Mưu đồ của Trung Quốc ở biển Đông

Nhìn lại “bàn cờ lớn” 27 năm qua

Nếu thử nối lần lượt các địa điểm mà TQ hiện đang chiếm đóng trái phép trên quần đảo Trường Sa, dễ dàng thấy TQ đang dàn một thế trận bao vây và chia cắt toàn bộ khu trung tâm của quần đảo, với mỗi đảo nhân tạo sẽ là một điểm chốt để nhanh chóng triển khai lực lượng tiếp ứng khi có “vấn đề” xảy ra.

PGS-TS Alexander Vuving, thuộc Trung tâm Nghiên cứu an ninh châu Á-Thái Bình Dương (Mỹ), nhận định trên trang National Interest rằng TQ đang tăng cường kiểm soát các điểm chiến lược, rồi biến những điểm chiến lược này thành các điểm kiểm soát đủ mạnh để khống chế toàn bộ khu vực.

Theo ông Vuving, nếu đặt trên bản đồ thì Đá Chữ Thập, Vành Khăn, Hoàng Nham và đảo Phú Lâm (thuộc Hoàng Sa) sẽ tạo thành một tứ giác với bán kính 250 hải lý, đủ sức khống chế hoàn toàn biển Đông vốn được cho là “yết hầu của các tuyến đường hàng hải quốc tế”.

Trả lời phỏng vấn của tạp chí Wall Street Journal (Mỹ), ông James Hardy, biên tập viên mảng châu Á-Thái Bình Dương của tuần san quốc phòng IHS Jane’s (Anh), việc xây dựng các đảo nhân tạo của TQ trên biển Đông là “một chiến dịch được lên kế hoạch kỹ lưỡng, có phương pháp cụ thể nhằm tạo nên một chuỗi các pháo đài có cả sức mạnh hải quân lẫn không quân, cắt ngang vùng trung tâm của quần đảo Trường Sa”. Các cơ sở mới này sẽ đóng vai trò như các trạm tiếp nhiên liệu và hậu cần cho hải quân và không quân TQ tuần tra khắp khu vực.

Nhiều chuyên gia, trong đó có bà Mira Rapp-Hooper, Giám đốc Trung tâm Sáng kiến minh bạch châu Á, chuyên gia tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế, nhận định những hòn đảo nhân tạo mới có thể hỗ trợ Bắc Kinh trong nhiều trường hợp, bao gồm cả tuyên bố thiết lập vùng nhận dạng phòng không thứ hai ở biển Đông (ADIZ), tạo áp lực lên tất cả nước láng giềng.

Gạc Ma: Nút thắt “mặt tiền” Trường Sa

Theo một chuyên gia nghiên cứu biển Đông, khi TQ tấn công Việt Nam thực hiện âm mưu thống lĩnh quyền hiện diện ở quần đảo Trường Sa năm 1988, chính quyền Bắc Kinh ưu tiên cho tiêu chí “chất lượng” hơn là “số lượng” - tức chiếm các vị trí trọng điểm thay vì chiếm càng nhiều bãi đá càng tốt. Theo đó, Gạc Ma là một trong sáu bãi đá do Bắc Kinh chiếm giữ có vị trí chiến lược quan trọng nhất trên quần đảo Trường Sa.

Cụ thể, đá Gạc Ma (cùng với đá Su Bi, đá Ga Ven và đá Châu Viên) nằm ở rìa của bốn nhóm đảo khác nhau, tạo nên “bốn mặt tiền” của một vùng biển rộng lớn cùng các tuyến đường biển quan trọng đi vào các nhóm đảo. Đặc biệt, Gạc Ma là nút thắt quyết định của cả cụm đảo Sinh Tồn và cụm đảo phía Bắc (Song Tử); nằm án ngữ trên các tuyến hải trình ra Trường Sa và đi qua khu vực biển Đông, lại khá gần với bờ biển Việt Nam (chỉ khoảng 250 km về phía đông).

Gạc Ma và nhất là đá Châu Viên rất gần với khu vực bãi Tư Chính - Vũng Mây và khu vực các nhà giàn DK 1 của Việt Nam - nơi có những tiềm năng to lớn về dầu khí và tài nguyên khoáng sản. Một khi hoàn thành, những căn cứ này đủ lớn để bố trí các lực lượng tấn công mạnh. Điều này cũng sẽ giúp TQ khắc phục được những điểm yếu trước đây như tham vọng lớn nhưng bố trí lực lượng không phù hợp, cải thiện về căn bản khâu tiếp liệu, vận tải, phối hợp tác chiến không biển... TQ sẽ nâng cao đáng kể khả năng kiểm soát cả trên không, trên biển và dưới mặt nước.

Nhìn một cách tổng thể, nếu Gạc Ma thực sự thành căn cứ quân sự trên biển, chính quyền TQ hoàn toàn dễ dàng “với tay” đến các địa điểm khác trên quần đảo Trường Sa với sự hỗ trợ đắc lực của đường băng vừa mới hoàn thành tại đảo Phú Lâm ở Hoàng Sa cùng một số bãi đá khác đang trong tiến trình được xây dựng, hoàn thành.

Một kịch bản “đẹp” của Bắc Kinh

Quan sát hành động chiếm giữ và xây đảo nhân tạo tại các bãi đá ngầm ở Trường Sa của TQ, vị chuyên gia trên cho rằng việc xây đảo nhân tạo và các tuyên bố chủ quyền bất chấp luật quốc tế là bề nổi. Còn giá trị cốt lõi - phần chìm của “tảng băng” chính là ba yếu tố quan hệ hữu cơ: i) Tính chính danh; ii) Tính can dự - phòng thủ; iii) Yếu tố kinh tế-chính trị trong dài hạn.

Một là, Gạc Ma hay bất kỳ bãi đá nào cũng là cơ sở để Bắc Kinh tuyên bố tính chính danh - tức có quan hệ trực tiếp đối với khoảng 80% diện tích biển Đông. Bãi đá ngầm sẽ trở nên “nguy hiểm” khi bàn tay Bắc Kinh từng bước biến thành đảo nhân tạo với cơ sở, hạ tầng chính trị, quân sự, dân sự được đưa vào hoạt động như một vùng lãnh thổ thực sự của TQ.