Nga quyết san phẳng Vovchansk ở Kharkov, Ukraine sơ tán khẩn cấp

Vovchansk bên bờ vực sụp đổ

Đây là lần đầu tiên Nga mở đợt tấn công lớn vào vùng Kharkov nhằm giành lại thành phố bên kia biên giới sau khi chính họ đã phải rút đi trong chiến dịch phản công chớp nhoáng của Ukraine vào tháng 9/2022.

Vovchansk giờ đây đứng trên bờ vực trở thành khu định cư lớn đầu tiên bị Nga kiểm soát lần thứ hai.

Nguy cơ về một cuộc tấn công quy mô lớn mới nhằm vào Kharkov - thành phố lớn thứ hai của Ukraine - đã treo lơ lửng trong nhiều tháng. Giờ đây, cuộc tấn công xảy ra vào thời điểm lực lượng Kiev đang căng thẳng và dần dần thất thủ tại một số điểm nóng xa hơn về phía đông nam, đặc biệt là ở vùng Donetsk.

Phóng viên của Kyiv Independent đã đến Vovchansk vào ngày 11/5, một ngày sau khi Nga bất ngờ tấn công dọc biên giới đông bắc.

Hiện nay, quân đội Nga được cho là đã giành được một số ngôi làng và mũi tiên phong của họ áp sát ngoại ô thành phố Kharkov khoảng 25km.

Mũi tấn công thứ hai nhắm vào Vovchansk, ngay trong ngày đầu phát động tấn công, lực lượng Moscow đã tiến rất nhanh đến ngoại vi khu định cư này.

Một số đoạn đường đến Vovchansk bị che khuất bởi lớp khói dày, những khu rừng thông rộng lớn đang bốc cháy, không rõ nguyên nhân là do mùa xuân quá khô hay do bom đạn của Nga.

Bên trong thành phố, bầu không khí kỳ lạ, không thấy binh lính Ukraine hoạt động, chỉ có vài người dân thỉnh thoảng ngồi bên ngoài, dường như không hề hay biết đến những trận chiến đang diễn ra xung quanh.

Trên cao, tiếng vo vo đáng ngại của máy bay không người lái Nga thường xuyên xuất hiện trên bầu trời trong xanh, luôn rình rập tìm kiếm mục tiêu tiềm năng. 

Các đội cảnh sát địa phương và tổ chức tình nguyện đang chạy đua với thời gian để sơ tán càng nhiều dân càng tốt khỏi Vovchansk và các làng xung quanh.

Xe cảnh sát hoạt động từ một trung tâm điều phối ở một ngôi làng lân cận, tỏa ra khắp thành phố, hướng đến các địa chỉ mà người dân đã gọi điện yêu cầu được trợ giúp sơ tán.

Nga quyết san phẳng Vovchansk, Ukraine sơ tán dân khẩn cấp

Một cảnh sát nói với Kyiv Independent, kể từ khi cuộc tấn công bắt đầu, hàng trăm người sót lại ở Vovchansk được sơ tán mỗi ngày. Dân số trước xung đột là khoảng 17.000 người. Tính đến chiều 12/5, theo Thống đốc vùng Kharkov Oleh Syniehubov, chỉ còn khoảng 500 người ở lại.

Giữa cảnh thành phố bị tàn phá nặng nề, một số cư dân vẫn bất chấp, kiên quyết bám trụ vì gắn bó với nhà cửa và tài sản của họ. 

Chiếc xe cảnh sát rẽ vào một con phố gồm những nhà dân bình thường nằm ngoài trung tâm. Một người đàn ông mập mạp, tóc xoăn đi lang thang vô định trên đường. Tay, mặt và quần áo của anh ta lấm lem muội than, cổ tay được băng bó sơ cứu. Đó là Serhii Kotsar - 65 tuổi - công nhân ngành đường sắt nghỉ hưu. Ông gần như chẳng còn gì để lưu luyến. 

Ngôi nhà phía sau lưng - nơi ông sinh ra và lớn lên - bị trúng nguyên một quả bom lượn của Nga vào khoảng 2 giờ chiều. Khói vẫn bốc lên từ đống đổ nát, bên trong chẳng còn gì ngoài những thứ bị chôn vùi hoặc cháy đến mức không thể nhận ra.

Nhìn những bức tường xiêu vẹo cuối cùng của ngôi nhà cũ, ông nói "Đây là nơi tôi đang ở cùng vợ", rồi quay người chỉ về phía những đống đổ nát còn lại, rơm rớm, "chúng tôi vừa ăn trưa xong".

Vợ ông bị thương nặng ở đầu và ngực, được sơ tán khẩn cấp đến bệnh viện ở Kharkov, nhưng bất chấp tất cả, Kotsar vẫn chọn ở lại.

Trong một căn lều ọp ẹp phía sau ngôi nhà, bị cháy sém và run rẩy, tiết lộ những gì sót lại. Đàn dê của Kotsar gồm ba con lớn và hai con nhỏ, kêu lên khi ông nhẹ nhàng vuốt ve đầu chúng. Bên cạnh đó, một con mèo vằn nhỏ, bị bỏng nặng nhưng vẫn sống sót, kêu meo meo yếu ớt.

"Tôi không thể tự tay tiễn chúng được", ông nói, cố nén nước mắt.

"Tất nhiên chúng tôi đã nghĩ đến việc Nga lần thứ hai kiểm soát khu định cư, nhưng chúng tôi không còn nơi nào để đi. Chúng tôi đều là người về hưu, chỉ có vài đồng lẻ".

Tiếp đó, Oksana, người hàng xóm 48 tuổi, đang đạp xe đến, bà cố gắng thuyết phục Kotsar đi đoàn tụ với vợ.

"Ông ấy không có giấy tờ tùy thân hay gì cả, ông ấy cần phải rời đi nhưng không muốn", bà nói với Kyiv Independent.

Bà làm việc không biết mệt mỏi để phối hợp viện trợ cho cư dân, nhưng bản thân mình cũng từ chối sơ tán.

Cuộc trò chuyện của chúng tôi bị gián đoạn bởi tiếng bom lượn ập đến, Oksana rạp người xuống sau gốc cây và lật mũ trùm đầu lên phía trước. Nếu bom rơi trúng bất cứ đâu gần đó, thì cả hai cũng không có nhiều cơ hội sống sót.

Trong nửa giờ tiếp theo, cảnh sát trưởng Kharkivskyi và cấp phó kiểm tra thêm một vài con phố nữa, nhưng không cư dân nào chịu sơ tán. Một lý do thường được người dân Vovchansk đưa ra để không rời đi là nhu cầu giúp đỡ những người hàng xóm.

Olha Khodaiko - một người dân đang đưa sạc dự phòng cho một gia đình bên cạnh - nói với giọng nhỏ nhẹ, cố kìm nước mắt: "Tôi có chó, mèo, chim, rồi cả hàng xóm nữa... Tôi sẽ không bỏ rơi họ".

"Nếu tôi cần thiết ở đây, xin Chúa hãy che chở, còn nếu số phận đưa đẩy mình phải ra đi, thì xin Chúa hãy nhẹ nhàng. Chỉ mong đừng phải chịu đau đớn", bà nói. 

Cuối cùng, đội cảnh sát cũng đến được một địa chỉ có người dân đồng ý di tản. Ông Oleksandr, 65 tuổi, đã chuẩn bị sẵn hành lý và đang gõ cửa nhà hàng xóm lần cuối để thuyết phục họ đi cùng mình nhưng không thành. 

Ông đứng trước ngôi nhà gạch khang trang của mình, tự làm ba dấu thánh trên ngực rồi bật khóc trong lời tạm biệt cuối cùng.

Lời chia tay của ông Oleksandr bị gián đoạn bởi một đợt tấn công bom lượn khác: đây là loạt bom thứ năm, mỗi loạt gồm ba quả, được thả xuống thành phố chỉ trong vòng chưa đầy hai giờ. Lập tức, các cảnh sát đưa ông lên xe và phóng ra khỏi thành phố.

Sĩ quan Kharkivskyi nói: "Lần trước, quân đội Nga ập vào êm ru, hầu hết người dân thậm chí còn chẳng hay biết gì. Đến trưa thì họ đã xâm nhập tới ngoại ô Kharkov. Đến lần này, khi tiến vào, có thể họ sẽ san bằng tất cả trước. Sẽ chẳng còn gì sót lại ở đây".

Sau đó, cảnh sát trưởng Oleksii Kharkivskyi thông báo với Kyiv Independent rằng Serhii Kotsar đã được sơ tán. Đáng tiếc, những con vật của ông ấy đành phải được thả ra để chúng tự tìm cách sống sót.