Lương bổng của các nguyên thủ quốc gia

Thực ra chế độ lương bổng với các vị tổng thống hay thủ tướng chính phủ mỗi nước một khác và khoảng cách đó nhiều khi rất lớn. Hơn nữa vấn đề lương bổng là chuyện tế nhị, vì thế đôi khi ít nhiều không minh bạch, rõ ràng. Tuy nhiên có thể khẳng định, dù lương của các nguyên thủ có cao đến đâu cũng không thể bằng thu nhập của những nhà quản trị kinh doanh hàng đầu. Dưới đây là tiết lộ của báo Frankfurt toàn cảnh về lương bổng của một số tổng thống hoặc thủ tưởng một số quốc gia .

Tổng thống Pháp: Các lâu đài và tiền tiêu vặt

Những chuyến đi nghỉ mát của tân tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy rất dễ thành chuyện để thiên hạ đàm tiếu. Chuyến đi du thuyền dài ngày của ông và gia đình ở vùng biển Malta hồi tháng năm là theo lời mời của nhà doanh nghiệp Vincent Bolloré. Mới đây ông và gia đình lại có chuyến đi nghỉ ở New Hampshire (Mỹ) tiền thuê ngôi nhà nghỉ này một tuần hết 30.000 USD. Lần này ông cũng được một người bạn mời đi nghỉ, tuy nhiên ông Sarkozy không tiết lộ “ông bạn vàng” đó là ai.

Ông René Dosière, nghị sỹ đảng xã hội Pháp từ lâu đã tiến hành điều tra, tính toán về lương bổng và các khoản chi trả dành cho tổng thống Pháp và điện Elysée. Ông nổi tiếng là “chuyên gia” về vấn đề này và là tác giả cuốn sách mang tựa đề “Đồng tiền ẩn của điện Elysée”. Sau khi dư luận dị nghị về mấy chuyến đi nghỉ của  tổng thống Sarkozy thì ông nghị Dosière đã làm một con tính như sau: tiền lương chính thức của tổng thống Pháp hàng tháng là 9.000 USD. Như vậy có nghĩa là để có được chuyến đi nghỉ ở Mỹ vừa qua, nếu kể cả tiền vé máy bay thì tiền lương cả năm của ông Sarkozy cũng không đủ chi trả.

Thực ra tiền lương tổng thống Pháp tương đối thấp và thấp hơn rất nhiều so với lương một vị thủ tướng. Nhưng điều đó không nói lên điều gì vì tổng thống có nhiều khoản được hưởng miễn phí mà thủ tướng không có. Đầu tiên phải nói đến là tổng thống được xử dụng điện Elysée, điều này có nghĩa là bao gồm cả tiền ăn uống và xử dụng những chiếc máy bay thuộc biên chế của điện Elysée (trong đó có hai Airbus A319).  Ngoài ra còn hai toà biệt thự làm nhà ở và lâu đài Rambouillet.

Tổng thống còn có quỹ đặc biệt dành cho “chi phí cá nhân”, quỹ này là một phần thuộc ngân sách hàng năm của điện Elyseé. Quốc hội Pháp quyết định về khoản ngân sách này - trong khi đó mức lương lại do bản thân tổng thống tự quyết.

Dưới thời tổng thống Jacques Chirac, người khá nổi tiếng về việc chi tiêu phóng khoáng, ngân sách của điện Elysée trong khoảng thời gian từ 1995-2005  đã tăng gấp năm lần lên 43,3 triệu USD. Nhưng theo nghị sỹ Dosière thì con số thực ít nhất cũng lên tới 104 triệu USD vì một số khoản chi lại được phân bổ cho các bộ gánh chịu.

Ông Chirac giải thích sở dĩ ngân sách của điện Elysée trong thời kỳ ông làm tổng thống tăng vì đây cũng là thời kỳ tiến hành cải cách tài chính và đã có “một số quỹ không chính thức” bị đưa vào ngân sách của phủ tổng thống.

Tổng thống Mỹ Bush

So với các công chức khác ở Mỹ thì lương tổng thống cao hơn rõ rệt. Tổng thống thứ 43 của Mỹ, George Bush, có mức lương một năm là 400.000 USD. Ngoài ra ông còn có một tài khoản tổn phí là 50.000 USD, ngân sách dành cho việc đi lại là 100.000 USD và 19.000 USD dành cho các vấn đề xã hội. Lần tăng lương cuối cùng đã được Hạ viện và tổng thống Bill Clinton thông qua năm 1999. Tuy nhiên quyết định tăng lương chỉ có hiệu lực khi ông Bush lên nắm quyền vào năm 2001 vì theo hiến pháp Mỹ thì không được phép tăng lương cho tổng thống giữa nhiệm kỳ. Vì thế hồi đó mức lương hàng năm của tổng thống Bill Clinton chỉ là 200.000 USD cộng với các khoản phí khác.

Cho đến nay ở Mỹ không có các vụ bê bối về chuyện đi lại, nghỉ ngơi của các tổng thống do các nhà doanh nghiệp hay tư nhân đài thọ. Một phần cũng do các quy định về chế độ bảo đảm an ninh đối với tổng thống Mỹ rất chặt chẽ. Thí dụ tổng thống phải xử dụng máy bay, trực thăng hoặc xe ô tô riêng của mình.

Ngoài ra cũng cần nói rõ các khoản thu nhập của ông Bush đều hết sức công khai. Hàng năm Nhà Trắng phải công bố về thuế liên quan đến tổng thống và vợ ông. Năm ngoái khoản khoản thu nhập chịu thuế của vợ chồng tổng thống Bush là 642.905 USD và khoản đóng thuế thu nhập của hai người lên đến 186.378 USD. Bên cạnh tiền lương tổng thống ông bà Bush còn có thu nhập từ khoản vốn riêng của họ.

Từ thông báo thuế người ta cũng biết năm ngoái ông Bush và vợ đã chi 78.100 USD cho các quỹ từ thiện và cho nhà thờ. Lực lượng cứu hoả tình nguyện ở quê ông Bush cũng như quỹ hỗ trợ binh sỹ “Yellow Ribbon Support Center” cũng nhận  được sự ủng hộ của  ông Bush và vợ. Nếu tính theo sức mua thì lương tổng thống Bush hiện nay không thuộc diện cao nhất. Tổng thống Mỹ đầu tiên, George Washington, có thu nhập cao hơn. Lương của ông Washington năm 1789 là 25.000 USD, nếu quy ra thời điểm hiện nay thì khoản tiền này tương này đương 566.000 USD.

Thủ tướng Đức Angela Merkel

Bà thủ tướng Đức Merkel lĩnh lương tháng là 31.000 USD. Thu nhập của bà Angela Merkel gồm hai nguồn, một là lương thủ tướng còn nguồn thứ hai là tiền  thù lao cho nghị sỹ quốc hội.

Lương cơ bản của thủ tướng Đức là 21.500 USD, nếu đã kết hôn và không có con. Bà Merkel còn nhận được một khoản tiền “tiếp tân”. Vì đã có lương thủ tướng nên bà Merkel chỉ được nhận một nửa khoản thù lao nghị sỹ quốc hội và được miễn thuế đối với khoản này. Bà Merkel còn là chủ tịch đảng CDU, nhưng bà không có lương cho chức vụ này.

Thủ tướng Đức có quyền hưởng nhà công vụ nhưng phải chịu thuế tính theo giá trị ngôi nhà. Vì thế cựu thủ tướng Gerhard Schröder từ chối không nhận toà biệt thự sang trọng, đắt tiền  tại thủ đô Berlin mà chỉ ở trong một căn hộ bình thường trong phủ thủ tướng. Chỗ ở chính của ông vẫn đăng ký tại Hannover. Bà Angela Merkel sau khi trúng cử thủ tướng vẫn ở trong căn hộ cũ của mình ở khu Berlin Mitte.

Thu nhập của tổng thống Đức là 289.000 USD một năm. Khoản tiền lương này thủ tướng và tổng thống hoàn toàn tự do xử dụng cho các nhân. Song nếu hai vị đó mời tổng thống Pháp tới dự tiệc thì sẽ chi  tiền từ một quỹ khác cho bữa tiệc này. Tổng thống và thủ tướng phải tự chi tiền mua sắm quần áo, tuy nhiên họ được quyền gọi thợ may vào đo tại nhà mà không phải thêm trả tiền. Người ta vẫn thấy bà Merkel tự đi mua rau, quảtại cửa hàng trong nhà ga Friedrichstraße .

Thủ tướng Italia Romano Prodi

Hiện nay cử tri Italia không còn thắc mắc về chuyện lương bổng chính thức đối với thủ tướng Romano Prodi. Lương của ông cùng với thù lao nghị sỹ hàng tháng là 25.700 USD. Nhưng cử tri Italia không hài lòng về việc trả tiền thù lao cho các nghị sỹ quốc hội. Người ta bất bình về việc ngay đến ông “chủ tịch” nghị viện địa phương cũng đã được hưởng một khoản thù lao lên tới 5.200 USD một tháng và còn có cả một lái xe riêng.  Chuyện nhà ở của tổng thống Italia cũng là vấn đề bị  người dân Italia phàn nàn, chê trách rất nhiều.

Phần lớn các tổng thống Italia vào thời điểm trúng cử đều là những bậc cao niên và đã hết thời thăng quan tiến chức. Vị trí tổng thống ở Italia ít nhiều mang tính lễ nghi. Tổng thống đương nhiệm Giorgio Napolitano khi được bầu đã sang tuổi 81 và ông sẽ tại vị 7 năm. Người tiền nhiệm của ông là Carlo Azeglio Ciampi, khi trúng cử cũng đã 78  và vị tiền nhiệm của ông Oscar Luigi Scalfaro khi rời ghế tổng thống cũng ở tuổi 80. Vì thế chuyện lương bổng với các tổng thống Italia chỉ là “chuyện  vặt”. Tổng thống Scalfaro  thậm chí còn đề nghị kể từ ông trở đi nên thực hiện chế độ thuế đối với lương tổng thống như mọi quan chức khác. Nếu đề nghị này được chấp nhận có nghĩa  tiền lương của các cụ sẽ bị giảm một phần ba.

Tổng thống Italia có ba trụ sở với nhóm nhân viên phục vụ mang tên “Presidenza della Repubblica” vì thế ngoài tiền lương của bản thân tổng thống, chi phí cho chiếc ghế tổng thống rất lớn. Dư luận càng không hài lòng khi ngân sách cho vấn đề này không buộc phải công khai. Tổng thống chỉ cần đăng ký với bộ trưởng tài chính về khoản tiền cần tiêu trong năm tới là bao nhiêu thì bộ sẽ rót tiền. Nhưng khoản tiền này được chi tiêu như thế nào thì được coi  là “bí mật quốc gia”. Thí dụ gần đây nhất ngân sách phủ tổng thống là 304 triệu USD. Đấy là chưa kể tiền lương cho lực lượng 1.086 hiến binh, vệ sỹ cũng như cảnh sát tài chính  chuyển biên chế sang phủ tổng thống. Theo số liệu chính thức bộ máy  làm việc ở phủ tổng thống gồm 987 quan chức, thường có mức lương và các khoản phụ cấp khá cao.

Trong cuộc sống riêng tư các vị tổng thống Italia thường tỏ ra giản dị, tiết kiệm. Tổng thống Ciampi thích chụp ảnh  ngôi nhà riêng khá bình dân của mình ở gần Santa Severa ngoại ô Roma, hoặc chụp cảnh ông đi xe đạp hay chèo thuyền như một người dân bình thường. Nhưng khi làm nhiệm vụ đại diện cho quốc gia  thì các tổng thống Italia không bao giờ biết tiết kiệm là gì. 

Thủ tướng Anh Gordon Brown

Cũng như tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy thích đi nghỉ mát bằng… tiền người khác, cựu thủ tướng Anh Tony Blair cũng không ít lần bị tai tiếng về chuyện này. Gia đình nhà ông Blair gồm năm người luôn thích đi nghỉ với các nhân vật có tên tuổi. Người Anh không hài lòng khi thấy cả nhà thủ tướng của họ đi nghỉ trong toà biệt thự của cựu thủ tướng Italia Silvio Berlusconi ở Sardini. Ông Blair cũng nhiều năm là thượng khách tại toà biệt thự của ngôi sao nhạc Pop Cliff Richard. Mùa đông vừa rồi ông Blair cũng có chuyến nghỉ đông một tuần ở toà biệt thự sang trong của  ca sỹ nổi tiếng Robin Gibb ở Florida. Đúng ra chuyến đi nghỉ này được giữ kín để tránh bị dị nghị nhưng tiếc rằng chiếc máy bay chở ông Blair lại gặp trục trặc ở Miami khi chạy ra khỏi đường băng vì thế chuyện kín bị tiết lộ.

Khu biệt thự này trị giá 8 triệu USD, tiền nghỉ một tuần ở đây  là  90.000 USD. Khi giới báo chí đặt vấn đề thì Downing Street nhấn mạnh “đây là một hoạt động mang tính cá nhân”. Ông Blair là người thích gần gũi với những nhân vật nổi tiếng, tính cách này ngược lại với đương kim thủ tướng  Gordon Brown.

Tiền lương của thủ tướng Anh không tồi chút nào. Lương ông Brown là 380.000 USD. Bên cạnh  Downing Street thủ tướng còn có một cơ sở làm việc ở nông thôn Chequers Court ở Buckinghamshire. Người Anh cho rằng lương thủ tướng của họ hơi bèo. Hãng Hay Group đã tính toán và nhận thấy thông thường lương các vị lãnh đạo quốc gia bằng từ 10 đến 20% lương của các nhà lãnh đạo doanh nghiệp ở nước họ. Nhưng do lương trong các doanh nghiệp kinh tế tư nhân ở Anh tăng rất nhanh trong thời gian qua nên lương của thủ tướng Anh cao lắm chỉ bằng 10% lương bình quân các nhà lãnh đạo doanh nghiệp ở Anh.

Việt Phương

Theo F.A.Z.