Nga ngừng bán than, Ukraine đối mặt mùa Đông "tê cóng"

Thông tin được Bộ trưởng năng lượng và công nghiệp than Ukraine xác nhận với báo giới hôm 24/11, sau khi tin đồn về việc ngừng xuất khẩu than của Nga được báo giới lan truyền.

Ukraine đang đối diện tình trạng thiếu than để phát điện và sưởi ấm 

“Theo như thông tin tôi có được từ DTEK và Centrenergo, các công ty của Nga đã ngừng xuất khẩu than sang Ukraine”, Bộ trưởng Yury Prodan trả lời tờ Ukrainskaya Pravda. “Tôi không biết lí do vì sao nhưng có thể khẳng định nó không xuất phát từ khía cạnh kinh tế. Cả DTEK và Centrenergo đều trả tiền mua than đúng hạn”. 

Ông Prodan cho biết hoạt động xuất khẩu than đã bị ngừng từ tối 21/11 và không rõ khi nào mới được nối lại. 

Trước đó công ty năng lượng DTEK của Ukraine cũng xác nhận việc cung cấp than từ phía đối tác Nga đã bị dừng mà không hề được báo trước. 

“DTEK xác nhận việc cung cấp than theo hợp đồng của chúng tôi với phía đối tác Kuzbass đã bị ngừng từ tối 21/11. Công ty không nhận được thông báo chính thức nào về sự trì hoãn này. Hiện chúng tôi đang cố gắng làm rõ tình hình”, thông cáo báo chí của công ty trên cho biết. 

Chỉ tính riêng từ tháng 8 đến nay, công ty trên đã nhập khoảng 1,3 triệu tấn than để phục vụ hoạt động cung cấp nhiệt sưởi ấm. “Than nhập khẩu được sử dụng tại các trạm cấp nhiệt của DTEK, sử dụng than antraxit.  

Ukraine đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn cung loại than này do không thể sử dụng các kho than dự trữ của chúng tôi tại các vùng Luhansk và Donetsk hiện không do Ukraine kiểm soát. Chúng tôi hy vọng tình hình sẽ sớm sáng tỏ và hoạt động cung ứng được nối lại như cũ”, DTEK cho biết. 

“Dấu hiệu rất nguy hiểm”

Theo nhận định của các chuyên gia, việc bị ngừng cung cấp than trong khi mùa Đông đã cận kề sẽ khiến Ukraine thiếu hụt năng lượng nghiêm trọng. 

“Đây là một dấu hiệu rất nguy hiểm. Nếu chúng tôi không nhận được than từ Nga, chúng tôi khó có thể tìm ra nguồn thay thế”, Dmitry Marunich, đồng chủ tịch của Quỹ chiến lược năng lượng Ukraine phát biểu với kênh truyền hình 112 Ukraine. 

“Chúng tôi đơn giản là không có thời gian và tiền bạc để ký các hợp đồng than với các nhà cung cấp tại các nước khác. Chúng ta không thể để điều đó diễn ra. Nó sẽ châm ngòi cho sự thiếu hụt nguồn cung điện nghiêm trọng và việc cắt điện luân phiên là không thể tránh khỏi”.

Hồi đầu tháng này, Ukraine đã tìm cách nhập khẩu 1 triệu tấn than từ Nam Phi, thông qua một công ty niêm yết trên sàn chứng khoán London. Tuy nhiên thương vụ đã đổ bể khi Kiev không thể thanh toán đúng hạn dù lô hàng đầu tiên, gồm 250.000 tấn than được vận chuyển suốt chặng đường 10.000 km tới Ukraine, hãng thông tấn Nga TASS cho biết. 

Steel Mont Trading Ltd, công ty đã đứng ra thu mua than cho Ukraine, sau đó quyết định ngừng thực hiện những đợt giao hàng tiếp theo để tránh bị tổn hại danh tiếng.

Thương vụ này thậm chí còn bị cơ quan công tố Ukraine điều tra hình sự, sau khi sự minh bạch của nó bị đặt dấu hỏi. Văn phòng Tổng công tố Ukraine quyết định điều tra nghi án biển thủ công quỹ đối với một cơ quan của Bộ năng lượng và công nghiệp than nước này. 

Bộ trưởng Yuriy Prodan và lãnh đạo của công ty Ukrinterenergo đã bị triệu tập tới văn phòng Tổng công tố để thẩm vấn. Tình thế buộc phía đối tác Nam Phi phải công khai toàn bộ chi tiết của bản hợp đồng mua bán than đã ký giữa hai bên để tránh bị mất uy tín. 

Không còn nguồn cung nào khác ngoài Nga

Trong khi đó, người hàng xóm Ba Lan của Ukraine cũng từ chối bán than cho nước này. Bộ trưởng kinh tế Ba Lan Janusz Piechoczinski phát biểu trước báo giới rằng Kiev muốn có than của Ba Lan mà không phải trả đồng nào. 

Sau khi hợp đồng với phía Nam Phi đổ vỡ, ông Prodan đã phải thừa nhận trong một cuộc họp nội các rằng: “tình hình cung cấp than đang thực sự nguy hiểm, và đất nước sẽ đối mặt nhiều khó khăn để vượt qua mùa Thu và mùa Đông này”.  

Ông cũng cho biết thêm Kiev không có lựa chọn nào khác ngoài việc mua than phục vụ phát điện từ Nga hoặc từ phe ly khai tại nước Cộng hòa nhân dân Donetsk tự xưng. Than từ khu vực Donbass hoặc Nga có giá rẻ hơn than mua từ Nam Phi tới 30%, chỉ khoảng 86 USD/tấn. 

Trong khi đó các lãnh đạo của nước Cộng hòa nhân dân Donetsk tự xưng đã bác bỏ mọi khả năng cung cấp than cho Ukraine, chừng nào các hành động hiếu chiến vẫn tiếp diễn. Bên cạnh đó Kiev từ nhiều tháng qua cũng đã không trả lương cho các công nhân mỏ và còn phong tỏa tài khoản ngân hàng của các công ty khai mỏ tại đây. 

Trước khi cuộc khủng hoảng hiện nay diễn ra, Ukraine còn là nhà cung cấp than lớn thứ 3 cho châu Âu. Trong năm 2013, riêng vùng Donbass đã sản xuất được tới 83.600 tấn than. Tuy nhiên các cuộc giao tranh sau đó đã khiến hoạt động sản xuất của 145 mỏ than đình trệ. 

“Vấn đề trong việc cung cấp than cho Ukraine giống hệt như quan hệ giữa Kiev và nhà cung cấp khí đốt Gazprom của Nga”, Vladimir Averchev, cố vấn của giám đốc trung tâm chiến lược của chính phủ Nga cho biết.  

“Giới chức Kiev muốn có năng lượng ngay lập tức nhưng chỉ thích trả tiền sau, hoặc không phải trả đồng nào. Sau khi nhận được lô than đầu tiên từ Nam Phi, họ lập tức đòi giao lô tiếp theo. Tại Nam Phi họ đã được trả lời rằng: “Thôi nào, các ông còn chưa thanh toán cho lô đầu tiên cơ mà”. Việc cung cấp sẽ bị hủy bỏ”.