Những binh sĩ Nga đầu hàng Ukraine

Ngồi giữa 2 sĩ quan tình báo quân đội Ukraine hồi tháng 10/2023, người đàn ông 27 tuổi này lên án cuộc giao tranh. Không chỉ tự nguyện ra hàng, Alfyorov cũng giúp 11 binh sĩ Nga dưới quyền chỉ huy của mình tại tỉnh Kherson thuộc phía nam Ukraine đầu hàng.

12 người này đầu hàng Kiev sau khi gọi đến đường dây nóng "Tôi muốn sống", do tình báo quân đội Ukraine (GUR) thiết lập dành cho binh sĩ Nga muốn đào tẩu. Việc những người này đầu hàng còn cung cấp cho Ukraine thông tin tình báo có giá trị về chiến trường.

Vitaliy Matvienko, người phát ngôn cơ quan quản lý tù binh của GUR, nói với Financial Times rằng tính đến tháng 12/2023, hơn 220 binh sĩ Nga đã đầu hàng qua đường dây nóng. Hơn 1.000 trường hợp khác đang chờ xử lý.

GUR thiết lập đường dây nóng vào tháng 9/2022, chỉ 3 ngày trước khi Điện Kremlin phát lệnh động viên một phần. Ngoài khoảng 190.000 quân tham gia đợt giao tranh đầu tiên vào tháng 2 năm ấy, Moscow còn động viên khoảng 300.000 quân dự bị. Đường dây nóng "Tôi muốn sống" bắt đầu đổ chuông.

Nhiều người Nga không muốn tham chiến, Matvienko cho biết, dựa trên nội dung trao đổi với những người mới được gọi nhập ngũ và 10 nhân viên trực đường dây.

"Xin chào, bạn đã gọi đến đường dây nóng của tình báo quốc phòng Ukraine. Bạn có muốn sống không?", nhân viên trực hotline bắt đầu cuộc gọi, theo một băng ghi âm.

"Xin chào, đúng vậy", người ở bên kia trả lời. "Có người cho tôi số này. Bạn có thể giúp tôi đầu hàng được không?".

Chưa đầy một tháng sau khi ra mắt, dự án đường dây nóng đã thành công xử lý vụ đầu hàng đầu tiên. Kể từ đó, khoảng 3 binh sĩ Nga ra đầu hàng mỗi tuần. Phần lớn những người này bị Ukraine giam giữ như tù binh.

Đường dây nóng đến nay đã nhận hơn 26.000 cuộc gọi qua điện thoại và chatbot trên Telegram. Trang web của họ - đã bị chặn ở Nga vài ngày sau khi hoạt động nhưng vẫn có thể truy cập được bằng các dịch vụ đặc biệt - cũng được truy cập hơn 48 triệu lần, bao gồm 46 triệu lượt từ Nga.

Cả Ukraine và Nga đều đấu tranh trong môi trường thông tin bằng cách rải truyền đơn, nhắn tin hàng loạt, quảng cáo trên đài phát thanh và truyền hình… Không phải mọi lần đều thành công, nhưng Matvienko cho biết đường dây nóng đã mang lại kết quả.

GUR coi tù binh Nga là đòn bẩy giúp họ trao đổi tù nhân. Trước khi những tù binh này được thả, Matvienko đưa họ các tấm thẻ ghi số điện thoại "Tôi muốn sống" để phát cho người có thể được động viên tại Nga.

Matvienko gọi đây là "đầu hàng sơ bộ". Khi tân binh Nga "đầu hàng sơ bộ" đến Ukraine, đơn đăng ký của họ đã được GUR xử lý từ sớm và hoàn thành kiểm tra lý lịch, rút ngắn thời gian phải ở trên chiến trường.

Đường dây nóng "Tôi muốn sống" được vận hành 24/7 với 10 nhân viên trực tại địa điểm bí mật ở Kiev. Nhóm này bao gồm các nhà tâm lý học quân sự và phân tích mà Matvienko cho biết đã được huấn luyện đặc biệt để nói chuyện với binh lính Nga.

Dù vậy, những người lính Nga gọi vào hotline vẫn thường cần được thuyết phục. Phía Ukraine không chỉ hứa rằng họ sẽ sống sót mà còn được đối xử phù hợp với Công ước Geneva.

Các đảm bảo khác bao gồm chăm sóc y tế, cơm ăn đủ 3 bữa mỗi ngày, được liên lạc với gia đình, và cả khả năng được đổi lấy tù binh Ukraine để trở về Nga. GUR còn đưa ra khả năng xin tị nạn ở Ukraine.

Matvienko cho biết đường dây nóng của Ukraine đã chứng kiến ít nhất 2 lần số cuộc gọi tăng đột biến.

Lần đầu tiên xảy ra vào tháng 11/2022, khoảng thời gian quân đội Ukraine giải phóng thành phố Kherson ở phía nam trong chiến dịch phản công. Theo ông Matvienko, một số binh sĩ Nga bị mắc kẹt ở Kherson đã gọi đến đường dây nóng để đầu hàng.

Làn sóng khác xuất hiện vào mùa xuân, khi Ukraine đang chuẩn bị cho cuộc phản công mới nhất. Ông Matvienko cho biết: "Vào tháng 3/2023, chúng tôi nhận được gần 3.000 đơn đăng ký, so với 1.500 đơn đăng ký của tháng 12/2022".

Một trong những câu chuyện chiêu hàng thành công nhất của GUR xảy ra vào tháng 8/2023, khi phi công trực thăng Mi-8 người Nga Maxim Kuzminov đổi phe.

Kuzminov - trước đây là Đại úy thuộc trung đoàn trực thăng độc lập số 319 của Nga - lần đầu tiên liên hệ với các đặc vụ GUR vào tháng 12/2022, nói rằng mình muốn đầu hàng. Chiến dịch chiêu hàng Kuzminoz mất 6 tháng lên kế hoạch.

Vào ngày 9/8/2023, Kuzminov và 2 thành viên phi hành đoàn khởi hành từ sân bay Kursk ở miền tây nước Nga. Nhưng thay vì hoạt động tác chiến như thường lệ, Kuzminov đã vượt biên sang Ukraine.

Sau khi bàn giao trực thăng Mi-8 và nhận tiền thưởng, Kuzminov hiện sống cùng gia đình tại địa điểm bí mật ở Ukraine, theo Matvienko.