Người Việt đầu tiên dự APEC và chuyện chưa kể về đề án phải làm ngày làm đêm

Bản đề án lúc nửa đêm và quá trình Việt Nam gia nhập APEC…

Việt Nam chính thức trở thành thành viên của APEC vào tháng 11/1998, nhưng chúng ta đã đăng ký gia nhập và trở thành một quan sát viên của diễn đàn này từ năm 1996. Được biết, ông chính là người đồng hành từ đầu với quá trình Việt Nam gia nhập APEC, ông có thể chia sẻ những kỷ niệm, ấn tượng của mình về diễn đàn hợp tác kinh tế lớn nhất khu vực?

APEC với tôi có rất nhiều kỷ niệm đáng nhớ. Năm 1997 khi Việt Nam chưa chính thức trở thành thành viên của APEC mà mới chỉ đóng vai trò là một quan sát viên, tôi lần đầu tiên được mời tham gia một số hoạt động của diễn đàn này. Tôi nhớ hội nghị đó là về nông nghiệp và được tổ chức ở Philippines.

Khác với các diễn đàn khác, cơ chế làm việc của APEC rất cởi mở và thoải mái, kể cả từ cách điều hành tổ chức, đến trang phục ăn mặc. Cho nên một khi tham gia dự họp, sự chuẩn bị của tôi rất đơn giản. Trừ những hội nghị cấp cao, còn tất cả các hội nghị khác tôi chỉ cần thường phục lịch sự mà không phải lo chuyện “đóng thùng, là lượt”, comple hay cà vạt.

Trước khi tham dự hội nghị này, tôi xác định mình chỉ là đóng vai trò là quan sát viên, theo dõi cách tổ chức, hoạt động, điều hành của hội nghị, thế nhưng khi đến dự, đại biểu các nước đặc biệt là nước chủ nhà Philippines đều mong muốn Việt Nam phát biểu, đóng góp ý kiến. Đặc biệt, khi biết chúng ta sẽ chính thức trở thành thành viên của APEC vào năm sau (năm 1998-PV), họ đều rất mừng và đến bắt tay, chúc mừng tôi.

APEC cũng là một diễn đàn mà các thành viên tham dự đều rất hòa đồng, gần gũi, là nơi con người có thể tiến gần đến sự tin tưởng và hiểu biết lẫn nhau. Hội nghị APEC lần đầu tiên tôi tham dự do Philippines tổ chức, thì đến bây giờ vẫn có những người bạn thân thiết, thỉnh thoảng chúng tôi vẫn điện thoại hỏi thăm nhau.

Quá trình từ khi Việt Nam viết đơn xin gia nhập APEC vào năm 1996 đến khi trở thành thành viên chính thức diễn ra như thế nào, thưa ông?

Có thể nói quá trình này diễn ra rất nhanh và thuận lợi. Việt Nam nộp đơn xin tham gia APEC vào năm 1996 và xác định để trở thành thành viên chính thức sẽ là một tiến trình rất lâu. Khi APEC công bố kết nạp thêm Nga, Việt Nam, Peru vào năm 1998 thì ai nấy đều bất ngờ vì chúng ta mới chỉ là quan sát viên được một năm thôi.

Ngày hôm đó, tôi vẫn nhớ rất rõ, rất nhiều báo chí, phóng viên từ khắp các nơi gọi điện phỏng vấn tôi về sự kiện đặc biệt này. Có thể nói đây là một tin rất vui và bất ngờ đối với Việt Nam.

Ngay sau đó, quá trình chuẩn bị cho việc Việt Nam trở thành thành viên của APEC diễn ra rất gấp rút. Tôi được Bộ giao cho viết đề án về việc “Việt Nam gia nhập APEC” để trình lên TW. Do thời gian gấp rút nên chúng tôi phải làm ngày, làm đêm và bản đề án đã được hoàn thành sau đó chỉ 2 tuần.

Bộ Ngoại giao cũng tách riêng và thành lập một vụ có tên gọi là Vụ Hợp tác Kinh tế Đa phương chuyên trách về hợp tác đa phương trong các tổ chức như APEC. Tôi là một trong số những người thuộc thế hệ lãnh đạo đầu tiên đồng hành với cơ quan này.

APEC là cánh cửa giúp chúng ta hội nhập sâu rộng và toàn diện

Ông đánh giá như thế nào về các bước đi hội nhập của Việt Nam trước và sau sự kiện Việt Nam trở thành thành viên chính thức của APEC?

Quyết định tham gia APEC là quyết định có tính chất chiến lược, thể hiện tầm nhìn bao quát và có tính chiều sâu trong các bước đi hội nhập của Việt Nam. Tham gia APEC tức là tham gia một cơ chế hợp tác rất rộng lớn, cởi mở đặc biệt là về kinh tế. Thời điểm chúng ta tham gia APEC là khi Việt Nam đang gấp rút triển khai quá trình đám phán WTO, và mới trở thành thành viên của ASEAN.

Chính vì thế, APEC có vai trò và ý nghĩa rất quan trọng trong việc mở rộng tầm hợp tác quốc tế của Việt Nam. Đây cũng là cơ chế hợp tác kinh tế đầu tiên ở tầm Châu Á - Thái Bình Dương mà Việt Nam tham gia kể từ khi bước vào công cuộc Đổi mới.

Việc Việt Nam trở thành thành viên của APEC giúp đỡ cho Việt Nam rất nhiều trong việc hội nhập kinh tế vào thời điểm đó. Đặc biệt, APEC chính là cánh cửa giúp chúng ta sớm hoàn tất các cuộc đàm phán với các nước lớn là thành viên WTO, là tiền đề để Việt Nam gia nhập vào Tổ chức thương mại thế giới.

Việt Nam gia nhập APEC được gần 20 năm, nhưng đây đã là lần thứ hai chúng ta được chọn là quốc gia tổ chức các sự kiện APEC. Theo ông, giữa hai kỳ đăng cai APEC vị thế của Việt Nam khác nhau ra sao và hội nghị APEC năm nay có khác gì so với hội nghị cách đây hơn 10 năm?

Việt Nam gia nhập APEC vào năm 1998 và chỉ 8 năm sau khi gia nhập chúng ta đã đăng cai tổ chức APEC lần đầu tiên và bây giờ sau 11 năm, chúng ta tiếp tục được chọn là nước chủ nhà của diễn đàn kinh tế lớn nhất khu vực này. Trong số 21 nền kinh tế thành viên APEC, 18 nước đã đăng cai Hội nghị và chỉ có 8 nước đăng cai lần 2 trong đó có Việt Nam. Điều này không chỉ thể hiện sự tín nhiệm của các nước mà còn giúp vị thế, hình ảnh của Việt Nam được nâng cao trên trường quốc tế, mở ra nhiều cơ hội hợp tác với các nước trên thế giới.

Có thể nói, APEC 2017 diễn ra trong bối cảnh tình hình kinh tế, an ninh chính trị của khu vực và trên thế giới có nhiều diễn biến mới. Chủ nghĩa dân túy, xu hướng bảo hộ mậu dịch ngày càng tăng cao, bên cạnh đó các vấn đề về vũ khí hạt nhân ở Triều Tiên, tình hình nóng bỏng ở Biển Đông… cũng đặt ra những thách thức không nhỏ cho Việt Nam với tư cách là nước chủ nhà.

Đây cũng là thời điểm, các chính sách Châu Á của Mỹ mới đang định hình. Cuộc gặp gỡ, tiếp xúc của Tổng thống Mỹ với các nhà lãnh đạo của các nền kinh tế thành viên APEC vì thế có ý nghĩa chiến lược quan trọng.

Mặt khác APEC 2017 cũng là thời điểm mà các nền kinh tế trực thuộc APEC phải gấp rút hoàn thiện mục tiêu Bogor. Đây là mục tiêu đã được các lãnh đạo APEC thông qua tại hội nghị ở Indonesia vào năm 1994. Trong đó, xác định APEC sẽ trở thành một khu vực tự do và mở cửa về thương mại và đầu tư trong tương lai. Thời hạn để hoàn tất các mục tiêu Bogor đối với các nền kinh tế phát triển là năm 2010 và đối với các nền kinh tế thành viên đang phát triển là năm 2020.

Vì thế, có thể nói, APEC 2017 là thời điểm quan trọng, những năm cuối cùng để các nước tạo ra đòn bẩy, động lực hoàn thành và triển khai mục tiêu này.

Hội nghị cấp cao APEC được tổ chức tại Đà Nẵng đã đi đến những chặng cuối cùng. Ông đánh giá như thế nào về công tác tổ chức của APEC 2017?

Ngay khi trở thành thành viên của APEC vào năm 1998, chúng ta là thành viên rất năng động và tham gia đóng góp rất tích cực vào diễn đàn này.

Theo dõi APEC 2017 ngay từ những ngày đầu tiên đến khi kết thúc, tôi thấy rằng công tác tổ chức từ các hoạt động, lễ tân, an ninh đến việc điều hành, kết quả đạt được trong các hội nghị đều rất thành công. Năm nay chúng ta tổ chức điều hành hơn 200 hội nghị nhưng cho đến giờ vẫn chưa có bất kỳ một lời phàn nàn nào. Bạn bè của tôi ở các nước đến dự APEC đều phản hồi lại với tôi bằng thái độ hài lòng và chỉ gói gọn trong hai chữ: Tuyệt vời!

Đặc biệt năm nay, APEC lại được tổ chức ở Đà Nẵng, một thành phố năng động có thể đại diện cho hình ảnh một nước Việt Nam đang phát triển, hội nhập sâu rộng với toàn thế giới. Việc tổ chức thành công APEC 2017 không chỉ cho thấy năng lực dẫn dắt, điều hành của Việt Nam tại các sự kiện lớn mà còn góp phần quan trọng trong việc nâng cao vị thế, vai trò của Việt Nam trên trường quốc tế.

Có thể nói, diễn đàn APEC luôn có tầm quan trọng chiến lược trong công cuộc đổi mới, phát triển và hội nhập quốc tế. Đây cũng chính là nơi hội tụ hầu hết các đối tác chiến lược, đối tác kinh tế, thương mại hàng đầu của Việt Nam. Chính vì thế, tôi tin việc tổ chức thành công APEC 2017 sẽ là đòn bẩy để hiện thực hóa các mục tiêu Bogo, biến cả vùng Châu Á, Thái Bình Dương thành trị trường mở, tự do thương mại vào năm 2020.

Bên cạnh đó, tôi tin sau sự kiện này, Việt Nam cũng sẽ đạt được các thỏa thuận hợp tác với các nước là thành viên APEC. Thông quá đó, kinh tế Việt Nam sẽ có những bước khởi sắc và đạt được nhiều thành tựu trong thời gian tới.

Hà Trang

Ảnh, Video: Toàn Vũ