Trao Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2020 cho ba nhà khoa học xuất sắc

Tham dự buổi trao Giải thưởng có Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh, lãnh đạo các Bộ ngành trung ương và đông đảo các nhà khoa học.

Sau 7 năm ra đời, Giải thưởng Tạ Quang Bửu đã trở thành một sự kiện trọng đại trong cộng đồng khoa học ở Việt Nam. Điều này đạt được chính bởi vì các công trình được trao tặng giải thưởng thực sự tiêu biểu cho những thành tựu trong nghiên cứu cơ bản ở Việt Nam, trở thành nguồn khích lệ và động viên lớn lao đối với các nhà khoa học Việt Nam tiến bước trên con đường nghiên cứu khoa học.

GS.TSKH Đinh Việt Trung – Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng Tạ Quang Bửu cho biết, năm 2020 có 48 đề cử trong 8 liên ngành. Các hội đồng liên ngành đã đánh giá các đề cử và chỉ có 5 liên ngành đề xuất 5 công  trình cho giải thưởng chính và 3 công trình cho giải thưởng trẻ. Hội đồng giải thưởng, trong đó có 2 nhà khoa học ở nước ngoài, đã xem xét và bỏ phiếu trao tặng 2 giải thưởng chính và 01 giải thưởng trẻ. Nhà khoa học đoạt giải thưởng được nhận Bằng chứng nhận Giải thưởng của Bộ trưởng Bộ KH&CN và tiền thưởng theo Quy định.

Giải thưởng chính được trao tặng cho PGS.TS. Vương Thị Ngọc Lan, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh (Ngành Khoa học Y Dược) với Công trình khoa học: Lan N. Vuong, Vinh Q. Dang, Tuong M. Ho, Bao G. Huynh, Duc T. Ha, Toan D. Pham, Linh K. Nguyen, Robert J. Norman and Ben W. Mol, 2018. IVF transfer of Fresh or Frozen embryos in women without Polycystic Ovaries. The New England Journal of Medicine, 378(2): 137-147.

Nhóm tác giả đã tiến hành nghiên cứu trên 782 phụ nữ vô sinh không có hội chứng buồng trứng đa nang thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), so sánh tỉ lệ thai diễn tiến và tỉ lệ trẻ sinh sống của chuyển phôi đông lạnh với chuyển phôi tươi. Kết quả cho thấy chuyển phôi đông lạnh có hiệu quả tương đương chuyển phôi tươi, do đó, có thể thực hiện đông lạnh phôi để giảm số phôi chuyển vào buồng tử cung, giảm biến chứng đa thai của thụ tinh trong ống nghiệm.

Và PGS.TS. Phạm Tiến Sơn, Trường Đại học Đà Lạt (Ngành Toán học) với công trình khoa học: Gue Myung Lee and Tien Son Pham, 2017. Generic properties for semialgebraic programs. SIAM Journal on Optimization, Vol. 27, No. 3, 2061–2084.

Công trình nghiên cứu một vấn đề cơ bản của toán học và ứng dụng của nó, đó là bài toán tối ưu nửa đại số: Tìm giá trị nhỏ nhất của một hàm đa thức trên một tập nửa đại số. Đây là bài toán “NP-khó” và thu hút sự quan tâm của nhiều nhà toán học. Dựa trên một vài ý tưởng của Lý thuyết kỳ dị và sử dụng các công cụ của Hình học nửa đại số, công trình chỉ ra tính tổng quát của các bài toán tối ưu nửa đại số.

Giải thưởng trẻ được trao cho TS. Nguyễn Trương Thanh Hiếu, Trường Đại học Tôn Đức Thắng (Ngành Vật lý) với Công trình khoa học: Nguyen Truong Thanh Hieu, 2016. Low-energy electron inelastic mean free path in materials. Applied Physics Letters, Vol. 108, 172901.

Trong nghiên cứu này, tác giả đề xuất một phương pháp tổng quát nhằm xác định chính xác quãng đường tự do trung bình không đàn hồi của điện tử năng lượng thấp (dưới 100 eV) trong vật liệu. Tác giả cho thấy rằng quãng đường tự do trung bình không đàn hồi của điện tử có thể được xác định trong hệ hình thức điện môi với độ chính xác tương đương với các tính toán nguyên lý đầu sử dụng phép xấp xỉ GW trong lý thuyết hệ nhiều hạt. Đồng thời, phương pháp được đề xuất là một lựa chọn khác cho việc tính toán thời gian sống của điện tử nóng (một đại lượng quan trọng trong động học điện tử siêu nhanh).

 “Các công trình được giải thưởng năm nay cho thấy dù nghiên cứu về các vấn đề thực tiễn ở  Việt Nam hay về các vấn đề lý thuyết của quốc tế ở ngay cả những đại học địa phương vẫn có thể đạt được những kết quả xuất sắc được thế giới công nhận”, GS Đinh Việt Trung nhấn mạnh.

Nguyễn Hùng