Liên minh nguy hiểm giữa Boko Haram và IS

Trong đoạn ghi âm công bố ngày 7/3 trên một tài khoản mạng xã hội Twitter, thủ lĩnh của nhóm phiến quân Hồi giáo cực đoan Boko Haram là Abubakar Shekau đã tuyên bố trung thành với Giáo chủ Hồi giáo Ibrahim Ibn Awad Ibn Ibrahim al-Husseini al-Qurashi đồng thời sử dụng tên gọi chính xác và đầy đủ của thủ lĩnh IS, vốn thường được gọi là Abu Bakr al-Baghdadi.

Liên minh này thực sự không hề gây bất ngờ. Sự tàn bạo của tổ chức thánh chiến đang chiếm đóng vùng lãnh thổ rộng lớn tại Iraq và Syria hấp dẫn đến mức mê hoặc nhóm phiến quân Boko Haram là điều tất yếu. Vào tháng 8/2014, Abubakar Shekau đã tuyên bố thành lập một triều đại trên các vùng đất do các tay súng Boko Haram kiểm soát. Nếu quyết định này được ghi vào lịch sử Nigeria đồng thời làm nhớ tới triều đại Sokoto đã trị vì tại đây vào thế kỷ XIX, thì nó thực sự được lấy cảm hứng từ một triều đại ra đời trước đó 3 tháng, do lực lượng IS thành lập trên một khu vực địa lý rộng lớn có tên gọi là Lưỡng Hà (Mesopotamia) được biết tới như "cái nôi của văn minh nhân loại".

Từ nhiều tháng qua, Boko Haram đã đăng tải lên mạng các đoạn băng về cảnh sát hại, giết chóc dã man, tàn bạo. Đây cũng là sự sao chép hình thức tuyên truyền của IS. Lúc đầu, các đoạn băng còn dè dặt, thể hiện sự thiếu chuyên nghiệp. Nhưng càng ngày, các đoạn phim càng được dựng một cách chuyên nghiệp, có cảm tưởng như chúng giống hoàn toàn với cách mà tổ chức IS tuyên truyền. Các chuyên gia đã nhận thấy dấu hiệu của sự xích lại gần nhau giữa hai tổ chức. Việc thông báo sự liên kết chỉ là xác nhận một thực tế.

Boko Haram được lợi rất nhiều trong cuộc liên minh này mặc dù lúc đầu sẽ ít có sự thay đổi. Vốn có xuất phát điểm là nhóm phiến quân địa phương trên lãnh thổ Nigeria, vào thời điểm mới ra đời, Boko Haram khá cô lập mặc dù vẫn có những mối liên hệ với các phong trào Hồi giáo tại khu vực Sahel nhằm thực hiện các chuyến buôn lậu vũ khí từ Libya về. Nếu như phần lớn các thiết bị quân sự đã bị mất về tay của quân chính phủ Nigeria, đặc biệt là các vũ khí hạng nặng như xe tăng thì nhóm phiến quân cũng đã thiết lập được các mạng lưới để cung cấp vũ khí và quân trang cho mình tại Libya và các khu vực xa hơn.

Lực lượng tình báo Cameroon nhận định rằng các xe bán tải hiệu Toyota dùng để chở vũ khí đã được mua tại Dubai và chuyển về miền Bắc Nigeria đi qua lãnh thổ Libya và Niger. Việc bắt tay với IS vốn có một chi nhánh tại Libya sẽ tạo thêm thuận lợi cho Boko Haram trong việc mua vũ khí này. Nhóm phiến quân có nguồn gốc Nigeria cũng hy vọng rằng tổ chức Nhà nước Hồi giáo sẽ trang bị cho họ hệ tư tưởng và giúp họ xác định rõ các mục tiêu, đây là những yếu tố mà hiện họ đang thiếu.

Đặc biệt, sự liên kết này diễn ra vào thời điểm Boko Haram dường như đang gặp khó khăn về mặt quân sự. Các đợt tấn công của quân đội Nigeria được hỗ trợ bởi một liên minh bao gồm các nước láng giềng như Tchad, Niger và Cameroon đã làm cho vùng đất mà nhóm phiến quân kiểm soát bị thu hẹp lại. Ngày 8/3 vừa qua, quân đội Tchad và Niger đã mở một mặt trận mới từ Diffa, trên đất của Niger. Phong trào này lại càng mất đi nhiều tay súng và buộc phải ráo riết tuyển mộ chiến binh.

Ngoài ra, gắn mác IS sẽ làm tăng sức hấp dẫn và sự nổi tiếng của tổ chức đối với những người đang khát khao được tham gia phong trào thánh chiến. Các thông điệp trước đây của Abubakar Shekau thường được phát bằng tiếng Arập nay được dịch ra tiếng Anh và tiếng Pháp nhằm thu hút các chiến binh nước ngoài. Song song với việc đó, Boko Haram đã tiến hành biểu dương sức mạnh bằng cách thực hiện 3 vụ đánh bom đẫm máu tại thành phố Maiduguri-thủ đô cũ nằm ở Đông Bắc Nigeria, khiến 58 người thiệt mạng và nhiều người bị thương.

Về phần mình, Nhà nước Hồi giáo IS sẽ có lợi ích không nhỏ khi tiếp nhận Boko Haram. IS sẽ gia tăng sức mạnh, đặc biệt là tại châu Phi. Như vậy, tính đến nay, trên lục địa châu Phi, 4 nhóm chiến binh thánh chiến tại các nước Libya, Ai Cập, Algéria và Nigeria đã tự nhận đứng dưới lá cờ của IS, nhiều hơn bất cứ nơi nào khác.