Chuyện ly khai Ukraine: Mưu sự không dễ thành

Với việc triệt thoái quân đội Ukraine ra khỏi vùng Petriwske, Tổng thống Volodimyr Zelensky hoàn tất chuyện rút quân đội Ukraine ra khỏi 3 vùng chiến sự với lực lượng nổi dậy ly khai chống Chính phủ ở vùng lãnh thổ miền Đông Ukraine và đáp ứng điều kiện cuối cùng của phía Nga để mở ra cơ hội có cuộc gặp trực tiếp Tổng thống Nga Vladimir Putin. Qua đó có thể thấy ông Zelensky kiên định quyết tâm như thế nào để giải quyết cả chuyện ly khai ở Ukraine.

Cách tiếp cận mới của ông Zelensky

Khác với người tiền nhiệm, ông Zelensky tuy cũng lần đầu tiên nhảy vào chính trường nhưng lại chứng tỏ thực tế hơn khi coi chìa khoá để giải quyết vấn đề ly khai ở Ukraine là đàm phán với Nga chứ không phải giao tranh quân sự trực tiếp với lực lượng ly khai nổi dậy chống Chính phủ ở Ukraine hay dựa vào Mỹ, NATO và EU. Cả khi còn vận động tranh cử Tổng thống lẫn từ sau khi chính thức nhậm chức ở Ukraine, ông Zelensky đều luôn cam kết dành ưu tiên chính sách hàng đầu cho việc giải quyết chuyện nội bộ này. Vì thế, ông Zelensky đã chủ động điện đàm trực tiếp với ông Putin và chấp nhận những điều kiện của Nga để có được thoả thuận giữa hai bên về trao đổi tù nhân. Người này thừa biết rằng gặp gỡ và đàm phán trực tiếp với ông Putin mới có thể đưa lại bước chuyển mang tính khai thông đột phá.

Vấn đề nan giải đối với ông Zelensky là bản thân cần nhưng ông Putin không vội. Thời gian cũng ủng hộ Nga và ông Putin chứ không phải đứng về phía Ukraine và ông Zelensky trong chuyện này. Cách tiếp cận của ông Zelensky là Chính phủ Ukraine phải bình thường hoá và cải thiện quan hệ với Nga thì mới giải quyết được vấn đề ly khai và nội chiến ở Ukraine. Muốn bình thường hoá và cải thiện quan hệ với Nga thì phải gây dựng được kênh tiếp xúc và đối thoại trực tiếp với ông Putin. Con đường dẫn ông Zelensky đến cuộc gặp trực tiếp ông Putin lần đầu tiên chỉ có thể là trong khuôn khổ cuộc gặp cấp cao của cái gọi là Thể thức Normandy, tức là khuôn khổ diễn đàn cấp cao của Nga, Ukraine, Đức và Pháp. Ông Zelensky đã từng đưa ra ý tưởng mở rộng khuôn khổ này cho Mỹ và Anh nhưng rồi nhận thấy ý tưởng đó hiện tại không khả thi bởi nước Anh sa lầy trong việc ra khỏi EU và nước Mỹ bị dẫn dắt bởi khẩu hiệu "Nước Mỹ trước hết" của Tổng thống Donald Trump.

Đến thời điểm hiện tại, ông Zelensky đã đáp ứng mọi điều kiện của Nga, nhưng điều ấy không có nghĩa là tới đây sẽ gặp ông Putin trong khuôn khổ Normandy hay song phương. Mưu sự của ông Zelensky hiện vẫn rất khó thành bởi hai lý do chính.

Hai cái khó của ông Zelensky

Thứ nhất, phía Nga không dành ưu tiên chính sách cao cho việc xử lý quan hệ với Ukraine và thứ hai là Nga không muốn bên ngoài đóng bất cứ vai trò gì trong việc Nga xử lý quan hệ với Ukraine. Nói theo cách khác, Nga cho rằng hiện tại chưa phải thời gian thích hợp và điều kiện chưa thuận lợi cho Nga bình thường và cải thiện quan hệ với Ukraine chỉ để giải quyết chuyện ly khai và nội chiến ở Ukraine. Ông Putin chỉ giữ cầu quan hệ hình thức thế thôi với ông Zelensky chứ còn sẽ vẫn tiếp tục chơi con bài Mỹ, EU và NATO với Ukraine cũng như chơi con bài Ukraine trong khuôn khổ Normandy.

Thứ hai, mưu sự của ông Zelensky hiện còn không dễ thành bởi Đức và Pháp đều sa sút vị thế và ảnh hưởng trong EU và NATO cũng như đều vướng mắc trong quan hệ với Mỹ. Tức là, những chỗ dựa của ông Zelensky để vừa khích lệ vừa gây áp lực tới ông Putin đều không vững chãi và thực trạng ấy chưa biết đến khi nào mới được cải thiện đối với ông Zelensky. Nói theo cách khác, Đức và Pháp nói riêng cũng như EU và NATO nói chung vẫn còn khó khăn và khó xử, cũng như chưa hết lực bất tòng tâm trong quan hệ của họ với Nga nên cho dù trong thâm tâm rất muốn giúp nhưng trên thực tế lại khó có thể làm cho ông Zelensky được toại nguyện.

Ông Putin tuy không phản đối nhưng cũng không mặn mà gì với việc tiến hành cuộc gặp cấp cao với Đức, Pháp và Ukraine bởi cứ nhì nhằng và mập mờ như hiện tại mới có lợi nhất cho Nga. Cách tiếp cận của ông Zelensky xem ra rất thực tế nhưng rõ ràng chỉ như vậy thôi chưa thể đủ. Sẽ còn thực tế hơn nếu như người này đồng thời tìm kiếm cách thức khác và cơ hội khác bình thường hoá và cải thiện quan hệ với Nga mà không cần nhờ vả hay dựa cậy vào đối tác thứ ba nào khác. Việc này không dễ dàng nhưng dẫu có khó đến mấy thì ông Zelensky vẫn nên phải cố.

Theo Dịch Dung

Thế giới & Việt Nam