Những vấn đề rất đáng chú ý của thế giới năm 2021

Đại dịch Covid-19 khi nào chấm dứt?

Sau khi làm tê liệt thế giới năm 2020, đại dịch Covid-19 tiếp tục trở thành cơn ác mộng toàn cầu những ngày đầu năm 2021. Kể từ khi được phát hiện vào cuối tháng 12/2019, dịch bệnh cho tới nay đã khiến trên 107 triệu người mắc bệnh và hơn 2,3 triệu người tử vong. Số ca mắc và tử vong liên tục lập kỷ lục trong những tuần đầu của năm 2021, khiến nhiều nước phải siết trở lại các biện pháp phong tỏa sau thời gian nới lỏng.

Mặc dù chính phủ và lãnh đạo y tế các nước đều đồng ý rằng chỉ có sự thành công của chiến dịch tiêm chủng vắc xin trên toàn thế giới mới giúp chấm dứt đại dịch, nhưng mức độ bao phủ của vắc xin dự kiến sẽ trở thành một điểm chia rẽ giữa nước giàu và nước nghèo. Các nỗ lực đang được thực hiện nhằm thu hẹp khoảng cách này. Covax - sáng kiến toàn cầu về tiếp cận công bằng với vắc xin - đã có các thỏa thuận nhằm đảm bảo gần 2 tỷ liều vắc xin cung cấp cho các nước. Tuy nhiên, những các trở ngại về hậu cần và khả năng thiếu thốn kinh phí đồng nghĩa với việc một số quốc gia khó khăn sẽ gặp khó khăn trong việc triển khai các chương trình tiêm chủng đại trà. Ngay cả tại Mỹ và Anh, việc chần chừ tiêm phòng sẽ cản trở các nỗ lực nhằm đảm bảo rằng phần lớn người dân được tiêm phòng và đây sẽ là một trong những vấn đề then chốt của thế giới năm 2021.

Tân Tổng thống Biden sẽ dẫn dắt nước Mỹ ra sao?

Đây là một trong những mối quan tâm của không chỉ người Mỹ, mà còn của người dân khắp thế giới nói chung bởi vai trò và sự ảnh hưởng lớn của cường quốc này đối với toàn cầu.

Trở thành chủ nhân mới của Nhà Trắng, tân Tổng thống Joe Biden phải nỗ lực thực hiện các cam kết trong chiến dịch tranh cử như thông qua các đề xuất cải cách quan trọng liên quan tới đại dịch Covid-19, kinh tế, nhập cư, việc làm… Người Mỹ đang chờ đợi xem ông sẽ hành động như thế nào nhằm hàn gắn một nước Mỹ bị chia rẽ sâu sắc thời hậu Tổng thống Donald Trump, chấm dứt đại dịch Covid-19 chết chóc và vực dậy nền kinh tế đang ảm đạm. Về chính sách ngoại giao, thế giới đang chờ đợi Mỹ tái gia nhập các tổ chức và thỏa thuận mà Mỹ rút dưới thời ông Trump như thỏa thuận khí hậu Paris, thỏa thuận hạt nhân Iran…

Quan hệ Mỹ - Trung sẽ đi về đâu?

Một trong những mối quan hệ giữa các nước được chú ý nhất thế giới hiện nay là quan hệ giữa 2 nền kinh tế lớn nhất thế giới Mỹ - Trung Quốc. Trong suốt 4 năm nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump, quan hệ Mỹ - Trung đã căng thẳng chưa từng có trong nhiều thập niên do cuộc chiến tranh thương mại do Mỹ phát động nhằm vào Trung Quốc. Hai nước cũng đối đầu quyết liệt và thường xuyên đấu khẩu trên một loạt các "mặt trận" khác như công nghệ, Biển Đông, vấn đề Hong Kong...

Mặc dù thế giới có thể chứng kiến giọng điệu được dự đoán hòa giải hơn giữa chính quyền Biden và Bắc Kinh, nhưng các vấn đề quan trọng giữa hai nước sẽ không sớm được giải quyết. Ông Biden chắn chắn sẽ không thể nhẹ tay với Bắc Kinh vì lo mất sự ủng hộ của các bang chiến trường trước cuộc bầu cử giữa kỳ diễn ra chỉ sau 2 năm nữa. Trong khi đó, Trung Quốc cũng tuyên bố sẽ độc lập khỏi công nghệ Mỹ và các chuỗi cung ứng vào năm 2035.

Ai sẽ trở thành thủ tướng Đức thay thế bà Merkel?

Kỷ nguyên Angela Merkel dự kiến sẽ kết thúc trong năm 2021 khi bà sẽ về hưu sau 4 nhiệm kỳ liên tiếp lãnh đạo nước Đức. Kể từ năm 2005, bà Merkel đã giúp vực dậy nền kinh tế Đức, đưa nước này vượt qua cuộc khủng tài chính toàn cầu năm 2008 và khẳng định vai trò là "đầu tàu" của nền kinh tế khối Liên minh châu Âu (EU).

Bà Merkel đã tuyên bố sẽ không tranh cử nhiệm kỳ thủ tướng thứ 5 sau cuộc bầu cử liên bang Đức vào tháng 9 tới. Đảng Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo (CDU) của bà Merkel hồi tháng trước đã bầu ông Armin Laschet, Thủ hiến bang Nordrhein-Westfalen (NRW), làm Chủ tịch đảng và ông Laschet đang là ứng cử viên tiềm năng kế nhiệm bà Merkel. Châu Âu và thế giới đang chờ đợi xem nhân vật kế nhiệm sẽ lãnh đạo nước Đức như thế nào thời kỳ hậu Merkel.

Ông Trump sẽ trở lại thế nào sau khi mãn nhiệm?

Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã rời Nhà Trắng hồi tháng 1 sau cuộc bầu cử mà ông cáo buộc đối thủ đảng Dân chủ Joe Biden giành chiến thắng nhờ gian lận. Sau cuộc chiến pháp lý kéo dài nhưng không thành công, ông đã rời Nhà Trắng mà không thừa nhận thua cuộc, không chúc mừng người kế nhiệm, không mời người kế nhiệm thăm Nhà Trắng và cũng không dự lễ nhậm chức của người kế nhiệm như truyền thống nhiều thập niên qua.

Khi ông Trump rời Nhà Trắng cũng là lúc các tài khoản mạng xã hội của ông, vốn là công cụ đắc lực để ông kết nối trực tiếp với những người ủng hộ, đã bị đình chỉ vĩnh viễn, sau khi các mạng xã hội viện dẫn nguy cơ xảy ra bạo lực từ các phát biểu gây tranh cãi của ông sau vụ bạo loạn đổ máu tại trụ sở quốc hội. Sau khi rời Nhà Trắng, ông Trump im lặng khác thường, hoàn toàn đối lập với tính cách nói thẳng của ông. Dù ông vắng bóng trên chính trường Mỹ nhưng sự ủng hộ dành cho ông dường như vẫn rất mạnh mẽ và ông được cho là vẫn có tầm ảnh hưởng rất lớn trong đảng Cộng hòa. Những người ủng hộ tại Mỹ cũng như trên thế giới đang chờ đợi xem ông sẽ thực hiện cam kết "sớm trở lại" ra sao và bằng hình thức nào.

Sẽ có trưng cầu dân ý về độc lập ở Scotland?

Mặc dù dự kiến sẽ không có cuộc trưng cầu dân ý về việc Scotland độc lập khỏi Liên hiệp Anh trong năm 2021, nhưng câu chuyện này đã âm ỉ suốt nhiều năm qua và dự kiến sẽ tiếp tục trở thành chủ đề nóng tại Anh trong tương lai.

Giới phân tích dự đoán có thể xảy ra một cuộc khủng hoảng hiến pháp nếu đảng Dân tộc Scotland (SNP) giành đa số trong cuộc bầu cử quốc hội, điều có thể làm bùng phát các kêu gọi về một cuộc trưng cầu dân ý mới, sau cuộc trưng cầu nói "Không" vào năm 2014. Chỉ khi nào London cho phép trưng cầu dân ý, Scotland mới có thể tổ chức, nhưng Thủ tướng Anh Boris Johnson chắc chắn sẽ từ chối. Với mong muốn tái gia nhập EU, lãnh đạo SNP Nicola Sturgeon sẽ kêu gọi tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý không hợp pháp, vì vậy một trong những câu chuyện được chú ý trong năm 2021 là liệu các nỗ lực của bà Sturgeon có làm gia tăng áp lực chính trị để London "gật đầu" cho một cuộc trưng cầu dân ý mới trong 2-3 năm nữa hay không.

Điều gì sẽ xảy ra với các ông lớn công nghệ Mỹ?

Quyền lực của các hãng công nghệ hàng đầu nước Mỹ, và hàng đầu thế giới, đã trở thành chủ đề gây tranh cãi gay gắt trong những ngày đầu năm 2021 sau khi một loạt mạng xã hội như Twitter, Facebook, Youtube đồng loạt khóa tài khoản của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump sau vụ bạo loạn tại quốc hội. Nhiều ý kiến một mặt đồng tình phải có biện pháp thích hợp thông qua luật pháp đối với những lời lẽ kích động bạo lực trên mạng xã hội, nhưng một mặt cũng cho rằng hành động của các "ông lớn" công nghệ Mỹ là thái quá và cản trở tự do ngôn luận chính đáng. Các công ty công ty công nghệ cũng bị chỉ trích là không hành động tương tự, hoặc hành động quá chậm, tại các quốc gia khác, nơi những nội dung kích động bạo lực tràn lan trên mạng xã hội.

Các nhóm nhân quyền và các nhà hoạt động đang hối thúc các công ty này thực hiện các chính sách của họ một cách công bằng trên khắp thế giới. Trong khi đó, các quan chức chính phủ ở Pháp và Đức đã lên tiếng cảnh báo về việc đình chỉ tài khoản của ông Trump, đặt câu hỏi rằng liệu các công ty tư nhân có thể đơn phương "cấm cửa" một nhà lãnh đạo được bầu cử một cách dân chủ hay không. Một số quốc gia đang xem xét các hành động đối với các mạng xã hội. Liên minh châu Âu đang thảo luận một dự luật nhằm đưa ra các quy định mới xoay quanh các chính sách kiểm duyệt nội dung của các mạng xã hội lớn nhất thế giới.