Thổ làm quá, Nga có thể phá hủy Lá chắn Euphrates?

Syria tuyên bố cứng rắn với Thổ Nhĩ Kỳ

Ngày 22/10, ban lãnh đạo quân đội Syria (SAR) tuyên bố, việc Thổ Nhĩ Kỳ đưa quân vào sâu trong lãnh thổ Syria là một hành động xâm lược trắng trợn đối với một Nhà nước có chủ quyền, chà đạp lên luật pháp quốc tế.

Trong tuyên bố của bộ chỉ huy quân đội SAR nói rằng, đây là hành động không thể chấp nhận được và quân đội Syria sẽ chiến đấu chống lại sự xâm lược của Thổ Nhĩ Kỳ bằng mọi cách, bằng tất cả các phương tiện sẵn có.

Tuyên bố này được đưa ra trong bối cảnh đại diện của phong trào du kích người Kurd Syria (tức “Đơn vị Bảo vệ Nhân dân người Kurd” - YPG) thông báo rằng, có khoảng 20 chiếc xe tăng quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đã tiến quân để che dấu cuộc tấn công của các nhóm cực đoan ở làng Tall Rifaat ở Aleppo.

Trước đó, các chiến đấu cơ Thổ Nhĩ Kỳ đêm 19/10 không kích vào vị trí của Các lực lượng Dân chủ Syria (SDF), do người Kurd dẫn đầu, ở ba làng phía bắc thành phố Aleppo, đặc biệt là ở ở Hassadzhek - nơi SDF đã giành lại từ các tay súng khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS).

Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố diệt từ 160 đến 200 tay súng YPG trong khi Tổ chức Giám sát Nhân quyền Syria cho biết, phe người Kurd chỉ tổn thất 15 người, còn lại chủ yếu là thường dân Syria.

Mỹ phủ nhận có liên quan tới các hành động của đồng minh Thổ Nhĩ Kỳ. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ John Kirby ngày 20/10 nói rằng, Mỹ không tham gia đợt không kích của Thổ Nhĩ Kỳ và kêu gọi các bên trên bộ tránh hoạt động không phối hợp" vì chúng chỉ có lợi cho IS.

Bình luận về cuộc xâm lược của Thổ Nhĩ Kỳ ở Aleppo, Tư lệnh quân đội Syria cáo buộc Ankara phải chịu trách nhiệm về cái chết của 150 thường dân trong các cuộc không kích này và gọi đây là "diễn biến nguy hiểm khiến tình hình leo thang xung đột".

Bộ Quốc phòng Syria tuyên bố: "Những hành động vô trách nhiệm sẽ tạo ra hậu quả thảm khốc, đe dọa an ninh và ổn định khu vực" và cảnh cáo, "chiến đấu cơ Thổ Nhĩ Kỳ nỗ lực xâm phạm không phận Syria lần nữa sẽ bị bắn hạ bằng mọi biện pháp có thể".

Liên kết lỏng lẻo Nga-Thổ Nhĩ Kỳ ở Syria

Trong một cuộc phỏng vấn, Phó Giám đốc Viện phát triển tư tưởng hiện đại của Nga, nhà khoa học chính trị Igor Shatrov nhận định rằng, sau cuộc đảo chính hồi tháng 7 vừa qua, Thổ Nhĩ Kỳ đang tìm kiếm những đối tác chính trị mới.

Cuộc đảo chính bất thành và phản ứng của các đồng minh đã giúp Ankara nhận biết được đâu là bạn và đâu là thù. Vào thời điểm phương Tây hỗ trợ và che chắn cho nhóm đảo chính, Nga đã giữ một lập trường có tính xây dựng và ủng hộ Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ.

Vào thời điểm đó, các chuyên gia nhận định rằng Moscow, Tehran và Ankara có thể thành lập một liên minh ở Syria. Trong tình hình hiện nay Erdogan sẵn sàng tìm ra bất kỳ “sự thỏa hiệp” nào để không còn lại một mình trong lò lửa ở khu vực Trung Đông.

Đây lả lý do tại sao một liên minh như vậy có thể được thành lập, và sẽ tồn tại ít nhất trong thời gian ngắn. Nhưng mối quan hệ này liệu có bền vững, có thể tồn tại trong thời gian bao lâu, trong bối cảnh các bên đều có những quan điểm khác nhau về Syria?

Chuyên gia Shatrov cho rằng, mâu thuẫn chủ yếu giữa bộ 3 này là về tương lai của ông Assad. Từ trước đến nay, Ankara luôn có một quan điểm khác biệt về tình hình ở Syria. Trong khi Nga và Iran ủng hộ Tổng thống Assad thì Erdogan luôn khẳng định, nhà lãnh đạo Syria phải từ chức.

Để giữ vững liên kết với Nga, Erdogan phải xác định đâu là các mục tiêu quan trọng hơn: Vấn đề người Kurd hay lập trường có tính nguyên tắc về Assad, làn sóng phản đối trong nước hoặc phe phái Fethullah Gulen nhận được sự hỗ trợ của Hoa Kỳ.

Tuy nhiên, hành động của Thổ Nhĩ Kỳ trong thời gian gần đây không khỏi khiến Nga và Iran lo ngại.

Chiến dịch “Lá chắn Euphrates” của Thổ Nhĩ Kỳ ở Syria bắt đầu từ ngày 24/8. Chính quyền Erdogan tuyên bố rằng, mục tiêu của các hoạt động này là nhằm mục đích xóa sổ các nhóm khủng bố trên biên giới Thổ Nhĩ Kỳ và “duy trì sự toàn vẹn lãnh thổ của Syria”.

Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích đã chỉ rõ, thực sự là Ankara chỉ muốn diệt mầm họa là lực lượng dân quân người Kurd ở Syria (YPG) mà họ coi là đồng minh với đảng Công nhân người Kurd ở Thổ Nhĩ Kỳ (PKK), bị Ankara liệt vào danh sách khủng bố.

Nga làm ngơ nhưng có thể phá hủy “Lá chắn Euphrates” bất cứ lúc nào

Phát biểu tại phiên họp Đại hội đồng Liên hiệp quốc lần thứ 71 ở New York hồi cuối tháng 9 vừa qua, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan đã tái khẳng định quan điểm của mình về tình hình Syria.

Ông Erdogan đặc biệt nhấn mạnh, Thổ Nhĩ Kỳ có ý định tiếp tục chiến dịch “Lá chắn Euphrates” trên lãnh thổ Syria và khẳng định, nếu Bashar al-Assad vẫn duy trì quyền lực, việc giải quyết cuộc xung đột Syria và thiết lập hòa bình tại đất nước này là một nhiệm vụ bất khả thi.

Nhà phân tích chính trị của Syria gốc Thổ Nhĩ Kỳ, Giáo sư trường Đại học Damascus là ông Mehmet Yuva đã bình luận về quan điểm Thổ Nhĩ Kỳ và đưa ra lời cảnh báo đối với chính quyền Erdogan.

“Rõ ràng là Thổ Nhĩ Kỳ muốn đóng một vai trò quan trọng trong quá trình quyết định tương lai chính trị của Syria. Hoặc ít nhất đảm bảo cho các nhóm đối lập Syria nhận hỗ trợ từ Thổ Nhĩ Kỳ tham gia vào quá trình này” - ông Mehmet Yuva phân tích.

Theo Thổ Nhĩ Kỳ, điều này là vấn đề đương nhiên. Ankara muốn một mặt, tạo ra một khu vực an ninh dọc đường biên giới giữa hai nước và ngăn chặn ý đồ thống nhất lãnh thổ của người Kurd, mặt khác, muốn xóa sạch các ổ nhóm IS ở khu vực biên giới giữa hai nước.

Nhưng nếu Erdogan muốn thực hiện điều này thì trước hết phải thiết lập đối thoại với chính phủ Assad và các nước có liên quan. Nhưng Thổ Nhĩ Kỳ vẫn cự tuyệt tiếp xúc với ông Assad và cương quyết đòi ông phải ra đi, đồng thời tiếp tục đánh sâu vào lãnh thổ Syria.

Rõ ràng là những hành động này của Ankara khiến không chỉ Damascus mà cả Moscow và Tehran cùng với các nước khác trong khu vực phải lo ngại, bởi Nga và Iran đã dự kiến là Thổ Nhĩ Kỳ sẽ hành động tích cực hơn để lập kênh liên lạc trực tiếp với Syria.

Chuyên gia Mehmet Yuva cảnh báo, trong bối cảnh này, Erdogan không nên quên rằng, Thổ Nhĩ Kỳ có thể hiện diện tại Syria trước hết bởi vì Nga đã nhân nhượng, không cản trở chiến dịch “Lá chắn Euphrates”, chứ không phải là Ankara có sức mạnh buộc Moscow phải chùn tay.

Theo Huy Bình

Đất Việt