Đằng sau loạt vụ bắt giữ quan chức quốc phòng cấp cao của Nga

Điện Kremlin ngày 23/5 xác nhận, tòa án binh đã ra lệnh bắt giữ đối với Phó Tổng tham mưu trưởng quân đội Vadim Shamarin bị nghi nhận hối lộ. Đây là quan chức quốc phòng cấp cao thứ 5 của Nga bị bắt giữ kể từ tháng 4 và đều với cáo buộc tham nhũng.

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov bác bỏ ý kiến cho rằng đây là một "cuộc thanh trừng". Ông nói, chống tham nhũng là công việc nhất quán và tại Nga, chống tham nhũng không phải là một chiến dịch, mà là công việc diễn ra liên tục, là một phần không thể thiếu trong hoạt động của các cơ quan thực thi pháp luật nước này.

Những vụ bắt giữ này diễn ra không lâu sau khi Tổng thống Vladimir Putin tái đắc cử và nhậm chức tổng thống nhiệm kỳ thứ 5. Điều này làm dấy lên câu hỏi liệu đây có phải một phần nỗ lực của ông Putin nhằm siết kiểm soát Bộ Quốc phòng trong bối cảnh xung đột ở Ukraine kéo dài, hay liệu có một cuộc cạnh tranh giữa quân đội và các cơ quan an ninh Nga hoặc một kịch bản nào khác đằng sau những bước tường Điện Kremlin.

Cuộc chiến ở Ukraine kéo theo chi tiêu quốc phòng của Nga tăng vọt và cũng kéo theo những vụ tham nhũng.

Cựu Thứ trưởng Quốc phòng Timur Ivanov là quan chức quốc phòng Nga cấp cao đầu tiên bị bắt giữ trong loạt vụ bắt giữ khoảng một tháng trở lại đây. Ủy ban Điều tra Nga cho biết, ông Ivanov bị nghi ngờ nhận khoản hối lộ khổng lồ và có thể lĩnh án đến 15 năm tù nếu bị buộc tội.

Ông Ivanov phụ trách giám sát các dự án xây dựng lớn liên quan đến quân sự và có quyền tiếp cận những khoản tiền khổng lồ. Những dự án đó bao gồm việc xây dựng lại một phần thành phố cảng Mariupol ở Ukraine mà Nga đã giành quyền kiểm soát.

Ông Ivanov, 48 tuổi, và gia đình được cho là sở hữu nhiều bất động sản cao cấp, thường xuyên dự các bữa tiệc xa hoa, du lịch nước ngoài, thậm chí cả sau khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra.

Sau đó là một loạt vụ bắt giữ khác cũng liên quan đến các bê bối tham nhũng, trong đó có Trung tướng Yury Kuznetsov - người đứng đầu Tổng Cục nhân sự thuộc Bộ Quốc phòng Nga, Thiếu tướng Ivan Popov - cựu chỉ huy Quân đoàn 58, Phó Tổng tham mưu trưởng quân đội Vadim Shamarin và ông Vladimir Verteletsky, một quan chức cấp cao phụ trách mua sắm của Bộ Quốc phòng.

Richard Connolly, chuyên gia về kinh tế Nga tại Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia ở London, nhận định các vụ bắt giữ cho thấy rằng hành vi tham nhũng "thực sự nghiêm trọng" trong Bộ Quốc phòng Nga sẽ không còn được dung thứ nữa.

Chuyên gia Connolly cho rằng, tân Bộ trưởng Quốc phòng Belousov đang loại bỏ những nhân vật thân cận của người tiền nhiệm và gửi đi một thông điệp rằng "mọi việc sẽ được thực hiện theo một hướng khác". Theo chuyên gia này, sắp tới có thể sẽ có thêm những vụ bắt giữ nữa khi Bộ trưởng Belousov muốn phát đi thông điệp cứng rắn rằng hành động tham nhũng sẽ bị trả giá.

Theo ABC News, một trong những mục tiêu của Điện Kremlin là cho công chúng Nga thấy chính phủ đang xem xét rất nghiêm túc vấn đề tham nhũng trong quân đội.

Không lâu sau khi nhậm chức nhiệm kỳ 5 hồi đầu tháng này, Tổng thống Putin đã thay Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu bằng Phó Thủ tướng Andrei Belousov, một người giàu kinh nghiệm về kinh tế, nhưng gần như không có kinh nghiệm về quân sự.

Giải thích về quyết định bổ nhiệm này của Tổng thống Putin, người phát ngôn Điện Kremlin Peskov cho biết, Bộ Quốc phòng Nga nên "hoàn toàn cởi mở" với sự đổi mới, đưa ra các ý tưởng tiến bộ và thiết lập các điều kiện để cạnh tranh kinh tế.

Theo ông Peskov, ngân sách quốc phòng của Nga hiện chiếm 6,7% GDP, cao nhất kể từ thời Liên Xô. Điều quan trọng là Nga phải kiểm soát cuộc chiến một cách chính xác vì nền kinh tế Nga phụ thuộc vào nó.