Viktor Yanukovych - từ nhà tù đến chiếc ghế tổng thống

Viktor Yanukovych đang đầy triển vọng sẽ trở thành tổng thống Ukraine trong cuộc bầu cử ngày 7/2 - cuộc bầu cử đầu tiên sau cuộc Cách mạng Cam. Theo kết quả kiểm 99% phiếu bầu, Yanukovych đang dẫn trước đối thủ là nữ Thủ tướng Yuliya Tymoshenko 3% (48,69% so với 45,73%). Ông Yanukovych đã tuyên bố chiến thắng và kêu gọi bà Tymoshenko từ chức thủ tướng.

Sự trở lại ngoại mục lần này - nỗ lực không ngừng nghỉ của Yanukovych, được dự báo chắc chắn là sẽ không vướng phải “bi kịch chính trị” của chính ông 5 năm trước đây. Năm 2004, ông được tuyên bố là người thắng cử, nhưng theo sau cuộc biểu tình lớn trên đường phố Kiev - cuộc Cách mạng Cam, chiến thắng của ông bị tuyên bố là gian lận và bị Tòa án Tối cao hủy và trao lại cho Viktor Yushchenko - một người thân phương Tây.

Viktor Yanukovych sinh tại làng Zhukovka của thị trấn miền đông Yenakiyevo tháng 7/1950, trong một gia đình lao động. Cha ông là một lái xe lửa người Belarus, mẹ ông là một y tá gốc Ukraine nhưng bà đã mất khi ông mới 2 tuổi. Ông cũng mồ côi cha sau đó không lâu và được bà nuôi nấng.

Yanukovych xem ông như là một người Ukraine, nhưng sau này, mặc dù ông đã học tiếng Ukraina sau khi lên chức, ông vẫn thường khó khăn khi bộc lộ mình bằng tiếng địa phương và thường chuyển sang tiếng Nga khi bàn về các chủ đề khó. “Tuổi thơ của tôi là những khó khăn và nghèo đó. Tôi lớn lên không có mẹ. Tôi đã từng đi chân trần trên phố. Tôi phải chiến đấu với bản thân mỗi ngày”, Yanukovych tâm sự.

Khi 17 tuổi vào năm 1967, Yanukovych bị kết án 3 năm tù vì tham gia một vụ cướp giật và hành hung. Ông thụ án và được thả sau 7 tháng nhờ thái độ cải tạo tốt. Không lâu sau, năm 1970, Yanukovych lại ngồi tù 2 năm vì tội trộm cắp và gây bạo lực. Tuy nhiên, Tòa án Khu vực Donetsk sau đó đã hủy bỏ bản án này. Yanukovych sau này tâm sự, những tội trạng ông mắc phải là “những sai lầm của tuổi trẻ”.

Năm 1972, Yanukovych trở thành thợ điện cho một công ty xe buýt địa phương. Năm 1980, ông tốt nghiệp Học viện Bách khoa Donetsk với bằng kỹ sư cơ khí. Ngay sau khi tốt nghiệp, Yanukovych được bầu làm giám đốc vận tải trong ngành công nghiệp khai thác than chủ lực của Liên Xô tại đông Ukraina và gia nhập Đảng Cộng sản Liên bang Xô Viết. Đây là bước ngoặt thực sự trong cuộc đời chàng trai đầy nghị lực này. Ông nói với các phóng viên: “Tôi xuất thân từ gia đình rất nghèo và giấc mơ lớn của tôi là thoát khỏi cái nghèo”.

Yanukovych lấy bằng Tiến sĩ Kinh tế năm 2000. Ông trở thành thống đốc vùng Donetsk, nơi có hơn ba triệu dân và là trung tâm kinh tế của Ukraine. Một số người xem ông là thủ lĩnh của các nhóm chính trị và kinh doanh tại Donetsk, gắn ông với đại gia ở địa phương, Rinat Akhmetov. Những ai ủng hộ thì nói Donetsk đã có mức đầu tư chưa từng thấy trong thời kỳ ông lãnh đạo.

Cựu Tổng thống Leonid Kuchma đưa ông lên làm thủ tướng tháng 11/2002 (đến năm 2004). Lần thứ hai Yanukoych làm thủ tướng là từ năm 2006 đến 2007 dưới thời Tổng thống sắp mãn nhiệm Victor Yushchenko - đối thủ chính của ông trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2004.

Ông Yanukovych được coi là "đệ tử" của cựu Tổng thống Leonid Kuchma và nhận được sự ủng hộ của Vladimir Putin, là tổng thống Nga khi đó. Đảng của ông tố cáo ông Yushchenko và nhóm Cách mạng Cam đã đưa Ukraine vào khủng hoảng kinh tế khiến nước này phải xin Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) hàng tỉ USD. Trong khi đó, đảng của ông Yanukovych, vốn muốn phục hồi quan hệ thân cận với Nga, đã căng thẳng vì chính sách thân phương Tây của ông Yushchenko.

Yanukovych hiện là thủ lĩnh Đảng Khu vực đầy ảnh hưởng trong Quốc hội. Yanukovych cũng là người về nhất trong vòng một cuộc bầu cử, được tiến hành hôm 17/1. Tháng 11/2009, Đảng Khu vực đã huy động được đa số để thông qua luật nhằm tăng lương hưu và lương nhà nước dù đối thủ chính trị Tymoshenko phản đối kịch liệt. Đầu tháng 2, Đảng Khu vực cũng huy động được 233 phiếu để thông qua luật uỷ ban bầu cử có lợi cho ông Yanukovych.

Các đối thủ của ông Yanukovych thường chế giễu vẻ ngoài của ông - ông cao gần hai mét và được cho là cân nặng ít nhất 110 kg. Ông thì thường đề cao sự cao lớn của mình, nhấn mạnh các kỹ năng đàn ông như việc là phi công, biết chơi nhảy dù. Nhưng để đối phó với núi thách thức trước mắt trên cương vị mới, Yanukovych hiểu rằng cần có nhiều kỹ năng khác.