Nóng bỏng cuộc chiến chống thuốc lá lậu

Theo báo cáo của Cục Quản lý thị trường (QLTT), năm 2014, lực lượng QLTT cả nước đã kiểm tra, xử lý 8.905 vụ buôn lậu, tịch thu khoảng 2 triệu bao thuốc lá... Lượng thuốc lá nhập lậu tăng mạnh về số lượng, chủng loại. Năm 2014, thuốc lá lậu đã tăng lên 30-40% so với 2013, chiếm trên 27% thị phần với hơn 1 tỷ bao. Năm 2013, thuốc lá nhập lậu gây thất thu ngân sách Nhà nước 6.500 tỷ đồng, năm 2014 lên đến hơn 9.000 tỷ đồng.

Bên cạnh các loại thuốc lá lậu trước đây như Hero, Jet, thời gian qua đã xuất hiện nhiều loại thuốc lá lậu giá rẻ và có chất lượng kém như: League, Luxury, Cambo, Ram, Rainson …

Theo đánh giá của giới chuyên môn, thuốc lá lậu mang lại lợi nhuận cao gấp nhiều lần buôn thuốc sản xuất trong nước do trốn được thuế (thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá trong nước là 65%), lại gọn nhẹ, dễ vận chuyển nên hấp dẫn những đối tượng buôn lậu. Do trốn thuế, chất lượng kém, không rõ nguồn gốc… nên thuốc lá lậu được bán rẻ hơn thuốc lá sản xuất trong nước nhiều lần.

Trong khi đó, khung hình phạt đối với buôn lậu thuốc lá dường như vẫn chưa đủ sức để cảnh tỉnh những kẻ buôn lậu. Căn cứ vào Nghị định 43/2009/NĐ-CP và Thông tư liên tịch số 36/2012/TTLT-BCT-BCA-BYT-TANDCT-VKSNDTC thuốc lá nhập lậu trong đó các nhãn hiệu Jet, Hero… được coi là hàng cấm. Việc buôn bán, vận chuyển, tàng trữ từ 1.500 gói đến dưới 4.500 gói thuốc lá nhập lậu sẽ bị phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm; từ 4.500 gói đến dưới 13.500 gói bị truy cứu trách nhiệm hình sự, phạt tù3-7 năm; từ 13.500 gói trở lên bị phạt tù 7-15 năm.

Cục QLTT cho biết, tình hình buôn lậu, vận chuyển, buôn bán thuốc lá nhập lậu diễn biến phức tạp ở mọi lúc, mọi nơi với các phương thức và phương tiện khác nhau. Hoạt động này diễn ra rộng khắp trên tuyến biên giới các tỉnh: Long An, An Giang, Đồng Tháp, Kiên Giang, Tây Ninh, Quảng Trị...,các đối tượng buôn lậu thường lợi dụng kênh rạch, đường mòn, lôi kéo người dân địa phương tham gia vận chuyển thuốc lậu qua biên giới để cất giấu, và chuyển vào cung cấp cho TP.HCM và các tỉnh lân cận.

Tại miền Bắc, ở vùng biển giáp ranh giữa Việt Nam và Trung Quốc, các đối tượng sang mạn thuốc lá cho các xuồng cao tốc lợi dụng đêm tối và địa hình phức tạp để vận chuyển về khu vực Cẩm Phả và Hạ Long, Quảng Ninh. Bên cạnh đó, thuốc lá do Trung Quốc sản xuất được nhập lậu vào Việt Nam dưới hình thức cất giấu vào cốp xe ô tô, giấu lẫn vào hàng hóa để đưa vào nội địa tiêu thụ diễn ra phổ biến. Ngoài ra, tình hình buôn lậu, vận chuyển trái phép nguyên liệu thuốc lá còn diễn ra tại các tỉnh Lạng Sơn, Cao Bằng, Lào Cai.

“Liều thuốc” từ những cuộc triệt phá đầu năm

Theo Báo cáo của Oxford Economics 2014, chống buôn lậu thuốc lá ở Việt Nam vẫn luôn là một cuộc chiến dai dẳng và gian nan, không ngừng nghỉ của các lực lượng quản lý bao gồm Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia, Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự quản lý kinh tế và chức vụ, các đơn vịcông an tại các địa phương… Diễn biến của thuốc lá nhập lậu ngày càng phức tạp, tăng cả về số lượng, chủng loại và địa bàn, đưa Việt Nam trở thành thị trường tiêu thụ thuốc lá lậu hàng đầu trong 14 quốc gia châu Á được khảo sát.

Nhằm triệt phá những đường dây buôn lậu thuốc lá vào dịp giáp tết, ngay từ những ngày đầu năm 2015, các lực lượng chống buôn lậu đã đồng loạt ra quân và liên tiếp lập được những chiến công.

Đáng chú ý là các chiến công phá vỡ hai đường dây quy mô lớn bao gồm đường dây buôn lậu có thâm niên 10 năm tại Long An do Nguyễn Văn Tới tổ chức, thu giữ hơn 52.000 gói thuốc lá ngoại nhập lậu vào đêm 8/1/2015 và vụ thu giữ 92.000 bao thuốc lá ngoại nhập lậu tại Củ Chi do Nguyễn Văn Nê cầm đầu vào ngày 3/1/2015 vừa qua.

Điều đáng nói là khác với những lần chỉ bắt được đối tượng chở thuê, cả 2 vụ trên, lực lượng C46, Bộ Công an và Tổ công tác Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia cùng công an địa phương đều bắt giữ thành công các đối tượng cầm đầu đặc biệt quan trọng, điều hành các đường dây buôn lậu xuyên biên giới trongthời gian dài, vì thế đã triệt phá được tận gốc các đường dây này.

Đây chỉ là 2 vụ điển hình trong gần 140 vụ buôn lậu, vận chuyển thuốc lá lậu với tổng trị giá hơn 5 tỉ đồng mà Tổng cục Hải quan phát hiện, bắt giữ mấy tháng trước Tết âm lịch 2015.

Những cuộc triệt phá đường dây buôn thuốc lá lậu đầu năm như “cú đòn” giáng mạnh
vào hoạt động buôn lậu và thị trường thuốc lá lậu (Ảnh: Trung Kiên)

Hai chiến công này đặc biệt được ví như những “cú đòn” giáng mạnh vào hoạt động buôn lậu và thị trường thuốc lá lậu, bẻ gãy những mắc xích quan trọng trong hệ thống cung ứng hàng lậu vào thị trường Việt Nam.

Việc các đường dây buôn lậu xuyên quốc gia quy mô lớn này bị triệt phá đã cắt đứt lượng lớn nguồn cung cho thị trường thuốc lá lậu, làm tăng giá một số loại thuốc lá lậu, đồng thời đánh mạnh vào hoạt động kinh doanh của các đầu nậu: nguồn hàng đột ngột khan hiếm, các lực lượng chức năng tăng cường hoạt động quản lý, giám sát, giá cao khiến lợi nhuận giảm sút…

Hơn nữa, nếu như các đối tượng chở thuê khó bị truy cứu trách nhiệm hình sự vì số lượng bắt giữ ít thì mức hình phạt tối đa 15 năm tù đang chờ đợi những kẻ như Nguyễn Văn Tới hay Nguyễn Văn Nê sẽ có thể khiến những đối tượng khác phải “dè chừng”.

Ông Vũ Văn Cường, Chủ tịch Hiệp hội Thuốc là Việt Nam (VTA) đánh giá:“Việc chúng ta bắt giữ được các trùm đầu nậu là một sự răn đe cứng rắn đối với các đối tượng buôn lậu, thể hiện quyết tâm cao của các lực lượng chức năng, đặc biệt là lực lượng Công an đã đưa Chỉ thị 30 của Chính phủ thực sự đi vào cuộc sống”.

Nhằm tăng tính răng đe, VTA cũng đề nghị điều chỉnh truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi vận chuyển, kinh doanh thuốc lá điếu nhập lậu có số lượng từ 500 bao trở lên thay vì mức 1.500 bao như hiện nay.

Nguyễn Hùng