhiều giải thưởng khi vào vòng chung kết giải J. Anthony Lukas Prize và giải The Helen Bernstein Book. Sau đó, cuốn sách thắng 2 giải thưởng lớn, đến nay đã được dịch ra 25 ngôn ngữ (bao gồm tiếng Việt).

Không lâu sau, Cõi người dưng - Nomadland được chuyển thể thành phim cùng tên và đạt giải Oscar năm 2021. Điều đặc biệt là một số du dân ngoài đời thực, vốn là nhân vật trong sách, cũng xuất hiện dưới phiên bản hư cấu của chính họ trong phim - với tên thật, như Linda May, Swankie và Bob Wells.

Cõi người dưng - Nomadland được dư luận quan tâm bởi chạm tới một trong những vấn đề nóng bỏng của xã hội Mỹ: những du dân.

Với ngôi nhà 4 bánh, họ chu du khắp mọi chốn, chối bỏ cách sống thông thường (cần có nhà cửa, nghề nghiệp ổn định, gia đình, con cái…) để theo đuổi lối sống tự do.

Họ chống lại cách nền kinh tế - xã hội đang vận hành, thoát khỏi ràng buộc nợ nần vì trả góp nhà cửa, thuế má định kỳ. Họ sống tối giản và dùng giá trị tinh thần từ trải nghiệm dọc ngang nước Mỹ thay cho thước đo vật chất.

Họ có tên tuổi, nhưng không có địa chỉ.

Rất nhiều nhân vật mà Jessica Bruder gặp gỡ, phỏng vấn trên hành trình của mình là những "baby boomers" - thế hệ sinh ra sau Thế chiến thứ hai, làm quần quật suốt đời mà chẳng được hưởng đời no ấm.

Họ gặp phải khó khăn và kiệt quệ từ cuộc đại suy thoái Mỹ (khủng hoảng tài chính năm 2008). Cuộc đại suy thoái này đã giáng xuống đầu họ và gia đình những khó khăn: mất việc, mất nhà, chịu sự ly tán gia đình và con cái, dập tắt mọi hy vọng.

Để sinh tồn, họ chọn lối sống du mục trên loại xe 4 bánh được cải tạo, thay cho mái nhà. Nhiều người trong số họ có gia đình, có nhà cửa nhưng lại mang thương tổn nặng nề.

Có người bệnh nặng không còn sống được bao lâu, có người ly hôn, hay người thân yêu nhất qua đời. Do đó, họ đã chọn lối sống này, hòng tìm cho mình một không gian tự do, một sự kết nối với thiên nhiên, để có thể chữa lành nỗi đau riêng…

Hàng năm, họ vẫn trở về thăm gia đình và người thân, cùng đón Giáng sinh và năm mới. Nhưng sau đó, họ liền trở lại đời du mục.

Cõi người dưng - Nomadland không tô vẽ hào nhoáng cho cuộc sống của những cư dân ấy. Họ khắc khổ, nhưng không khổ hạnh. Họ táo bạo, nhưng thực tế. Họ có vẻ cô độc, nhưng thực ra luôn quan tâm lẫn nhau.

Để sống một cuộc đời du mục với cơ hội nhìn ngắm thế giới mỗi ngày, họ phải đánh đổi và trả giá không ít. Tác giả đã đưa ra một cái nhìn trung dung, giúp độc giả hiểu được những điều ẩn đằng sau cái đẹp của sự tự do.

Có thể nói, Cõi người dưng - Nomadland là một "case study" (trường hợp nghiên cứu) của câu nói: "Báo chí là bản nháp đầu tiên của lịch sử". (Nhà báo Mỹ Phil Graham - nguyên Tổng biên tập tờ Washington Post).