Vắc xin dại khan hiếm do... lạm dụng chích ngừa?

“Không phải cứ chó cắn là tiêm vắc xin dại”

Báo Dân trí đã phản ánh tình trạng khan hiếm, hết vắc xin chích ngừa bệnh dại thời gian qua tại các cơ sở tiêm chủng trên địa bàn TPHCM. Tình trạng khan hiếm vắc xin đã khiến cộng đồng lo lắng vì tỷ lệ tử vong nếu mắc dại là 100%.

Dại là vắc xin dịch vụ (không nằm trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng Quốc gia) được sản xuất bởi hai nước Pháp và Ấn Độ. Một trong những nguyên nhân khiến vắc xin này khan hiếm được xác định là do Pháp ngưng sản xuất, nguồn hàng Ấn Độ cung cấp qua các công ty dược cho thị trường Việt Nam không đủ đáp ứng bởi nhu cầu sử dụng quá lớn.

Liên quan đến quy định của Bộ Y tế về chỉ định chủng ngừa dại cho người bệnh PGS.TS Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế) cho hay: “Không phải mọi trường hợp bị chó cắn thì đều chỉ định tiêm vắc xin dại. Chỉ những con chó bị dại cắn người mới có khả năng lây truyền bệnh dại sang người, không phải cứ chó cắn người là gây ra bệnh dại”.

Cũng theo PGS Đắc Phu: “Những người bị chó cắn nặng, vết cắn gần thần kinh trung ương thì mới có chỉ định tiêm huyết thanh và tiêm vắc xin ngừa dại ngay. Những trường hợp bị chó cắn xa thần kinh trung ương, chó cắn người không phải là chó bị bệnh dại thì có thể theo dõi, nếu sau 10 ngày chó không bị bệnh, không bị ốm thì người bị chó cắn không cần tiêm vắc xin”.

Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng khẳng định: “Quan điểm của Bộ Y tế là chỉ định đúng kỹ thuật, đúng tính chất bệnh. Quan điểm này luôn được quán triệt và có chương trình tập huấn tiêm chủng bệnh dại cho các cơ sở tiêm chủng. Người bệnh chẳng may bị chó cắn cần đến cơ sở y tế để được tư vấn, theo dõi hoặc tiêm vắc xin trong những trường hợp cần thiết”.

99,19% chích ngừa dại trước 10 ngày sau thời điểm bị súc vật cắn

Thực tế chỉ định chích ngừa bệnh dại trên địa bàn TPHCM đang dườn như đi ngược lại những thông tin Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng khẳng định. Bởi theo số liệu phóng viên thu thập được từ Chi cục Thú Y TPHCM, trong 2 tháng đầu năm 2018 toàn thành có 3.177 người bị súc vật cắn phải điều trị dự phòng. Số trường hợp tiêm ngừa trước 10 ngày sau thời điểm bị súc vật cắn lên tới 99,19%.

Lý giải cho câu hỏi “Liệu có phải vắc xin ngừa dại khan hiếm là do bị lạm dụng?” PGS.TS Phan Trọng Lân, Viện trưởng Viện Pasteur, TPHCM cho hay: “Ở góc độ phòng bệnh, với bệnh dại, khi đã mắc thì 100% trường hợp đều tử vong. Vắc xin bệnh dại hiện nay độ an toàn cao, khác với vắc xin ngừa dại cũ (loại cũ có ảnh hưởng nhất định đến người tiêm - PGS Trọng Lân), để đảm bảo an toàn, đôi khi phải nới rộng chỉ định chủng ngừa - thực tế nhiều nơi còn triển khai tiêm dự phòng”.

“Về mặt dịch tễ học, bệnh dại ghi nhận hầu như trên vùng dịch tễ khắp cả nước. Khi dịch tễ học bệnh dại quá lớn, bệnh nhân bị chó cắn hoặc mèo cắn đòi hỏi phải có thực chứng nhưng bác sĩ chỉ được nghe lại từ người bệnh như: chó cắn như thế nào; nó có biểu hiện bệnh hay không; nó được tiêm phòng dại chưa… khiến người làm công tác chuyên môn gặp khó khăn. Để đảm bảo an toàn cho người bệnh thì cần tiêm ngừa, tránh nguy cơ tử vong” - PGS Phan Trọng Lân cho hay.

Viện trưởng Viện Pasteur cho biết thêm: “Việc tiêm ngay sau khi bị chó cắn hay tiêm chậm hơn để chờ theo dõi phải tuân thủ quy định của Bộ Y tế. Nếu bắt người bác sĩ chặt chẽ quá, chẳng may có trường hợp nhiễm bệnh dại sau khi bị súc vật cắn nhưng không được chỉ định chủng ngừa thì sẽ gây hậu quả khôn lường.

Phòng bệnh phải hơn chữa bệnh, trong bối cảnh tỷ lệ tiêm chủng trên đàn chó chưa đạt như mong muốn (độ bao phủ phải trên 80%), quản lý đàn chó còn lỏng lẻo thì các trường hợp nguy cơ khi bị chó mèo cắn cần tiêm ngừa để đảm bảo không có ca tử vong do mắc bệnh dại xảy ra.

Vân Sơn