Những giai đoạn phát triển quan trọng của não bộ thai nhi

Tại buổi hội thảo khoa học Đánh giá sự phát triển của trẻ dưới 1 tuổi vừa diễn ra tại Hà Nội (30/11), TS Lynn Singer, Phó chủ tịch chương trình giảng dạy trường Đại học Case Western Reserve, Cleveland, Ohio (Mỹ) khẳng định: “Nhiều nghiên cứu khoa học đã cho thấy sự phát triển của não bộ khá phức tạp, nó theo một trình tự có sắp xếp, bắt đầu từ những ngày đầu kể từ khi thụ thai rồi tiếp tục sau khi sinh với tốc độ phát triển nhanh cho tới tận năm trẻ 2-3 tuổi và kéo dài cho đến tuổi trưởng thành”.

Trước sinh

TS Lynn Singer lưu ý tất cả các bà mẹ về 4 giai đoạn được coi là cực kỳ quan trọng trong quá trình phát triển của thai nhi, đó là:

- Ở tuần tuổi thứ 3-4 của thai nhi cảm ứng thuộc ống thần kinh dẫn đến sự hình thành của não bộ và tuỷ sống bắt đầu diễn ra.

- Giai đoạn 2-4 tháng tuổi, quá trình phát triển thần kinh trong đó có các neurons (tế bào thần kinh) và glia (tế bào mô đệm thần kinh- là hai loại tế bào thần kinh chính) được hình thành.

- Vào giai đoạn  thai nhi được 3-5 tháng tuổi sẽ xuất hiện sự chuyển dịch, trong đó có việc hàng triệu tế bào di chuyển đến vị trí ổn định của chúng.

- Cuối cùng là giai đoạn biệt hoá, trong đó có các tế bào chết hình thành tạo một lớp bảo vệ các tế bào thần kinh và làm cho sự truyền thông tin diễn ra nhanh hơn.

Những yếu tố ảnh hưởng

Trong những thời điểm trên, yếu tố gien, ảnh hưởng từ môi trường, vấn đề dinh dưỡng, môi trường xã hội - tình cảm của người mẹ và những trải nghiệm của quá trình phát triển đều đóng vai trò quyết định phát triển xu hướng phát triển trí tuệ cơ bản của trẻ.

“Thiếu hụt axit folic là một trong những nguyên nhân xuất hiện sự bất thường ống thần kinh như spinal bifida (nứt tuỷ sống). Thiếu sắt và thiếu máu do mẹ cũng sẽ làm ảnh hưởng đến hành vi của trẻ một cách tiêu cực”, TS Lynn Singer cảnh báo.

Ngoài ra, nhiều nghiên cứu sinh hoá của các nhà khoa học cũng cũng phát hiện: những trẻ sơ sinh phải tiếp xúc với cocain và các chất gây nghiện tương tự cũng có chỉ số hoạt động (novelty scores) và trí tuệ kém hơn những đứa trẻ bình thường, chất teratagens cũng ảnh hưởng xấu đến khả năng ghi nhớ nhận biết. Những thai nhi không được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, trẻ sinh non cũng thường bị ảnh hưởng khá nặng nề về thể chất và tinh thần trong suốt quá trình phát triển sau này.

Sinh ra trẻ nhận biết thế nào?

Sau sinh

Cũng theo những nghiên cứu của TS Lynn Singer: sự phát triển khả năng nhận biết chỉ diễn ra sau khi trẻ ra đời, do sự tăng trưởng của các tế bào neurons và mối liên kết giữa chúng.

Các mối liên hợp thần kinh (myelin) cũng được sinh ra, tạo điều kiện cho để phát triển các tế bào thần kinh phức tạp. Các liên hợp thần kinh biến mất ngay sau khi kết thúc các tín hiệu này và được cho là độc lập với sự trải nghiệm của trẻ. Quá trình cuối cùng này sinh ra khả năng tha thứ trong bộ não trẻ.

Khả năng gợi nhớ của trẻ thì lại thông qua các thành tố cơ bản của quá trình xử lý thông tin bao gồm: nhận biết và lưu giữ hình ảnh, giải mã phân biệt và truy cập. Trẻ càng lớn thì chuỗi quá trình xử lý diễn ra càng nhanh. Cụ thể, qua các số liệu khoa học theo dõi những đứa trẻ có bộ não phát triển bình thường: Khi 3 tháng tuổi, trẻ có thể phân biệt được khuôn mặt và hình tròn trong 60  giây làm quen. Tuy nhiên ở 4 tháng tuổi trẻ có thể thực hiện nhận biết này trong 16 giây. Sang tháng thứ 5 tháng, trẻ chỉ cần làm quen trong vòng 4 giây.

Tương tự, đối với mẫu vật tiếp theo là mảng họa tiết lung linh và một mảng hoa văn hình thoi, trẻ 3 tháng tuổi không thể nhận biết sự khác biệt trong 60 giây nhưng, nhưng trẻ 4 tháng thì có thể nhận biết trong 40 giây và trẻ 5 tháng tuổi có thể thực hiện hiện sau 20 giây. Khi xem xét bức tranh có hình mặt người nam và nữ, trẻ 5 tháng tuổi có thể phân biệt sau 30 giây nghiên cứu, trong khi đó, trẻ 3-4 tháng tuổi mất dưới 60 giây để tìm hiểu.

P. Thanh