Có 6 yếu tố này, bạn cần tầm soát chặt ung thư đại trực tràng

TS.BS Phạm Văn Bình, Phó Giám đốc Bệnh viện K, Trưởng khoa Ngoại bụng I, Bệnh viện K cho biết, ung thư đại trực tràng  là ung thư phổ biến hàng thứ 5 tại Việt Nam sau ung thư gan, phổi, dạ dày, vú. Theo Globocan 2020 Việt Nam ghi nhận gần 16 ngàn ca mắc mới và hơn 8.200 ca tử vong vì căn bệnh này.

Căn bệnh này thường gặp ở những người trên 50 tuổi, tuy nhiên tỉ lệ mắc ung thư đại trực tràng trong nhiều năm gần đây tăng nhanh ở giới trẻ.

Theo TS Bình, chế độ ăn uống thiếu lành mạnh như ăn nhiều thịt, thiếu rau xanh, trái cây, uống nhiều bia rượu làm gia tăng nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng.

Dưới đây là 6 yếu tố tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng:

- Tiền sử gia đình mắc ung thư đại trực tràng hoặc một số loại polyp: Tầm soát được khuyến nghị phụ thuộc vào người trong gia đình có bệnh ung thư và họ bao nhiêu tuổi khi được chẩn đoán. Một số người có tiền sử gia đình sẽ có thể làm theo các khuyến nghị dành cho những người lớn có yếu tố nguy cơ trung bình, những người khác có thể phải nội soi đại tràng thường xuyên và bắt đầu trước 45 tuổi.

- Tiền sử bản thân có cắt một số polyp nhất định trong quá trình nội soi: Hầu hết sẽ phải nội soi lại sau 3 năm, hoặc cần thiết thì có thể sớm hơn tùy thuộc vào loại, kích thước và số lượng polyp.

- Tiền sử bản thân có ung thư đại trực tràng: Bạn thường phải nội soi thường xuyên trong những năm đầu tiên sau phẫu thuật điều trị ung thư. Các xét nghiệm cận lâm sàng khác như chụp cộng hưởng từ, siêu âm cũng được khuyến nghị cho những người bị ung thư trực tràng, tùy thuộc vào loại phẫu thuật mà họ đã được thực hiện.

- Tiền sử bản thân có bệnh viêm ruột: Cần được nội soi đại trực tràng bắt đầu ít nhất 8 năm sau khi họ được chẩn đoán mắc bệnh viêm ruột và nên thực hiện sau mỗi một đến ba năm tùy thuộc vào nguy cơ và các yếu tố gây ung thư đại trực tràng và các phát hiện trên nội soi trước đó.

- Tiền sử gia đình đã biết về hội chứng ung thư đại trực tràng di truyền, như FAP, Lynch: Những người này cần phải nội soi đại trực tràng, được khuyến cáo sàng lọc từ khi còn trẻ, có thể sớm nhất là độ tuổi thiếu niên và thực hiện thường xuyên hơn, phụ thuộc cụ thể vào các hội chứng di truyền.

- Tiền sử cá nhân về xạ trị vùng bụng hoặc vùng chậu: Cần phải nội soi đại trực tràng hoặc xét nghiệm phân ở độ tuổi sớm hơn và tùy thuộc vào độ tuổi nhận bức xạ. Việc tầm soát thường bắt đầu sau 5 năm kể từ khi xạ trị hoặc từ 30 tuổi và cũng cần phải kiểm tra thường xuyên hơn ít nhất 3-5 năm một lần.

Ngoài ra, các chuyên gia khuyến cáo, người béo phì có nguy cơ mắc các loại ung thư cao hơn người bình thường và là nguyên nhân dẫn tới khoảng 20% các loại ung thư như ung thư thực quản, dạ dày, đại trực tràng, gan, buồng trứng, tụy, ung thư vú sau mãn kinh…

Bên cạnh đó, lối sống ít vận động cũng là nguyên nhân dẫn tới khoảng 5% các trường hợp tử vong do ung thư. Do vậy, luyện tập thường xuyên thể dục thể thao ở mức độ phù hợp sẽ giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư.

Ngoài lối sống, ung thư đại trực tràng có liên quan đến yếu tố tuổi tác và di truyền, tuy nhiên số ca liên quan đến di truyền chỉ chiếm 3-5%.

Dấu hiệu ung thư đại trực tràng giai đoạn đầu dễ gây lầm tưởng với các bệnh lý đường tiêu hóa khác, do đó phần lớn bệnh nhân ung thư đại trực tràng ở nước ta được phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn, chủ yếu là giai đoạn 3-4 nên điều trị gặp nhiều hạn chế; nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm, tỉ lệ sống sau 5 năm lên tới trên 90%. 

Vì thế, ngoài tuổi 40, bạn hãy thực hiện tầm soát ung thư đại trực tràng định kỳ. Với người có yếu tố nguy cơ cao, bác sĩ có thể khuyến nghị thực hiện sớm hơn. Bên cạnh đó, hãy luôn duy trì chế độ ăn khoa học nhiều rau xanh, trái cây, ít thịt đỏ, dầu mỡ; vận động thể dục thể thao đều đặn; hạn chế bia rượu.