"Diều hâu Sa mạc" - nỗi kinh hoàng khắp Syria

Bối cảnh ra đời của Lữ đoàn “Diều hâu Sa mạc”

Lữ đoàn “Diều hâu sa mạc” (Desert Hawks Brigade, hay còn gọi là Liwa Suqur al-Sahara) được thành lập năm 2013, khi các tổ chức khủng bố hiện diện ngày càng đông ở khu vực sa mạc rộng lớn của Syria và Iraq, trở thành mối đe dọa lớn với hai quốc gia này.

Lực lượng này được thành lập như một lực lượng an ninh tư nhân để bảo vệ các giếng dầu và khí đốt trong sa mạc Syria khỏi các nhóm khủng bố Jabhat al-Nusra (chi nhánh al-Qaeda ở Syria, sau này đổi tên thành Jabhat Fateh al-Sham, hiện nay là Hayat Tahrir al-Sham) và Nhà nước Hồi giáo (IS).

Trong bối cảnh đó, vào tháng 8/2013, chính phủ Syria đã ban hành Nghị định số 55, cho phép các công ty tư nhân được ký hợp đồng với chính phủ để bảo vệ cơ sở hạ tầng dầu và khí đốt chống lại các cuộc tấn công quân sự của các tổ chức khủng bố.

Thêm vào đó, do hậu quả chiến tranh nên ngân sách quốc phòng eo hẹp, Quân đội Syria không có đủ tiền để trả lương cho các lực lượng quân thường trực nên quân số ngày càng co lại, do hiện tượng trốn lính, đào ngũ và thương vong lớn sau hai năm chiến tranh.

Do đó, Nghị định 55 là một phần trong nỗ lực của chính phủ Syria nhằm tăng cường an ninh cho ngành năng lượng và để bổ sung cho vấn đề nhân lực của quân đội đang ngày càng thiếu thốn. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng cho việc thành lập lữ đoàn “Diều hâu sa mạc” thiện chiến ngày nay.

Vào thời điểm đó, doanh nhân Syria Ayman Jaber đã thành lập Lữ đoàn mang tên “Desert Hawks”. Ông đã giao nhiệm vụ lãnh đạo cho người anh trai của mình là Mohammad Jaber. Cả hai doanh nhân đều có liên hệ rộng rãi trong ngành năng lượng, sắt, thép và bê tông ở Syria.

Phần lớn nguồn tài chính cung cấp cho Desert Hawks đến từ Ayman Jaber và Bộ dầu mỏ, cùng với Kho dự trữ khoáng sản, cũng như Bộ Quốc phòng Syria. Lực lượng này cũng được coi là một phần của Cơ quan tình báo quân đội Syria, họ chỉ đạo các hoạt động của lữ đoàn thông qua một số chỉ huy chiến trường.

Hiện nay, Lữ đoàn “Diều hâu sa mạc” có quân số vào khoảng 5.000 tay súng, với nòng cốt là các cựu quân nhân và cựu chiến binh và cựu thành viên của các nhóm dân quân tự trị ở khu vực tỉnh Homs và Deir Ezzor.

Địa bàn chiến đấu chủ yếu của họ hiện nay là Latakia và Homs, với 2 căn cứ chủ yếu là một phần của Căn cứ không quân T4 (Tiyas), còn ở kia là ở vùng nông thôn của Jableh (Jabla) của Latakia.

Giai đoạn bán quân sự của Lữ đoàn “Diều hâu Sa mạc”

Trong giai đoạn mới thành lập vào đầu năm 2013, Desert Hawks đảm nhận hai nhiệm vụ chính.

Nhiệm vụ đầu tiên của Lữ đoàn này là chống lại các cuộc tấn công của hai tổ chức khủng bố IS và Jabhat al-Nusra để bảo vệ các giếng dầu ở khu vực sa mạc rộng lớn của Syria, thuộc địa bàn nằm giữa 2 tỉnh Deir Ezzor và thành phố Palmyra của tỉnh Homs.

Vào thời điểm đó, những nhóm khủng bố này đã khởi động hàng chục cuộc tấn công tập trung vào cơ sở hạ tầng dầu khí của Syria nằm trong vùng sa mạc không được sự bảo vệ của Quân đội Syria (SAA), do lực lượng quá mỏng nên đã phải co về cố thủ các thành phố.

Nhiệm vụ thứ hai của Desert Hawks là đảm bảo sự an toàn của các đoàn xe vận tải dầu trong suốt hành trình qua lại giữa các giếng dầu và các cơ sở chế xuất dầu, cũng như đến các điểm tiêu thụ khác nhau trong lãnh thổ Syria và cả các chuyến đi từ Syria đến Iraq và ngược lại.

Ngay cả với việc mất một số giếng dầu ở vùng khác, nền kinh tế Syria vẫn có thể sống sót nhờ hoạt động khai thác và buôn bán dầu mỏ ở khu vực sa mạc. Ngoài ra, sự trợ giúp của Iran cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng năng lượng Syria, kể cả khi các bộ phận khác của nền kinh tế bị tê liệt hoàn toàn.

Vào cuối năm 2013, với sự gia tăng quân số của IS từ khu vực biên giới giáp với Iraq, sức mạnh kinh hoàng của IS ở sa mạc Syria đã gia tăng áp lực theo cấp số nhân đối với Desert Hawks, khiến họ không thể bảo vệ được nhiều mỏ dầu và khí đốt quan trọng của Deir Ezzor.

Ngay từ đầu năm 2014, IS đã phát động một cuộc tấn công then chốt với lực lượng rất mạnh nhằm nỗ lực chiếm giữ tất cả các mỏ dầu và khí đốt của Syria. Tuy nhiên, Lữ đoàn “Diều hâu Sa mạc” đã thành công trong việc bảo vệ và thu hồi hầu hết các giếng đã bị mất trong năm trước.

Các mỏ al-Mahr, Jazal, al-Sha'er và Arak vẫn hoạt động và hiệu quả cho đến cuối năm 2014, khi lực lượng của tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo IS ở Syria đạt đến sức mạnh đỉnh cao của chúng, với việc huy động phần lớn binh lực, từ Iraq đánh tràn sang Syria vào tháng 6/2014.

Sau thành công và kinh nghiệm chiến đấu tích lũy từ những trận đánh mà họ tham gia và với sự can thiệp của Nga, Quân đội Syria đã quyết định mở rộng các nhiệm vụ hoạt động của Desert Hawks, ngoài việc bảo vệ các giếng dầu, họ sẽ hỗ trợ các hoạt động tấn công của SAA.

Bước chuyển mình thành lực lượng quân sự chính quy

Trong các trận đánh ở vùng sa mạc, Desert Hawks chủ yếu sử dụng các đơn vị cơ động, thiên về yếu tố kỹ thuật, với trọng tâm là tốc độ và hỏa lực.

Tuy nhiên, cách tiếp cận này chỉ có lợi cho khả năng tấn công phủ đầu hoặc tập kích, đột phá nhưng không hoàn toàn chiếm được ưu thế trước lực lượng phòng thủ có chiều sâu và đứng chân vững chắc với hỏa lực mạnh. Đồng thời, phương án này cũng đã hạn chế khả năng của họ trong việc giữ vững và củng cố địa bàn đánh chiếm được.

Đây là lý do tại sao Desert Hawks cần phải phối hợp với lực lượng quân đội Syria trong các cuộc hành quân quy mô lớn, nhận được sự hỗ trợ của pháo binh và không quân của họ.

Nga đã bắt đầu một chiến dịch tăng cường vũ khí và đào tạo lại vào đầu năm 2016, để tăng thêm thực lực quân sự cho các lực lượng vũ trang thân chính phủ và tăng cường quân số cho SAA mở rộng phạm vi chiến sự để thu hồi lại các vùng lãnh thổ đã mất vào tay khủng bố và phiến quân đối lập.

Đến đây, một bước ngoặt đã mở ra đối với lực lượng chuyên tác chiến ở sa mạc, cho thấy sự thay đổi về chất của họ, từ lực lượng dân quân bán quân sự tiến dần lên chính quy; đồng thời cũng đánh dấu bước ngoặt trên chiến trường Syria theo hướng có lợi cho quân chính phủ.

Desert Hawks được coi là một trong những lực lượng chiến binh tốt nhất trong cuộc xung đột Syria khi họ vận hành nhiều loại phương tiện chiến đấu khác nhau. Một số trong số chúng được họ tự nâng cấp bằng cách lắp đặt thêm giáp bảo vệ trên xe tải và thêm súng máy 14,5mm hoặc pháo 23mm hay 57 mm.

Các bộ phận hỏa lực của Lữ đoàn “Diều hâu Sa mạc” cũng được trang bị nhiều hệ thống pháo phòng không và tên lửa chống tăng. Desert Hawks là những người đầu tiên sử dụng ATGM Konkurs, là một số những lực lượng có khả năng chống tăng tốt nhất ở Syria, đã chứng minh được giá trị của mình trong các trận đánh ở Latakia.

Liwa Suqur al-Sahara đã nhận được một lượng lớn vũ khí và trang thiết bị tiên tiến của Nga trong suốt năm 2015 và 2016. Các trận đánh trên chiến trường đã cho thấy, ngoài BMP-2, họ đã được cung cấp các xe tăng chiến đấu T72B1 và ​​cả siêu tăng T-90 trong trận đánh ở khu vực thành phố Aleppo.

Desert Hawks cũng sử dụng một số hệ thống tên lửa phóng loạt, chủ yếu là loại pháo phản lực Burkan sản xuất tại địa phương. Họ cũng là lực lượng đầu tiên đã bắt đầu sử dụng máy bay không người lái cỡ nhỏ để thực hiện nhiệm vụ trinh sát trên chiến trường.

Các hoạt động tác chiến của Lữ đoàn “Diều hâu Sa mạc”

Tháng 1/2016, vùng nông thôn ở Latakia đã chứng kiến ​​sự tham gia lần đầu tiên của Desert Hawk trong một hoạt động tác chiến không phải ở sa mạc.

Lực lượng được mệnh danh là “Diều hâu vùng đại sa mạc Syria” đã hỗ trợ các đơn vị hải quân đánh bộ mới được thành lập trong biên chế Lữ 103 Vệ binh Cộng hòa, để đánh chiếm hơn 90% vùng nông thôn phía bắc của Latakia, bao gồm các thành trì của quân đối lập thân Thổ Nhĩ Kỳ ở các thị trấn Salma, Kinsabba và Rabi'ah.

Ngay sau cuộc tấn công của Latakia, Lữ đoàn “Diều hâu Sa mạc” đã chuyển sự tập trung của họ về thành cổ Palmyra vào mùa xuân năm 2016. Trong thời gian chiến dịch tái chiếm Palmyra, nhóm này nhận được sự hỗ trợ tích cực từ Lực lượng Hàng không-vũ trụ và Lực lượng Đặc nhiệm Nga.

Các lực lượng đặc biệt của Desert Hawks là lực lượng đầu tiên tấn công vào thành phố cổ sau hàng tuần chiến đấu khốc liệt với IS ở các khu vực ngoại vi.

Đóng góp quan trọng nhất của Desert Hawks là sự tham gia của họ trong “Chiến dịch Bình minh Chiến thắng” (Operation Dawn of Victory) được mở ra vào năm 2016 để giải phóng toàn bộ thành phố lớn nhất và cũng là thủ đô công nghiệp của Syria là Aleppo.

Desert Hawks đã giúp quân đội Syria đẩy lùi cuộc tấn công của liên quân khủng bố-đối lập Jabhat al-Nusra và Quân đội Syria Tự do (FSA) vào phía tây nam Aleppo và buộc chúng phải rút lui, tạo điều kiện cho Quân đội Syria thực hiện cuộc bao vây quận Ramouseh.

Desert Hawks sau đó đã đẩy lùi nhiều cuộc tấn công của Ahrar al-Sham và cuộc tấn công thứ hai của Jabhat al-Nusra từ phía bắc thành phố. Cuối cùng, các tay súng của Desert Hawks đã đóng một vai trò quan trọng trong việc tấn công các quận còn nằm trong tay phiến quân đối lập ở phía Đông Aleppo, từ hướng Sheikh Lutfi.

Có lẽ thất bại lớn nhất của Desert Hawks là nỗ lực không thành công để đánh chiếm căn cứ không quân Tabqa ở Raqqa hồi tháng 6/2016. Sau khi tiến nhanh vượt qua hơn 30 km đường cao tốc Khanasser-Tabqa, họ đã bị chặn đứng bởi một cuộc tấn công bất ngờ của IS với hàng chục chiếc xe đánh bom cảm tử (VBIEDs) dẫn đến thiệt hại đáng kể trong thiết bị.

Mặc dù, những kinh nghiệm tuyệt vời của các tay súng Desert Hawks đã ngăn chặn các thương vong lớn cho lực lượng họ và các lực lượng quân chính phủ khác, để rút lui với những thiệt hại tối thiểu, nhưng họ đã không thể tiến đến gần căn cứ không quân Tabqa.

Nếu đánh chiếm được căn cứ này hoặc thậm chí chỉ là tiến sát đến khu vực đó, lữ đoàn sẽ giúp Quân đội Syria áp sát Raqqa, để chiếm được lợi thế (trước người Kurd) trong chiến dịch giải phóng thành phố này từ tay IS và tiến xuống phía đông nam để giải vây cho thành phố Deir Ezzor.

Lời kết:

Lực lượng Desert Hawks đã có bước tiến rất lớn từ lực lượng bán quân sự trở thành lực lượng quân đội chính quy, từ việc có thể hoạt động cực tốt trong môi trường sa mạc, sau này họ đã có khả năng tác chiến thành thục ở cả khu vực miền núi lẫn môi trường đô thị.

Desert Hawks thu hút một số lượng lớn tình nguyện viên chiến đấu cho chính quyền của Tổng thống Syria Bashar al-Assad và đã giành được những chiến thắng quan trọng trong các nhiệm vụ được giao tại Latakia, Palmyra và Aleppo.

Hiện nay, Lữ đoàn “Diều Hâu Sa mạc” đã trở thành một trong những lực lượng hỗ trợ thành công nhất cho Quân đội Ả Rập Syria. Khả năng triển khai nhanh của Desert Hawks là một thành công khác của lực lượng này, đóng góp rất lớn cho thành công trên các chiến trường của SAA.

Trong những năm gần đây, Desert Hawks cũng như Tiger Forces và các đơn vị ưu tú khác đã trở thành những lực lượng mũi nhọn xung kích, mệnh danh là “lính cứu hỏa”, được điều động tham chiến ở tất cả các điểm nóng, tung ra các cuộc tấn công chống khủng bố ở những khu vực trọng điểm.

Tuy nhiên, vào đầu năm 2017, Lữ đoàn Desert Hawks đột ngột biến mất khỏi các phương tiện truyền thông đại chúng về chiến tranh, các tay súng của họ đã không tham gia tích cực vào các hoạt động chiến đấu chính trên mặt trận Palmyra hoặc các trận đánh ở miền bắc Hama.

Các điều kiện tiên quyết dẫn đến tình hình này là không rõ ràng và không có lời giải thích nào từ phía giới chức lãnh đạo quân đội Syria.

Tuy nhiên, điều này diễn ra trên nền bối cảnh sự hình thành Quân đoàn 5 tình nguyện của Quân đội Ảrập Syria. Do đó, sự biến mất của Desert Hawks được các chuyên gia nhận định rằng, rất có thể là một phần Lữ đoàn này đã được biên chế vào lực lượng của Quân đoàn 5.

Giới phân tích cho rằng, đây là những bước đầu tiên trong nỗ lực của chính quyền Damascus để sáp nhập các nhóm vũ trang phi chính phủ vào quân đội Syria, đồng thời xây dựng những cụm quân chủ lực mạnh, chỉ huy thống nhất, phù hợp với những điều kiện mới trên chiến trường Syria.

(Về vấn đề này, chúng tôi sẽ đề cập đến trong những bài viết khác, còn trong kỳ sau chúng ta sẽ tiếp tục tìm hiểu về Quân đoàn tình nguyện số 5, một cụm quân chủ lực lớn nhất của Quân đội Syria hiện nay).

Theo Thiên Nam

Đất Việt