Giải Sách Quốc gia: "Chào tiếng Việt" và sách về thềm lục địa đoạt giải A

Lễ trao giải Sách Quốc gia lần thứ 6 - năm 2023 đã diễn ra tại Nhà hát lớn, Hà Nội. Sự kiện do Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với Ban Tuyên giáo Trung ương và Hội Xuất bản Việt Nam tổ chức.

Phát biểu tại sự kiện, ông Đỗ Văn Chiến - Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam - cho biết, văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là sức mạnh nội sinh, động lực quan trọng để phát triển đất nước. Xuất bản với sản phẩm chính là sách, có vai trò rất quan trọng trong việc lưu giữ, truyền bá và phát triển văn hóa. 

Theo ông Chiến, để thực hiện được sứ mệnh đó, thời gian qua, với sự quan tâm, tạo điều kiện của các cấp, các ngành từ Trung ương đến địa phương, ngành xuất bản đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Hội Xuất bản Việt Nam (thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam) đã có rất nhiều sáng kiến trong hoạt động mà Giải thưởng sách Quốc gia là một trong những sáng kiến tiêu biểu, có nhiều ý nghĩa. 

"Trải qua các mùa giải, Giải thưởng sách Quốc gia đã tác động mạnh mẽ đến cộng đồng, đóng góp sâu rộng về chuyên môn và được công chúng đón nhận, đánh giá cao.

Chúng ta tôn vinh các tác giả, dịch giả, người làm công tác xuất bản, cũng chính là tôn vinh văn hóa đọc. Ở Giải thưởng lần thứ sáu này, với nhiều đổi mới, từ quy chế đến công tác chấm giải, tổ chức Lễ trao giải, Giải thưởng đã có bước phát triển mới, có sự tương tác với người đọc, xứng tầm là giải thưởng cấp quốc gia", ông Chiến chia sẻ.

Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đề nghị, Ban Tổ chức Giải thưởng Sách Quốc gia cần phát huy kết quả đã đạt được, khắc phục hạn chế, để Giải thưởng Sách Quốc gia thật sự là một trong những giải thưởng uy tín, hàng đầu, góp phần thúc đẩy lĩnh vực xuất bản không ngừng phát triển.

Bên cạnh đó, các cơ quan thông tấn, báo chí - truyền thông tích cực hỗ trợ để lan tỏa sâu rộng hơn nữa giá trị sách, nhất là sách được giải thưởng quốc gia.

Ông Phạm Minh Tuấn, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam - Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng sách Quốc gia lần thứ 6 - cho biết, giải thưởng đã góp phần phát hiện và quảng bá những tác phẩm có giá trị đến với đông đảo bạn đọc, tạo động lực thúc đẩy văn hóa đọc, thúc đẩy sự nghiệp xuất bản phát triển theo đúng hướng và phù hợp với xu thế hội nhập

Tại sự kiện, ông Tuấn cũng đã báo cáo tổng kết về Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 6.

Theo đó, giải thưởng lần này có 41 nhà xuất bản gửi sách tham dự với 312 tên sách, 435 cuốn sách, tăng trên 15% số cuốn so với năm 2022. Các cuốn sách, bộ sách đề xuất giải thưởng đều bảo đảm chất lượng, có nội dung phong phú, hình thức đẹp, có tính đa ngành, đa mục tiêu và hướng đến nhiều đối tượng độc giả khác nhau. Nhiều cuốn sách, bộ sách có giá trị lý luận và thực tiễn cao, có tính thời sự và đang được xã hội quan tâm.

Năm nay, thời gian tổ chức chấm giải ngắn hơn so với các năm trước, song với quyết tâm cao, Hội đồng Giải thưởng sách Quốc gia đã triển khai nhiệm vụ khẩn trương, đúng quy chế, khoa học, bảo đảm thực hiện nghiêm quy trình 3 vòng.

Hơn 70 chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý tham gia, trong đó có nhiều chuyên gia đầu ngành, nhà khoa học có uy tín, phù hợp với chuyên ngành sách đã thể hiện sự nghiêm túc, thẳng thắn, công tâm, trách nhiệm cao trong công tác chấm giải, thống nhất đề xuất trao giải cho 41 tác phẩm đoạt Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 6.

Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia đánh giá, các cuốn sách, bộ sách vinh danh lần này được đầu tư công phu, phong phú về đề tài, sắc sảo về nội dung, đồ sộ về quy mô, đa dạng về phong cách và giàu tính sáng tạo, mang tinh thần nhân văn sâu sắc. Trong đó, nhiều tác phẩm với sự tìm tòi, đột phá, mới mẻ và hấp dẫn, được độc giả đón nhận, đánh giá cao.

Sức hấp dẫn và hiệu ứng sâu rộng của các tác phẩm ngày càng khẳng định sự ủng hộ to lớn của cả hệ thống chính trị và toàn thể Nhân dân đối với ngành xuất bản Việt Nam trên chặng đường hơn 70 năm đồng hành cùng dân tộc.

Theo ông Tuấn, bên cạnh những kết quả đạt được với nhiều nét đổi mới, Lễ trao giải Sách Quốc gia lần thứ 6 - năm 2023 vẫn còn những vấn đề cần sớm được khắc phục như: Còn một số nhà xuất bản chưa tham gia gửi sách tham dự giải; số lượng các hội, viện nghiên cứu, cơ quan báo chí chủ động đề cử giải còn ít; nguồn kinh phí còn hạn hẹp; chưa tạo được điều kiện để sản phẩm văn hóa, tri thức được phát hành rộng rãi, trong đó có những tác phẩm được giải cao nhưng chưa được xuất bản với số lượng lớn.

"Dù có nhiều đổi mới quy chế nhưng giải vẫn còn thiếu một số hạng mục giải như: Sách được bạn đọc yêu thích, Sách có số lượng phát hành lớn... Rất nhiều tác phẩm dự thi nhưng chưa tìm được Giải đặc biệt và số lượng giải A còn khiêm tốn", ông Phạm Minh Tuấn cho biết.

Tại Lễ trao giải, Ban Tổ chức đã trao kỷ niệm chương tri ân ông Nguyễn Thế Kỷ - nguyên Ủy viên BCH TW Đảng, nguyên Tổng giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Phê bình Văn học Nghệ thuật Trung ương và ông Hoàng Vĩnh Bảo - Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam khóa IV, Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng sách Quốc gia từ lần thứ 1 đến lần thứ 5.

Bên cạnh đó, Ban Tổ chức Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 6 còn khen thưởng các nhà xuất bản, đơn vị liên kết xuất bản, cơ quan quản lý, các tổ chức nghiên cứu và các cơ quan truyền thông, tổ chức có tham gia tích cực vào công tác phát triển văn hóa đọc trong năm nay.

Trao đổi với phóng viên Dân trí, GS, TS. Y Khoa, Bác sĩ Nguyễn Anh Trí - Thành viên Ban giám khảo chung khảo Giải thưởng Sách Quốc gia - cho biết, ông và các giám khảo đã làm việc hết sức nghiêm túc, độc lập để tìm ra những cuốn sách xứng đáng để trao giải.

"Giai đoạn chấm sơ khảo đã chọn ra những cuốn sách có giá trị để chuyển lên Hội đồng chung khảo. Chúng tôi đã rất tích cực, chủ động chấm giải dựa trên những tiêu chí được đưa ra. 

Bên cạnh đó, chúng tôi cũng rất thận trọng để chọn ra những cuốn sách phù hợp với các giải thưởng. Nội dung các cuốn sách đạt giải có ý nghĩa, hiện đại. Hình thức những tác phẩm này cũng rất đẹp, có tính cập nhật với đời sống", GS, TS. Y Khoa, Bác sĩ Nguyễn Anh Trí cho biết.

Các cuốn sách đạt giải được đánh giá là những tác phẩm giàu tính sáng tạo, mang tinh thần nhân văn sâu sắc, là công trình nghiên cứu hết sức công phu, có nhiều giá trị khoa học xã hội và thực tiễn cao.

Kết quả hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ 6 đã trao giải cho 41 cuốn sách, bộ sách, trong đó có 2 giải A, 10 giải B, 11 giải C và 18 giải Khuyến khích. 

Hai tác phẩm đoạt giải A là: Cơ sở khoa học để xác định ranh giới ngoài thềm lục địa Việt Nam theo Công ước của Liên Hợp Quốc 1982 về Luật Biển; Tác giả: Bùi Công Quế (Chủ biên), Phùng Văn Phách, Đỗ Huy Cường, Trần Tuấn Dũng, Lê Đức Anh; Nhà xuất bản: Khoa học tự nhiên và Công nghệ.

Và bộ sách Chào tiếng Việt (Cấp độ 1: Ra khơi, Cấp độ 2: Khám phá); Tác giả: Nguyễn Thụy Anh; Nhà xuất bản: Giáo dục Việt Nam.

Chia sẻ với phóng viên Dân trí, TS. Nguyễn Thụy Anh cho biết, chị rất hạnh phúc khi nhận được giải A trong Lễ trao giải lần này, để có bộ sách Chào tiếng Việt, chị đã có hơn 10 năm hoàn thành cuốn sách.

"Bộ sách có hai tập có tên là Ra khơi và Khám phá, 2 quyển sách hướng đến các bạn trẻ gốc Việt ở nước ngoài muốn học tiếng Việt. Đây là nhu cầu có thật khi tôi từng ở nước ngoài 17 năm, sinh con ở nước ngoài và luôn lo sợ con mình sẽ quên tiếng Việt, lo sợ các thành viên trong gia đình không có sự sâu lắng trong giao tiếp với nhau", chị nói.

TS. Nguyễn Thụy Anh chia sẻ thêm, nhiều năm nay, Kiều bào có nhiều phương pháp để dạy các con em mình học tiếng Việt. Cuốn sách của chị là tìm ra điểm trung dung giữa phương pháp dạy tiếng Việt cho người nước ngoài và dạy tiếng Việt như tiếng mẹ đẻ. 

"Ngay khi còn là sinh viên sư phạm ở Nga, tôi đã đi dạy tiếng Việt ở nước ngoài, tôi có nhiều kiến thức thực tế về việc này nhưng tôi không viết sách ngay mà dành thời gian đi các nước Ba Lan, Đức, Pháp... để nghiên cứu các phương pháp để tích lũy được kiến thức mà viết sách", chị Thụy Anh kể lại.