Cách quân đội Ukraine thu hút giới trẻ nhập ngũ

Theo TASS, quân đội Ukraine đối mặt với thách thức trẻ hóa lực lượng, đặc biệt trong bối cảnh tinh thần chiến đấu của nhiều binh sĩ dày dạn kinh nghiệm đã bị bào mòn sau những năm tháng chiến sự khốc liệt.

Để giải quyết vấn đề này, Ukraine đã triển khai chương trình “Hợp đồng 18-24”, một sáng kiến nhằm thu hút thanh niên từ 18 đến 24 tuổi nhập ngũ thông qua các ưu đãi tài chính hấp dẫn, hỗ trợ giáo dục và các đặc quyền khác. Tuy nhiên, chương trình này không chỉ đối mặt với những khó khăn nội tại mà còn vấp phải sự nghi ngờ từ cả trong nước và quốc tế, bao gồm cả những phản ứng từ phía Nga.

Nhu cầu cấp bách về nhân lực trẻ

Kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự vào tháng 2/2022, Ukraine đã đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân lực nghiêm trọng. Độ tuổi trung bình của binh sĩ Ukraine tại chiến trường là 45, con số cho thấy lực lượng quân đội đang già hóa nhanh chóng. Trong khi đó, Nga đã tăng quân số lên 1,5 triệu người năm 2024, theo Tổng thống Vladimir Putin, tạo ra sự chênh lệch đáng kể về nhân lực.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết Ukraine có khoảng 980.000 quân nhân, với nỗ lực bổ sung 30.000 người/tháng. Tuy nhiên, tình trạng đào ngũ gia tăng, với khoảng 60.000 binh sĩ bị cáo buộc bỏ vị trí kể từ khi xung đột bắt đầu, càng làm trầm trọng thêm áp lực lên lực lượng vũ trang Ukraine.

Để giải quyết vấn đề này, Ukraine đã triển khai nhiều biện pháp nhằm tăng cường quân số, từ việc hạ độ tuổi nghĩa vụ quân sự bắt buộc từ 27 xuống 25 năm 2024, đến việc cho phép tù nhân mãn hạn tù sớm để nhập ngũ. Tuy nhiên, việc huy động bắt buộc gây ra nhiều tranh cãi, khiến chính phủ Ukraine chuyển hướng sang các chương trình tự nguyện, đặc biệt nhắm vào giới trẻ.

Chương trình “Hợp đồng 18-24” ra đời trong bối cảnh này, với mục tiêu không chỉ bổ sung nhân lực mà còn mang lại sức sống mới cho quân đội thông qua sự năng động và nhiệt huyết của thanh niên.

Chương trình “hợp đồng 18-24”: Các ưu đãi hấp dẫn

Được khởi động vào tháng 2/2025, chương trình “Hợp đồng 18-24” là sáng kiến thử nghiệm của Bộ Quốc phòng Ukraine, ban đầu áp dụng cho 6 lữ đoàn; sau đó mở rộng ra 24 đơn vị. Chương trình nhắm đến nhóm thanh niên từ 18 đến 24 tuổi, những người không thuộc diện nghĩa vụ quân sự bắt buộc, với các ưu đãi tài chính và xã hội hấp dẫn nhằm khuyến khích họ tự nguyện nhập ngũ. Cụ thể, các ưu đãi bao gồm:

Về tiền thưởng và lương, tân binh tham gia chương trình nhận ngay khoản tiền thưởng 1 triệu hryvnia (24.000 USD), được chia làm nhiều đợt, với khoản đầu tiên 5.400 USD khi ký hợp đồng. Ngoài ra, mức lương hàng tháng lên tới 2.900 USD, cao gấp 6 lần mức lương trung bình quốc gia là 520 USD. Tiếp đó là được miễn học phí đại học. Sau khi hoàn thành một năm phục vụ, tân binh có cơ hội nhập học tại các trường đại học mà không cần thi tuyển, với toàn bộ chi phí do nhà nước chi trả.

Về hỗ trợ vay không lãi suất, các binh sĩ được hưởng chương trình vay mua nhà với lãi suất 0%, trong đó nhà nước chi trả toàn bộ phần lãi suất. Ngoài ra, tân binh được miễn tổng động viên trong một năm sau khi hoàn thành hợp đồng, được hỗ trợ y tế, giảm giá chăm sóc nha khoa, và có cơ hội đi nghỉ ở nước ngoài.

Những ưu đãi này được quảng bá rộng rãi thông qua các chiến dịch truyền thông hiện đại. Bộ Quốc phòng Ukraine sử dụng TikTok, mạng xã hội, các biển quảng cáo ở các thành phố lớn để thu hút giới trẻ. Một video TikTok nổi bật của Bộ Quốc phòng vào tháng 3/2025 so sánh khoản tiền thưởng 1 triệu hryvnia với khả năng mua 15.625 chiếc burger kẹp phô mai của McDonald's, nhằm tạo sự gần gũi với giới trẻ. Những nỗ lực này cho thấy Ukraine đang cố gắng tiếp cận thanh niên bằng ngôn ngữ và phong cách phù hợp với thế hệ của họ.

Chương trình “Hợp đồng 18-24” thu hút một số thanh niên như Kyrylo Horbenko và Oleksandr Bahach, những người đại diện cho tinh thần yêu nước và quyết tâm bảo vệ đất nước. Horbenko, 18 tuổi, đã bị thúc đẩy bởi câu hỏi “Ai sẽ chiến đấu nếu không phải chúng tôi?” sau khi chứng kiến bạn bè rời bỏ đất nước để tránh nhập ngũ, tham gia chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Anh nhập ngũ ngay sau sinh nhật 18 tuổi; đang tham gia huấn luyện với Lữ đoàn Dù số 25.

Tương tự, Bahach, một tân binh khác, bị thúc đẩy bởi niềm tin rằng Ukraine cần huy động toàn bộ lực lượng để đối phó với Nga, dù anh thừa nhận thực tế cay đắng rằng Ukraine đang gặp bất lợi trong cuộc chiến.

Tuy nhiên, không phải tất cả thanh niên đều bị thuyết phục bởi các ưu đãi tài chính. Nhiều người trẻ như Timur Ushak, 16 tuổi, chọn con đường di cư ra nước ngoài để tránh chiến tranh và nghĩa vụ quân sự bắt buộc khi đến tuổi 25. Ushak dự định chuyển đến Slovakia để học đại học, với tâm lý rằng chiến sự có thể không bao giờ kết thúc. Điều này phản ánh một thực tế rằng, dù các ưu đãi tài chính rất hấp dẫn, triển vọng đối mặt với nguy hiểm trên chiến trường khiến nhiều thanh niên do dự.

Phản ứng từ Nga và quan điểm quốc tế

Phía Nga lên tiếng chỉ trích chương trình “Hợp đồng 18-24.” Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova gọi đây là nỗ lực “hủy hoại” thế hệ trẻ Ukraine, ám chỉ rằng các tân binh trẻ tuổi có thể phải đối mặt với nguy cơ cao ở những khu vực giao tranh khốc liệt. Bà Zakharova cũng đặt câu hỏi về môi trường chiến đấu mà các tân binh sẽ đối mặt, cho rằng Ukraine “không minh bạch” về mức độ nguy hiểm của nhiệm vụ. Quan điểm này phản ánh chiến lược tuyên truyền của Nga, nhằm làm suy yếu tinh thần của Ukraine và mô tả chương trình như một hành động tuyệt vọng.

Trong khi đó, các đồng minh phương Tây, đặc biệt là Mỹ, nhiều lần hối thúc chính quyền Ukraine hạ độ tuổi nghĩa vụ quân sự để bổ sung nguồn nhân lực tham gia chiến trường. Tuy nhiên, Tổng thống Zelensky đã từ chối, đồng thời nhấn mạnh rằng Ukraine cần giữ gìn thế hệ trẻ cho công cuộc tái thiết đất nước sau xung đột. Thay vào đó, chương trình “Hợp đồng 18-24” được xem là giải pháp trung gian, vừa đáp ứng nhu cầu nhân lực mà không ép buộc thanh niên nhập ngũ, theo Topwar.

Hiệu quả và thách thức của chương trình

Mặc dù được thiết kế với những ưu đãi hào phóng, chương trình “Hợp đồng 18-24” chỉ thu hút được chưa tới 500 tân binh sau hai tháng triển khai, theo Đại tá Pavlo Palisa, cố vấn quân sự của Tổng thống Zelensky. Con số này được mô tả là “muối bỏ bể” so với nhu cầu nhân lực của Ukraine, đặc biệt khi Nga đang áp đảo về quân số. Nhiều yếu tố góp phần vào kết quả hạn chế này.

Một là nỗi sợ chiến tranh. Cuộc xung đột với Nga là một trong những cuộc chiến khốc liệt nhất ở châu Âu kể từ Thế chiến II, với tỷ lệ thương vong cao. Kristina Broshkova, vợ của một tân binh, bày tỏ lo lắng rằng “cái chết đang rập rình chồng tôi từng phút” và “mất mạng vì tiền thì không đáng”. Tâm lý này phổ biến ở nhiều thanh niên, khiến họ cân nhắc giữa lợi ích tài chính và nguy cơ sinh mạng.

Hai là xu hướng di cư. Nhiều thanh niên Ukraine chọn di cư sang các nước như Ba Lan, Đức, Slovakia để tránh chiến tranh, nghĩa vụ quân sự. Theo Euractiv, EU đang thảo luận về việc gia hạn cơ chế hỗ trợ tạm thời (TPD) cho người tị nạn Ukraine đến tháng 3/2026, điều này có thể khuyến khích thêm nhiều người rời bỏ đất nước.

Ba là bất bình trong quân đội. Các ưu đãi hào phóng dành cho tân binh trẻ gây ra sự bất mãn trong số các binh sĩ dày dạn kinh nghiệm. Thiếu tá Yevheniy Hromadsky, người từng nhận Huân chương Anh hùng, cho biết anh chỉ nhận được 12.000 hryvnia mỗi tháng khi chiến đấu ở Kharkov; cảm thấy bất công khi các tân binh được gọi là “triệu phú” vì các khoản tiền thưởng lớn. Điều này có thể làm suy giảm tinh thần đoàn kết trong quân đội.

Bốn là hiệu quả truyền thông. Dù sử dụng các nền tảng như TikTok để tiếp cận giới trẻ, chương trình chưa thực sự tạo được sức hút rộng rãi. Serhii Filimonov, chỉ huy tiểu đoàn Da Vinci Wolves, cho rằng tiền không phải động lực đủ mạnh để lôi kéo thanh niên ra chiến trường, nhiều người trẻ có động lực yêu nước đã nhập ngũ trước khi chương trình ra đời.

Giới chuyên gia nhận định, chương trình “Hợp đồng 18-24” của Ukraine là một bước đi táo bạo nhằm trẻ hóa lực lượng quân đội trong bối cảnh xung đột kéo dài với Nga. Với các ưu đãi tài chính hấp dẫn, hỗ trợ giáo dục, các đặc quyền xã hội, chương trình đã thu hút được một số thanh niên như Kyrylo Horbenko và Oleksandr Bahach, những người mang trong mình tinh thần yêu nước và quyết tâm bảo vệ đất nước.

Tuy nhiên, với chưa tới 500 tân binh sau hai tháng triển khai, chương trình chưa đạt được kỳ vọng do những rào cản như nỗi sợ chiến tranh, xu hướng di cư, bất bình trong quân đội. Trong khi Nga tiếp tục gia tăng sức mạnh quân sự, Ukraine cần tiếp tục cải thiện chiến lược tuyển quân, kết hợp giữa các ưu đãi vật chất và khơi dậy tinh thần yêu nước, để xây dựng một lực lượng quân đội trẻ trung, mạnh mẽ và bền vững.