Phân giới cắm mốc Việt-Trung ở những khu vực nhạy cảm

Thứ trưởng nêu rõ, đây là những khu vực nhạy cảm, có lịch sử tranh chấp lâu đời và dư luận hai nước Việt Nam - Trung Quốc quan tâm. Các khu vực này đã được đưa ra bàn bạc trong nhiều vòng đàm phán của Ủy ban Liên hợp phân giới cắm mốc nhưng chưa giải quyết được. Đến đầu năm 2008, hai bên đã nhất trí giải quyết tổng thể các khu vực tồn đọng trong đó có 3 khu vực này bằng giải pháp “cả gói” trên cơ sở các nguyên tắc: phù hợp với lời văn và bản đồ Hiệp ước 1999; giải quyết tất cả các khu vực trong một gói theo cùng một tiêu chí; công bằng hợp lý, hai bên đều có thể chấp nhận được; tôn trọng các dấu tích lịch sử và ưu tiên ổn định đời sống cư dân biên giới.

Về khu vực cửa khẩu Hữu Nghị, Thứ trưởng Vũ Dũng nhấn mạnh: đây là cửa khẩu lâu đời nhất trên tuyến biên giới Việt-Trung, đã được đề cập trong Đại Nam nhất thống chí, “Vân đài loại ngữ” của bác học Lê Quý Đôn và một số thơ văn của Nguyễn Du và Mạc Đĩnh Chi. Tại khu vực này có 3 vị trí rất quan trọng liên quan đến đường biên giới. Đó là Ải Nam Quan, các mốc cũ do Pháp và Nhà Thanh cắm cuối thế kỷ thứ 19 và điểm nối ray của tuyến đường sắt Đồng Đăng - Bằng Tường.

Về Ải Nam Quan, các sử sách còn lưu giữ đều khẳng định Ải Nam quan do các triều đại phong kiến Trung Quốc xây dựng và tồn tại cho đến ngày nay. Về các mốc Pháp – Thanh, mốc 19 vẫn còn tồn tại và nằm đúng vị trí cũ. Mốc 18 đối diện với mốc 19, do yếu tố thời gian, hai bên đều không thể xác định được. Về điểm nối ray, do có bị lệch về phía Việt Nam so với đường biên giới lịch sử, hai bên đồng ý điều chỉnh. Kết quả: đường biên giới đi qua Km0 rồi đến mốc 19 cũ và đến điểm cách điểm nối ray 148 mét về phía bắc.

Theo Thứ trưởng, hiện nay mốc 1116 và 1117 đã được cắm đối xứng với nhau qua quốc lộ 1A của Việt Nam, và mốc 1118 trùng vị trí mốc 19 (cũ). Như vậy, đường biên giới lịch sử tại khu vực này không những đã được tôn trọng mà còn được cụ thể hóa bằng một hệ thống cột mốc mới hiện đại.

Về khu vực Thác Bản Giốc, Thứ trưởng cho biết các bản đồ Pháp – Thanh đã khẳng định sông Quây Sơn là sông biên giới và Thác Bản Giốc là thác chung của Việt Nam và Trung Quốc. Khi ký Hiệp ước 1999, hai bên chỉ chưa giải quyết được cồn Pò Thoong nằm trên thác, có diện tích khoảng 2,6 hécta. Theo luật pháp quốc tế và Hiệp ước 1999, tại khu vực này đường biên giới đi theo trung tuyến dòng chảy chính. Vễ kỹ thuật, dòng chảy chính được xác định nằm ở phía Nam cồn Pò Thoong, cồn Pò Thoong quy thuộc Trung Quốc. Qua nhiều vòng đàm phán, hai Bên thỏa thuận giải quyết khu vực thác Bản Giốc kết hợp giải pháp chính trị và giải pháp kỹ thuật. Kết quả là: Đường biên giới đi từ mốc 53 (cũ) lên cồn Pò Thoong rồi đến điểm giữa của mặt thác chính. Như vậy, toàn bộ thác phụ và ½ thác chính quy thuộc Việt Nam. Hai bên cũng thỏa thuận sẽ bàn bạc việc hợp tác phát triển tiềm năng du lịch tại thác Bản Giốc.

Khu vực cửa sông Bắc Luân kéo dài từ thượng lưu bãi Tục Lãm đến điểm đầu của đường phân định Vịnh Bắc Bộ, có độ dài khoảng 14 kilômét. Khu vực này đã được Pháp - Thanh hoạch định và cắm mốc, nhưng vào thời điểm đó các cồn bãi Tục Lãm, Tài Xẹc, Dậu Gót đều chưa xuất hiện trên bản đồ hoạch định. Khi ký Hiệp ước 1999, hai Bên cũng chưa thống nhất được phương án giải quyết khu vực này. Vào ngày đàm phán cuối cùng 31/12/2008, hai Bên thống nhất giải quyết khu vực cửa sông Bắc Luân bằng giải pháp chính trị: Đường biên giới đi lên bãi Tục Lãm, 3/4 bãi Tục Lãm thuộc Việt Nam 1/4 bãi Tục Lãm thuộc Trung Quốc sau đó đi tiếp lên hòn Dậu Gót (1/3 hòn Dậu Gót thuộc Việt Nam 2/3 hòn Dậu Gót thuộc Trung Quốc) rồi đi đến điểm đầu của đường phân định Vịnh Bắc Bộ.

Thứ trưởng Vũ Dũng cho biết thêm hai Bên đã thỏa thuận không xây dựng công trình nhân tạo tại các khu vực này đồng thời nhất trí thiết lập khu vực đi lại tự do cho cư dân biên giới tại cửa sông.

Thứ trưởng khẳng định, như vậy, những kết quả trên hoàn toàn phù hợp với nguyên tắc “cả gói” mà hai bên đã nhất trí. Đây cũng là kết quả của quá trình kiên trì đàm phán của hai đoàn đại biểu phân giới cắm mốc dưới sự chỉ đạo của lãnh đạo hai nước và sự ủng hộ, giúp đỡ to lớn của nhân dân các địa phương biên giới.

Theo TTXVN