Dấu ấn ung thư có giúp chẩn đoán xác định ung thư?

Nhiều bệnh ung thư liên quan đến sự sản xuất bất thường một số phân tử có thể định lượng được trong huyết thanh. Các phân tử này gọi là dấu ấn ung thư hay chất chỉ điểm ung thư (Tumor markers).

Theo bác sĩ Bệnh viện Ung bướu Hà Nội, các dấu ấn ung thư này vẫn được sản xuất với nồng độ thấp ở các mô bình thường. Điểm khác biệt là, riêng các khối u sẽ sản xuất chúng với số lượng lớn. Do đó, ta có thể phân biệt u lành với u ác (ung thư) hoặc phát hiện ung thư qua việc xét nghiệm máu tìm các chất này.

Một số dấu ấn ung thư đặc hiệu với chỉ một loại ung thư, tuy nhiên, số khác lại tăng trong nhiều loại ung thư khác nhau.

Phần lớn các dấu ấn ung thư cũng tăng trong các bệnh "không phải ung thư khác". Ví dụ: CEA có thể tăng gây dương tính giả trong: viêm phổi, khí phế thũng, viêm gan, viêm loét dạ dày tá tràng, polyp trực tràng, bệnh vú lành tính...

Như vậy, cho tới thời điểm hiện tại, xét nghiệm dấu ấn ung thư không thể sử dụng đơn độc để chẩn đoán xác định có ung thư hay không, mà phải phối hợp với thăm khám lâm sàng và những xét nghiệm chuyên sâu khác.

Xét nghiệm này thật sự hữu ích trong việc đánh giá hiệu quả điều trị và dự đoán diễn biến bệnh. Ví dụ: theo dõi bệnh nhân ung thư vú trong hoặc sau điều trị, nếu kết quả xét nghiệm CA 15-3 tăng cao có nghĩa bệnh đang tiến triển xấu hoặc tái phát.

Một số dấu ấn ung thư thường sử dụng:

- Ung thư vú: CEA, CA 15-3

- Ung thư buồng trứng: HE4, CA 125, CA 72-4

- Ung thư cổ tử cung: CEA, SCC

- U nguyên bào thần kinh: NSE

- Ung thư đầu cổ, thực quản: CEA, SCC

- Ung thư tuyến giáp: CEA, Calcitonin, Tg, Anti-Tg

- Ung thư phổi: CEA, CỶA 21-1, NSE ProGRP, SCC

- Ung thư gan: AFP, PIVKA-II

- Ung thư dạ dày: CA 72-4, CEA

- Ung thư tụy: CA 19-9

- Ung thư đại trực tràng: CEA, CA 19-9, CA 72-4

- Tế bào mầm: AFP, β-hCG

- Ung thư lympho bào: β2-MG

- Ung thư tiền liệt tuyến: PSA toàn phần, PSA tự do